Đề tài Vận dụng một số phương pháp dạy học hiện đại vào giảng dạy một số nội dung cụ thể của môn GDCD lớp 10 ở trường trung học phổ thông
Từ xưa đến nay, giáo dục bao giờ cũng được coi trọng trong tất cả mọi thể chế xã hội và là điều kiện tiên quyết nếu xã hội ấy muốn thịnh vượng và phát triển. Sách Lễ ký viết: “ Ngọc không giũa không thành đồ, người không học không thành đạo ”. Kinh Lễ viết : “ dựng nước, giữ dân lấy học làm đầu ” ; Quản tử nói : “ Kế hoạch 1 năm không gì bằng trồng lúa, kế hoạch 10 năm không gì bằng trồng cây, kế hoạch trọn đời không gì bằng trồng người”. Tùy theo điều kiện hoàn cảnh lịch sử, điều kiện phát triển thực lực của mình mà quốc gia nào cũng xây dựng cho mình một chiến lược giáo dục gốc rễ và lâu dài.
Nước ta một tháng sau ngày độc lập, tháng 10/1945 theo chỉ đạo của chủ tịch Hồ Chí Minh bộ giáo dục đã tuyên bố nêu rõ mục đích cao cả, phương pháp của nền giáo dục mới là: “ Tôn trọng nhân phẩm, rèn luyện ý chí, phát triển tài năng của mọi người để phụng sự đoàn thể và góp phần vào cuộc tiến hóa chung của nhân loại. Phương pháp của nền giáo dục mới là xóa bỏ lối học nhồi sọ, hình thức, chú trọng phần thực học, phần học về chuyên môn nghề nghiệp chiếm một vị trí quan trọng, hết sức đề cao tinh thần khoa học nhằm giúp cho học sinh (HS) có lối nhận thức khoa học, phát triển óc phê bình, óc phân tích và “ tổng hợp”, tinh thần sáng tạo và óc thực tế ”. Từ đó, trải qua rất nhiều những biến động của lịch sử, thăng trầm của đất nước, nền giáo cụ của nước ta đã thực hiện nhiều chương trình cải cách lớn nhằm nâng cao chất lượng dạy và học. Trong đó ngành giáo dục và đào tạo đã chú trọng nhiều hơn đến việc bồi dưỡng nâng cao trình độ đội ngũ giáo viên (GV), thực hiện đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy các môn ở trường phổ thông, trong đó môn giáo dục công dân (GDCD) đang từng bước được coi trọng.
Vấn đề đặt ra ở đây là phải tìm mọi phương pháp tối ưu nhất, để thông qua môn GDCD sẽ góp phần bồi dưỡng nguồn lực con người phát triển cao về mặt trí tuệ, cường tráng về thể chất, hướng các em thấy được cơ sở, cách thức hình thành con người mới xã hội chủ nghĩa (XHCN) “ vừa hồng vừa chuyên”.
Việc phát huy ưu điểm, khắc phục nhược điểm cho HS là một quá trình được tiến hành một cách lâu dài và thường xuyên. Vì vậy, phẩm chất và năng lực người thầy cùng với phương pháp giáo dục phù hợp đóng vai trò quan trọng có tác dụng tích cực đối với quá trình giáo dục HS.
Nhưng hiện nay, chất lượng dạy và học môn GDCD ở trường phổ thông còn chưa cao. Có nhiều nguyên nhân trong đó nguyên nhân cơ bản là do đội ngũ giáo viên còn thiếu về số lượng, trình độ chuyên môn và nghiệp vụ sư phạm còn yếu. Phương pháp giảng dạy môn GDCD lại chủ yếu là phương pháp truyền thống, truyền đạt một chiều, thầy đọc trò chép, HS tiếp thu kiến thức một cách thụ động, chưa phát huy được tính tích cực chủ động của HS.
Ngày nay, đất nước ta đang tiến hành sự nghiệp công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. Xu hướng hội nhập và toàn cầu hoá đang diễn ra mạnh mẽ từng ngày, từng giờ, đòi hỏi giáo dục và đào tạo phải đào tạo lớp người trẻ năng động, sáng tạo, nhạy bén, thích ứng nhanh. Điều đó phụ thuộc rất nhiều vào phương pháp dạy học, giáo dục của người thầy.
Thực hiện những chủ trương của Đảng và nhà nước, phương pháp dạy học hiện đại được đưa vào giảng dạy trong các môn học ở trường phổ thông nói chung và môn GDCD nói riêng như là một yếu tố quan trọng trong cải cách giáo dục ở nước ta. Vận dụng phương pháp dạy học hiện đại vào giảng dạy môn GDCD dưới sự hướng dẫn, gợi ý, tổ chức của người thầy sẽ giúp cho HS tự tìm kiếm, khám phá những tri thức mới, hình thành phát triển nhân cách, phẩm chất tốt đẹp. Đó sẽ là những công dân tương lai, những người lao động mới phát triển hài hoà trên tất cả các mặt Đức dục, Trí dục, Mỹ dục, Thể dục lao động; những người sẽ xây dựng đất nước ngày càng phồn vinh, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Đồng thời góp phần nâng cao chất lượng dạy và học môn GDCD ở trường phổ thông.
Quá trình vận dụng các phương pháp dạy học hiện đại vào giảng dạy môn GDCD lớp 10 nói riêng và môn GDCD nói chung ở trường phổ thông cần được tìm hiểu, nghiên cứu, từ đó có những nhận xét, đánh giá, tổng kết rút ra kinh nghiệm và được sử dụng rộng rãi.
Vì vậy, tôi quyết định chọn đề tài “ Vận dụng một số phương pháp dạy học hiện đại vào giảng dạy một số nội dung cụ thể của môn GDCD lớp 10 ở trường trung học phổ thông”. Với việc nghiên cứu đề tài này, tôi mong muốn sẽ góp phần làm rõ hơn lý luận về một số phương pháp dạy học hiện đại và vận dụng nó trong dạy học môn GDCD lớp 10. Mong muốn tìm ra giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học môn GDCD lớp 10 nói riêng và môn GDCD nói chung ở trường trung học phổ thông khi vận dụng phương pháp này.
rách nhiệm các thành viên” + Đặc trưng kiến thức Là phần kiến thức thực tế đối với học sinh, bởi bản thân các em đang tham gia vào các mối quan hệ gia đình, đồng thời cũng thực hiện nghĩa vụ của mình đối với các thành viên trong gia đình. Vận dụng phương pháp đóng vai sẽ giúp các em thực hành qua các tình huống cụ thể. +Vận dụng như sau Giáo viên chuyển ý từ phần kiến thức trước. Giáo viên tổ chức cho học sinh đóng vai Tình huống 1: Khi cha mẹ đối xử không tốt với ông bà. Tình huống 2: Anh chị giúp em học tập. Giáo viên yêu cầu học sinh đóng vai theo nhóm, xây dựng kịch bản, lời thoại, phân vai cụ thể, sau đó tiến hành diễn kịch. Cả lớp theo dõi sau đó nhận xét, đánh giá. Giáo viên đặt câu hỏi: em có đồng tình với cách cư xử trên không? Vì sao? Nếu là em, em sẽ xử lý như thế nào? Học sinh nêu ra ý kiến của mình qua các tình huống. Từ đó giáo viên rút ra nhận xét, đánh giá hướng học sinh đến cách xử lý đúng. Đồng thời rút ra bài học cho học sinh qua các tình huống đó. Giáo viên khẳng định mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình là bình đẳng, yêu thương đồng thời các thành viên phải có trách nhiệm với nhau cùng hướng đến mục tiêu xây dựng gia đình hòa thuận, hạnh phúc. 2.2.3. Bài 13. Công dân với cộng đồng (2 tiết) a) Vận dụng phương pháp thảo luận nhóm vào giảng dạy đơn vị kiến thức” Cộng đồng và vai trò của cộng đồng đối với cuộc sống của con người”. + Đặc trưng kiến thức Đây là phần kiến thức gần gũi với học sinh bởi các em cúng đang sống trong gia đình mình ở một cộng đồng. Vì vậy sử dụng phương pháp thảo luận nhóm sẽ giúp các em ý thức mình là một thành viên trong cộng đồng và cũng như biết được vai trò cộng đồng đối với gia đình mình nói riêng và cuộc sống con người nói chung. + Vận dụng như sau Giáo viên giới thiệu bài, sau đó thuyết trình, giải thích cho học sinh hiểu cụm từ “ cộng đồng”. Giáo viên tổ chức thảo luận , giáo viên chia nhóm, phân chia chỗ ngồi, thời gian thảo luận và đưa ra câu hỏi. Nhóm 1: Nêu ví dụ về cộng đồng mà em được biết? Nhóm 2: Con người có thể tham gia nhiều cộng đồng không? Cho ví dụ. Nhóm 3: Nêu những đặc điểm của cộng đồng? Nhóm 4: Phân tích mối liên hệ giữa cộng đồng đối với đời sống con người? Học sinh các nhóm thảo luận, sau đó cử đại diện nhóm trình bày. Học sinh cả lớp trao đổi, nhận xét, bổ sung ý kiến. Giáo viên nhận xét, đánh giá. Giáo viên giải thích Con người là tổng hòa các mối quan hệ xã hội, cộng đồng là hình thức thể hiện mối liên hệ, quan hệ giữa con người với con người. Giáo viên tổng kết phần thảo luận rút ra khái niệm và vai trò của cộng đồng Giáo viên chuyển ý sang phần kiến thức tiếp theo. b)Vận dụng phương pháp giải quyết vấn đề vào giảng dạy phần kiến thức “ Hòa nhập”. + Đặc trưng kiến thức Là phần kiến thức cần thiết đối với học sinh vè các em đang sống trong cộng đồng với gia đình, học tập trong tập thể vì thế cần có sự hòa nhập. Sử dụng phương pháp này nhằm giúp cho học sinh ý thức được mình cần hòa nhập, hợp tác với bạn bè, tập thể. + Vận dụng như sau Giáo viên đặt vấn đề: Cộng đồng là môi trường xã hội để các cá nhân thực hiện sự liên kết, hợp tác với nhau tạo nên đời sống của mình và cộng đồng. Tuy nhiên không phải ai cũng hòa nhập được với cộng đồng. Giáo viên nêu tình huống có vấn đề “ Bố bạn Minh đi bị đi tù, mẹ đi lấy chồng khác. Minh sống với ông bà nội. Minh hay bị một nhóm bạn trong lớp chê bai, trêu chọc vì thế Minh luôn rất mặc cảm , tự ti, xa lánh mọi người.” Giáo viên nêu câu hỏi: Em có đồng tình với việc làm của nhóm bạn đó không? Vì sao? Nếu gặp trường hợp như Minh, em sẽ làm gì? Học sinh đưa ra ý kiến trả lời sau đó giáo viên nhận xét các ý kiến của học sinh. Kết hợp giảng giải sống hòa nhập là như thế nào?. Giáo viên giảng giải người sống hòa nhập với cộng đồng sẽ có thêm niềm vui và sức mạnh, vượt qua khó khăn trong cuộc sống. Ngược lại nếu sống không hòa nhập sẽ cảm thấy cô đơn, buồn tẻ. Đặc biệt giáo viên cần nhấn mạnh thanh niên, học sinh cần phải sống hòa nhập với tập thể, trường học, cộng đồng nơi mình sống. Sau đó giáo viên cho học sinh tự liên hệ bản thân phải rèn luyện như thế nào? Sau đó giáo viên có thể nêu một số câu tục ngữ nói về sống hòa nhập. Giải thích một trong những câu tục ngữ đó nhằm khăc sâu nội dung kiến thức. Giáo viên chuyển ý sang phần kiến thức “ Hợp tác”. MỘT SỐ ĐỀ XUẤT, GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ KHI VẬN DỤNG MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC HIỆN ĐẠI VÀO DẠY HỌC MÔN GDCD LỚP 10 Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG. Để phát huy ưu điểm, khắc phục những nhược điểm nêu trên nhằm mục đích nâng cao hiệu quả khi vận dụng một số phương pháp dạy học hiện đại vào dạy học môn GDCD, tôi xin đưa ra một số đề xuất, giải pháp sau: Giáo viên cần nhận thức rõ tầm quan trọng của việc đổi mới phương pháp dạy học, từ đó tích cực vận dụng các phương pháp dạy học hiện đại vào trong quá trình giảng dạy các môn khoa học nói chung , môn GDCD nói riêng ở trường THPT. Góp phần nâng cao cho học sinh khả năng tư duy độc lập, óc sáng tạo trong học tập. Bản thân người giáo viên phải có tâm huyết, yêu nghề, đều tư thời gian nghiên cứu và tích cực viết sáng kiến kinh nghiệm vè các phương pháp dạy học hiện đại trong dạy học. Không có phương pháp nào là vạn năng vì thế giáo viên cần phải biết kết hợp với các phương pháp khác như đàm thoại, trực quantheo quan điểm tích cực. Giáo viên cần nắm vững những yêu cầu, quy trình vận dụng phương pháp dạy học hiện đại vào giảng dạy môn GDCD. Cán bộ quản lý cần quan tâm, giúp đỡ khuyến khích giáo viên vận dụng phương pháp dạy học hiện đại và đặt vấn đề đổi mới phương pháp dạy học đúng tầm của nó dựa trên sự phối hợp với các hoạt động của nhà trường. Ban giám hiệu cần động viên, khuyến khích , giúp đỡ giáo viên vận dụng các phương pháp dạy học hiện đại. Thường xuyên tham gia các hoạt động thao giảng, hội giảng, sinh hoạt chuyên môn, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ để kịp thời tháo gỡ những khó khăn trong quá trình giảng dạy. Việc giảng dạy môn GDCD theo phương pháp dạy học hiện đại cần rất nhiều về điều kiện cơ sở vật chất vì thế các trường cần đầu tư về cơ sở vật chất như: bảng phụ của giáo viên và học sinh, một số dụng cụ đóng vai Đối với người học cần giáo dục nhận thức, tầm quan trọng của môn GDCD không nên coi GDCD là môn phụ. Trong giờ học cần chú ý nghe giảng, tích cực phát biểu bài, chuẩn bị bài trước khi đến lớp. KẾT LUẬN Ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ của khao học và công nghệ, với trình độ nhận thức ngày càng cao của con người Việt Nam do những điều kiện kinh tế đưa lại và những biến đổi sâu sắc nhanh chóng của đời sống xã hội. Vận dụng phương pháp dạy học hiện đại vào môn GDCD đóng một vai trò quan trọng. Trong giảng dạy môn GDCD lớp 10, nếu giáo viên sử dụng tốt các phương pháp dạy học hiện đại sẽ phát huy được tính tích cực chủ động của học sinh, giảm bớt thuyết trình, diễn giải, tăng cường dẫn dắt, điều khiển, tổ chức, xử lý tình huống giúp học sinh nắm vững các khái niệm, phạm trù, quy luật mang tính trừu tượng khái quát cao. Góp phần phục vụ và thực hiện mục tiêu giáo dục của Đảng và nhà nước đã đề ra thông qua hội nghị lần 2- ban chấp hành TW khóa 8 :“ Xây dựng những con người và thế hệ trẻ thiết tha gắn bó với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có đạo đức trong sáng, có ý chí kiên cường xây dựng và bảo vệ tổ quốc, công nghiệp hóa- hiện đại hóa đất nước, giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc, có năng lực tiếp thu các giá trị tinh hoa văn hóa nhân loạilàm chủ tri thức khoa học và công nghệ hiện đại, có tư duy sáng tạo, có năng lực thực hành giỏi, có tác phong công nghiệp, có tính tổ chức kỷ luật , có sức khỏe, là những người thừa kế, xây dựng chủ nghĩa xã hội “Vừa hồng vừa chuyên”. Đề tài đã làm rõ cơ sở lý luận của một số phương pháp dạy học hiện đại cụ thể là phương pháp thảo luận nhóm, đóng vai, giải quyết vấn đề. Đồng thời bước đầu định hướng cách thức vận dụng hợp lý có hiệu quả các phương pháp này vào giảng dạy một số nội dung cụ thể của môn GDCD lớp 10 ở trường THPT. Với trình độ có hạn của sinh viên hệ hoàn chỉnh kiến thức tập làm nghiên cứu khoa học, giáo dục, chắc chắn đề tài không tránh khỏi thiếu sót, chưa khai thác hết được ưu điểm các phương pháp dạy học hiện đại. Kính mong nhận được sự góp ý chân thành của các thầy cô và các bạn đề đề tài được hoàn chỉnh hơn. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Phương pháp giảng dạy môn GDCD ở trường THPT – Trường ĐHSP Hà Nội-2003. Sách giáo khoa GDCD 10- Nxb Giáo dục. Sách giáo viên GDCD 10- Nxb giáo dục. Hồ Thanh Diện “ thiết kế bài giảng GDCD 10” Nxb Hà Nội. Đề cương bài giảng lí luận dạy học phương pháp dạy học đại cương (tài liệu chép tay). Các tài liệu có liên quan
File đính kèm:
DE TAI DH.doc
