Đề tài Chiến lược dạy học vật lý ở trường phổ thông

ĐH Vinh 
Mục tiêu chuyên đề 
Kiến thức: HV trả lời được các câu hỏi 
Mục tiêu Chương trình Vật lý phổ thông mới có gì khác so với chương trình CCGD? 
Chương trình Vật lý phổ thông đổi mới có cấu trúc như thế nào? 
Nội dung những đề tài trọng tâm của chương trình được phát triển như thế nào? 
Giảng dạy những đề tài trọng tâm và khó của chương trình như thế nào theo quan điểm dạy học tập trung vào người học? (định hướng) 
Kỹ năng 
Xây dựng được sơ đồ cấu trúc lôgic của chương, phần bất kỳ thuộc chương trình VLPT. 
Xác định được kiến thức khoa học và kiến thức dạy học của các đề tài trọng tâm của chương trình. Vẽ được “cây” nội dung của những đề tài cốt lõi. 
Vạch được định hướng tiến trình dạy học một số đề tài cốt lõi theo quan điểm lấy học sinh làm trung tâm. 
Thái độ 
Có cái nhìn tổng quan về toàn bộ chương trình VLPT để phân tích những nội dung chi tiết. 
Coi nội dung cốt lõi của VLPT là chiến lược làm nền tảng cho việc thực hiện các mục tiêu của dạy học VLPT. 
Phương pháp nghiên cứu chuyên đề 
Dạy học dự án: nhóm 2 - 3 HV chọn ngẫu nhiên 01 dự án trong danh mục, cử nhóm trưởng phân công và thực hiện nhiệm vụ cá nhân, nhiệm vụ nhóm. 
Bài giảng trên lớp 
Viết và bảo vệ tiểu luận nh óm 
Tài liệu 
SGK, SGV vật lý 6 -12 
Cơ sở vật lý (Hallday) tập 1-5 
Lương Duyên Bình. Vật lý đại cương T1,2,3 
Tài liệu bồi dưỡng giáo viên thay sách 
Tư liệu vật lý cấp II, cấp III 
V ũ Quang. C ác thuy ết v ật l ý ở tr ường ph ổ th ô ng. NXBGD 1986. 
Tr ĩnh Xu â n Thu ận . Nh ững con đường c ủa ánh s á ng. NXBGD 2009. T1, T2. 
Tạp chí: Giáo dục, Vật lý và Tuổi trẻ, Vật lý trong nhà trường (Tiếng Nga) 
Các lực trong tự nhiên (V.Grigôriev, G. Miakisev) 
Website: 
Danh mục các dự án 
Thiết kế chuyên đề bồi dưỡng giáo viên đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông , môn vật lý. 
Các đề tài: 
1. Khái niệm khối lượng 
2. Khái niệm Lực 
3. Khái niệm Năng lượng 
4. Các thuyết về cấu trúc vật chất 
5. Các trường vật lý 
6. Tính chất và bản chất ánh sáng 
Cấu trúc bản thiết kế 
Tên chuyên đề 
Mục tiêu chuyên đề (kiến thức, kỹ năng , thái độ) 
Đối tượng thụ hưởng 
Thời gian thực hiện 
Nội dung chuyên đề 
Phương pháp và hình thức thực hiện 
Kiểm tra đánh giá 
Nội dung chuyên đề 
N1. Nội dung khoa học kiến thức cần dạy 
N2. Nội dung dạy học của đề t à i 
N2.1 Grap sự phát triển nội dung của đề t à i trong toàn bộ chương trình 
N2.2 Tường minh nội dung các kiến thức cần dạy 
N3. Vị trí của đề tài trong cấu trúc chương trình VLPT 
N4. Phương pháp dạy học một số bài học điển hình về đề tài theo định hướng dạy học tập trung vào người học: bài học XD khái niệm, định luật , bài tập, ôn tập tổng kết. 
Phương pháp triển khai dự án 
Thảo luận xây dựng kế hoạch gồm: 
- Phân công chuẩn bị theo các nội dung 
Thời gian làm việc cá nhân, thảo luận nhóm để đảm bảo tính lôgic và khoa học khi gép các nội dung thành sản phẩm hoàn chỉnh. 
Triển khai thực hiện kế hoạch, trình bày sản phẩm ; 
Đánh gi á s ả n ph ẩm 
Yêu cầu của bản thiết kế 
Nội dung: Đầy đủ theo 4 N, đảm bảo tính KH và phản ánh đúng chương trình, SGK VLPT đổi mới. 
Hình thức: sử dụng CNTT trình bày sản phẩm (Power point or Macromedia Flash) 
Thời gian hoàn thành: 4 tuần 
Trình bày sản phẩm , th ả o lu ận: 4 ngày ; (GV đánh giá điểm chuẩn bị, trình bày của mỗi nhóm và cá nhân); 
Hoàn thiện sản phẩm: 1 tuần 
 Nạp file dữ liệu, bản in theo nhóm, nói rõ nhiệm vụ (nội dung) mỗi thành viên trong nhóm đảm nhận. Đánh giá 1 con điểm tiểu luận chuyên đề cho mỗi cá nhân. 
Kế hoạch trình bày sản phẩm CH1 7 Đ H S ài G òn 
TT 
Tên chủ đề 
Nhóm thực hiện 
Thời gian trình bày sản phẩm 
1 
Khái niệm khối lượng 
Nhóm VI (Thịnh NT) 
Buổi 1 (sáng22/7) 
2 
Khái niệm lực 
Nhóm IV 
(Hiếu NT) 
Buổi 2 (chiều22/7) 
3 
Khái niệm năng lượng 
Nhóm II (Hiến NT) 
Buổi 3 (sáng 23/7) 
4 
Các thuyết cáu trúc vật chất 
Nhóm V (Ngân NT) 
Buổi 4,5 (chiều 23/7, sáng 24/7) 
5 
Trường vật lý 
N hóm III (Nga) 
Buổi 5 , 6 (sáng 24/7, chiều 24/7) 
6 
Ánh sáng 
Nhóm VI (Đạo NT) 
Buổi 6 , 7 (chiều 24/7, sáng 25/7) 
Một số ví dụ triển khai Nội dung bản thiết kế 
1.1 Định nghĩa chính xác, đầy đủ về Lực 
1.2 Các loại lực tự nhiên 
1.3 Lực thường gặp 
VD1. Đề tài Khái niệm lực, N1- nội dung khoa học kiến thức cần dạy: 
VD1. Nội dung khoa học khái niệm lực 
1.1 Định nghĩa lực 
Lực là đại lượng vật lý đặc trưng cho tác dụng giữa vật này và vật khác, kết quả là gây ra gia tốc cho vật hoặc cho một phần của vật. 
Biểu thức: 
VD1. Nội dung khoa học khái niệm lực 
1.2 Các lực tự nhiên: 4 loại tương tác tương ứng 4 loại lực : 
Tương tác hấp dẫn - Lực Hấp dẫn 
Tương tác điện từ - Lực điện từ 
Tương tác hạt nhân - Lực hạt nhân 
Tương tác yếu - Lực tương tác yếu 
Lực hấp dẫn 
Là lực hút giữa tất cả các vật có khối lượng (vạn vật hấp dẫn) 
Tuân theo định luật vạn vật hấp dẫn của Niuton (cho chất điểm) 
Lực hấp dẫn có cường độ yếu hơn rất nhiều so với lực điện (lực hấp dẫn giữa hạt nhân và electron nhỏ hơn lực hút điện giữa chúng 
Bán kính tác dụng là vô hạn. 
Lực hấp truyền đi thông qua trường hấp dẫn, không có màn chắn đối với trường hấp dẫn. 
Vận tốc truyền tương tác hấp dẫn là rất lớn nhưng có giới hạn (bằng vận tốc ánh sáng) 
Lực hấp dẫn – thuyết hấp dẫn Anhstanh 
Đặc điểm nổi bật: Lực hấp dẫn tỷ lệ với khối lượng h ấp d ẫn của vật. 
Khối lượng hấp dẫn bằng khối lượng quán tính (TN độ chính xác 
Nguyên lý tương đương Anhstanh: HQC đứng yên trong trường hấp dẫn hoàn toàn tương đương với HQC chuyển động với gia tốc thích hợp mà ko có trường hấp dẫn (có thể loại bỏ hoặc tạo ra trường hấp dẫn bằng HQC chuyển động với gia tốc thích hợp). 
Lực hấp dẫn – thuyết hấp dẫn Anhstanh 
Lực hấp dẫn bẻ cong Tia sáng (TN đã xác nhận). 
Sự hấp dẫn gắn liền với sự cong tia sáng, ko gian trong trường hấp dẫn là ko gian cong, ko tuân theo hình học Ơclit mà tuân theo hình học phi ơclit – hình học Lobasepxki). 
 Sóng hấp dẫn: Có tồn tại lực hấp dẫn mà ko có nguồn khối lượng ko? Điều gì xẩy ra khi một quả cầu KL lớn đang đứng yên bị đấy ra xa với vận tốc cực lớn? Điều gì xẩy ra khi quả cầu ấy dao động? 
Lực điện từ 
Lực điện từ là gì? 
Những lực nào là lực điện từ? 
Vì sao lực điện từ là l ực phổ biến nh ất trong c ác l ực t ự nhi ê n ? 
Lực điện từ là gì? 
Là lực sinh ra do tương tác giữa các hạt cơ bản mang điện. Tương tác đó truyền đi thông qua trường điện từ. Tên gọi là “lực điện từ”. 
L ực điện từ cơ sở 
* Tương tác tĩnh điện: đối với điện tích điểm tuân theo định luật Culong (so sánh lực Culong với lực vạn vật hấp dẫn về hướng, độ lớn, tính phổ biến). 
Tương tác từ: là tương tác giữa các hạt mang điện chuyển động; tuân theo định luật Ampe (so sánh lực từ và lực điện về các thông số phụ thuộc, tính xuyên tâm, cường độ, vai trò trong tự nhiên và trong kỹ thuật?). 
Tương tác điện truyền đi thông qua điện trường và tương tác từ truyền thông qua từ trường. 
Nguồn gốc và tính chất của điện trường và từ trường? 
Liên quan giữa điện trường và từ trường? Trường điện từ là gì? 
Biểu hiện của lực điện từ 
Lực Van der Walls 
Lực hoá học 
Lực căng mặt ngoài 
Lực đàn hồi 
Lực ma sát 
Lực cơ bắp 
Vì sao lực điện từ lại là lực tự nhiên phổ biến nhất? 
Sự hiện diện phổ biến của điện tích âm (electron), dương (hạt nhân) trong cấu trúc nguyên tử của mọi vật. 
Lực điện từ ko những phụ thuộc khoảng cách mà còn phụ thuộc tốc độ chuyển động của các điện tích. 
Khi gia tốc một vật mang điện xuất hiện sóng điện từ; tương tác còn phụ thuộc gia tốc. 
Trong các khối vật chất lực điện từ chiếm ưu thế (lực hấp dẫn quá yếu, lực hạt nhân chỉ tác dụng ở k/c bên trong hạt nhân). 
1.3 Lực thường gặp trong DHVL  
Lực quán tính 
Lực hướng tâm 
Lực đẩy Acsimet 
Lực căng sợi dây 
Phản lực 
Trọng lực 
Áp lực 
Lực ma sát 
Lực đàn h ồi 
Thảo luận: HV L àm r õ n ội h àm c ủa c ác kh ái ni ệm n ày . 
VD2. Nội dung dạy học của đề tài (N2 của đề tài Khối lượng) 
N2.1 Grap sự phát triển nội dung đề tài “khối lượng” trong toàn bộ chương trình VLPT 
N2.2 Tóm tắt nội dung dạy học đề tài “khối lượng” VLPT 
N2.2. Tóm tắt nội dung dạy học đề tài khối lượng 
Thuyết minh các nội dung kiến thức trong grap N2.1 như thế nào? 
VD3. Vị trí của đề tài trong cấu trúc chương trình (áp dụng cho đề tài “năng lượng”) 
VD3. Vị trí của đề tài trong cấu trúc chương trình (áp dụng cho đề tài “năng lượng”) 
Vật l ý phổ thông 
Vật l ý THCS 
V òng 1 
V òng 2 
Cơ L6 
Nhiệt L6 
Điện L7 
Quang L7 
Âm L7 
Cơ L8 
Nhiệt L8 
Điện L9 
Quang L9 
BTNL 
Vật l ý THPT 
Cơ L10 
Nhiệt L10 
Điện L11 
Quang L11 
D Đ&SL12 
Quang L12 
Hạt nhân 
Từ vi mô đến vĩ mô 
Công CH, công suất. Cơ năng. Chuyển hóa bảo toàn CN 
Nhiệt năng. Nhiệt lượng. Phương trình cân bằng nhiệt. Năng suất tỏa nhiệt. Bảo toàn NL trong quá trình Cơ, Nhiệt. Động cơ nhiệt. 
Công, công suất. Động năng. Thế năng. BT cơ năng 
Nguyên lý I,II NĐLH 
Động cơ nhiệt, máy làm lạnh 
Công suất điện. Điện năng. Công của dòng điện. ĐL Jun-Lenxo 
Năng lượng, chuyển hóa NL. 
ĐLBTNL. 
Sản xuất điện năng: nhiệt điện, thủy điện, phong điện, điện mặt trời, điện hạt nhân 
Năng lượng điện trường. Điện năng. Năng lượng từ trường 
NL DĐ, công suất điện xoay chiều 
NLHN 
VD4. về N4. PPDH một số bài học điển hình về đề tài theo định hướng dạy học tập trung vào người học, áp dụng cho đề tài 6 
Bài học xây dựng định luật V ật l ý ( Đ L B ô il ơ – M ar ioot) 
Bài học xây dựng khái niệm VL (L ực đà n h ồi c ủa l ò xo) 
Bài học về ứng dụng kỹ thuật của vật lý: m áy bi ến áp 
Định hướng thiết kế bài học 
Xác định mục tiêu DH theo tiếp cận hướng vào người học (tiếp cận đầu ra) 
Xây dựng tiến trình bài học theo tinh thần DHGQVDD, ưu tiên PPTNVL 
Thiết kế các hoạt động chính để thực hiện mục tiêu DH, tăng cường hoạt động đa dạng của HS 
Sử dụng phối hợp các phương tiện DH truyền thống và hiện đại 
Xác định mục tiêu dạy học theo bậc nhận thức Bloom 
Cám ơn sự chú ý theo dõi của các bạn, chúc các bạn thực hiện tốt dự án của nhóm theo đúng kế hoạch. Có khó khăn gì trao đổi qua Email cô Phú 
Phudhvinh@gmail.com