Định hướng xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2011 – 2020 Cơ hội -Thách thức

IỂN NÔNG THÔN MỚI 2011 - 2020 “Xây dựng NTM có kết cấu hạ tầng KT-XH từng bước hiện đại; Có cơ cấu kinh tế và các hình thức tổ chức sản xuất hợp lý, gắn nông nghiệp với phát triển nhanh công nghiệp – dịch vụ; Gắn PTNT với đô thị theo quy hoạch; Xã hội nông thôn dân chủ, giàu bản sắc văn hóa dân tộc; Môi trường sinh thái được bảo vệ; An ninh trật tự được giữ vững; Đời sống vật chất và tinh thần của người dân ngày càng được nâng cao”(Nghị quyết 26-NQ/TW)ĐẶC TRƯNG NÔNG THÔN MỚI VIỆT NAM Làng xã văn minh, sạch đẹp, hạ tầng hiện đại-Sản xuất theo hướng kinh tế hàng hóa và phát triển bền vững.Bản sắc văn hóa dân tộc được giữ gìn và phát triểnĐời sống vật chất và tinh thần của cư dân nông thôn ngày càng được nâng cao nhanh.Xã hội quản lý dân chủ, an ninh tốt.Cụ thể hoá bằng Bộ tiêu chí Quốc gia về NTM với 19 tiêu chíNGHỊ QUYẾT 26-NQ/TWXÂY DỰNG NTMQUYẾT ĐỊNH 491/QĐ-TTg19 Tiêu chí NTMQUYẾT ĐỊNH 800/QĐ-TTgChương trình MTQG xây dựng NTMCÁC CHƯƠNG TRÌNH TIẾP THEO KHÁCMỤC TIÊU CỦA CHƯƠNG TRÌNH MTQG XÂY DỰNG NTMĐến năm 2015: có 20% số xã đạt chuẩn NTM100% xã hoàn thành Quy hoạch NTM; Tập trung đẩy mạnh phát triển hệ thống hạ tầng KT - XH thiết yếu ở NT theo chuẩn mới; 100% cán bộ cơ sở được đào tạo kiến thức về phát triển NTM; Thu nhập của dân cư NT tăng gấp trên 1,5 lần so với hiện nay. Giảm tỷ lệ hộ nghèo dưới 8% (theo chuẩn năm 2007).Đến năm 2020: có 50% số xã đạt chuẩn NTM Nâng cao chất lượng cuộc sống của dân cư nông thôn; Thu nhập của dân cư nông thôn tăng trên 2,5 lần so với hiện nay; Giảm tỷ lệ hộ nghèo dưới 3% (chuẩn 2007).(1) Quy hoạch xây dựng Nông thôn mới(2) Phát triển hạ tầng kinh tế xã hội.(4) Giảm nghèo và an sinh xã hội.(3) Chuyển dịch cơ cấu, phát triển kinh tế nâng cao thu nhập người dân.(5) Đổi mới và phát triển các hình thức tổ chức sản xuất hữu hiệu.NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH MTQG XÂY DỰNG NTM(6) Phát triển giáo dục - đào tạo ở nông thôn.(7) Phát triển y tế - chăm sóc sức khỏe(8) Xây dựng đời sống văn hóa, thông tin - truyền thông(10) Nâng cao chất lượng các tổ chức Đảng – Chính quyền – Đoàn thể chính trị - Xã hội(9) Cấp nước sạch và vệ sinh môi trường(11) Giữ vững An ninh – Trật tự xã hộiNỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH MTQG XÂY DỰNG NTMPHƯƠNG PHÁP XÂY DỰNG NÔNG THÔN TRƯỚC 20091975-1980: Xây dựng mô hình NTM cấp huyện.2000 - 2003: Thử nghiệm mô hình NTM cấp xã (ở 18 xã)2007 - 2009: Thử nghiệm mô hình xây dựng NTM cấp thôn/bản theo phương pháp dựa vào cộng đồng.1- Xây dựng NTM theo chuẩn mực là Bộ tiêu chí Quốc gia NTM do Thủ tướng Chính phủ quy định (đây là lần đầu tiên Việt Nam ban hành Bộ tiêu chí Quốc gia Nông thôn mới để các địa phương trong cả nước có căn cứ để thống nhất thực hiện).2- Phạm vi thực hiện là địa bàn cấp xã trên toàn quốc (Lợi thế của xã là tính cộng đồng cao, người dân được hưởng lợi trực tiếp sẽ là động lực thúc đẩy họ tích cực tham gia vào công cuộc xây dựng Nông thôn mới; có lực lượng cán bộ đủ sức tổ chức thực hiện).PHƯƠNG PHÁP XÂY DỰNG NTM 2010-20203- Cộng đồng cư dân là chủ thể xây dựng NTM. Nhà nước chỉ định hướng bằng quy chuẩn, tiêu chuẩn, chính sách hỗ trợ và hướng dẫn tư vấn cho người dân.4- Chương trình MTQG NTM là chương trình khung, tổng thể, bao trùm các mục tiêu về phát triển nông thôn GĐ 2010 – 2020, đã xác định các nội dung cần thiết để đạt 19 tiêu chí. Để thực hiện sẽ có nhiều CT, ĐA thành phần do các Bộ, Ngành hướng dẫn, chỉ đạo, nhưng đều phải hướng vào thực hiện các tiêu chí NTM. Nội dung của các chương trình, đề án không được trùng lặp nhau.PHƯƠNG PHÁP XÂY DỰNG NTM 2010-2020XÂY DỰNG NTM 2010-2020: NHIỆM VỤ CẤP BÁCH 1) Tập trung quy hoạch NTM, ban hành quy chế quản lý xây dựng nông thôn nhằm nhanh chóng khắc phục tình trạng xây cất tùy tiện, tự phát đang hủy hoại cảnh quan và môi trường nông thôn. Nội dung: Quy hoạch chung (khu dân cư, hạ tầng kinh tế - xã hội, sản xuất) và quy hoạch chi tiết các khu vực này. Quy hoạch phải có sự tham gia của cộng đồng dân cư. Các cơ quan chuyên môn tư vấn hướng dẫn, UBND huyện thẩm định, duyệt kế hoạch.Chính phủ đã có quy định: Xã chưa xong quy hoạch thì chưa đầu tư xây dựng công trình công cộng. Chính phủ sẽ cấp đủ kinh phí để đảm bảo đến hết 2011 cơ bản xong quy hoạch ở các xã.XÂY DỰNG NTM 2010-2020: NHIỆM VỤ CẤP BÁCH 2) Tập trung bố trí lại cơ cấu kinh tế cho từng xã theo hướng kinh tế hàng hóa. Công tác này cũng do các cơ quan chuyên môn tư vấn hướng dẫn cho cộng đồng dân cư xã chọn ra cây – con - ngành nghề sản xuất có lợi thế nhất, phù hợp với quy hoạch vùng để tập trung đầu tư sản xuất – tạo ra mỗi làng phải có một số hàng hóa chủ lực để nâng cao hiệu quả sản xuất, tăng thu nhập bền vững cho người dân.xã.XÂY DỰNG NTM 2010-2020: NHIỆM VỤ CẤP BÁCH 3) Tập trung vào chỉnh trang, phát triển hạ tầng nông thôn – coi đây là “đột phá” để thay đổi bộ mặt nông thôn, thúc đẩy phát triển KT-VH-XH. Chính phủ đầu tư 100% ngân sách cho 5 công trình hạ tầng thiết yếu (Giao thông (trục chính của xã), trường học các cấp, trạm xá, nhà văn hóa xã, trụ sở xã), hỗ trợ một phần đối với các công trình hạ tầng khác (Trục giữa thôn, xóm; Trạm cấp nước sạch; Sân vận động xã; Nhà văn hóa thôn; Khu thể thao thôn; Điện nông thôn; Chợ; Hệ thống truyền thông nông thôn)XÂY DỰNG NTM 2010-2020: NHIỆM VỤ CẤP BÁCH 4) Tập trung đào tạo cán bộ vận hành chương trình. Từng bước mở rộng đào tạo kiến thức cho người dân, tạo dựng người nông dân mới để họ có kiến thức nhất định (sản xuất nông nghiệp, xây dựng nông thôn, tổ chức cuộc sống văn minh), để đủ năng lực đảm đương vai trò chủ thể xây dựng nông thôn mới.XÂY DỰNG NTM 2010-2020: NHIỆM VỤ CẤP BÁCH 5) Ưu tiên hỗ trợ đầu tư cho những vùng đặc biệt khó khăn (62 huyện nghèo thuộc CT 30a); Những huyện, xã, thôn thuộc diện đặc biệt khó khăn ngoài vùng 30a; Một số xã khá (đã cơ bản hoàn thành các tiêu chí) để giai đoạn 2011-2015 có được 20% số xã về đích sớm, tạo hình mẫu cho người dân lân cận học tập, tạo niềm tin cho họ thêm quyết tâm xây dựng NTM.Cơ hội- Chủ trương xây dựng NTM rất hợp lòng dân, được nhân dân cả nước háo hức mong đợi, chắc chắn sẽ tạo ra sức mạnh lớn từ nội lực cho phát triển nông thôn.- Trong quá trình xây dựng nông thôn của Việt Nam đã có những mô hình thành công (cả nước hiện có 1,5% xã đã cơ bản đạt 19 tiêu chí) và những bài học từ thất bại – đó là những kinh nghiệm quý trong xây dựng NTM.- Đảng và Chính phủ đã quyết tâm đầu tư cho Chương trình này. Nghị Quyết 26 đề ra chủ trương: ngân sách dành cho nông nghiệp – nông thôn 5 năm sau phải cao gấp 2 lần 5 năm trước (không kể trượt giá).XÂY DỰNG NTM 2010-2020CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC- Cơ cấu đầu tư: huy động nội lực đóng góp từ người dân ~10%; tín dụng ~30%; doanh nghiệp tham gia ~20%; ngân sách nhà nước ~40% (nếu giữ mức đầu tư cho các chương trình nông thôn như 5 năm qua thì đã có 23%, chỉ cần bổ sung cho chương trình mới thêm 17%).- Chính phủ đã ban hành Nghị định 41/NĐ-CP (về chính sách hỗ trợ tín dung cho NN-NT), Nghị định 61/2010/NĐ-CP (về chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp – nông thôn)- Có được sự quan tâm, hỗ trợ của quốc tế, trước đây đã hỗ trợ nhiều chương trình: giảm nghèo, cải cách thể chế, phát triển nông nghiệp Đến nay các nội dung này vẫn tiếp tục được thực hiện trong khuôn khổ chương trình MTQG NTMXÂY DỰNG NTM 2010-2020: CƠ HỘI1- Thách thức lớn nhất, là nhận thức của phần đông cán bộ các cấp về nội dung, cách làm nông thôn mới còn nhiều hạn chế (nặng thói quen điều hành theo lối mệnh lệnh hành chính, bất cập giữa chính sách và chỉ đạo của Trung ương với khả năng tiếp nhận, ý thức trách nhiệm tổ chức thực hiện của cấp dưới). Một bộ phận người dân và cán bộ cơ sở, nhất là khu vực miền núi, đồng bào dân tộc còn thói quen ỷ lại, ngóng chờ hỗ trợ của cấp trên.XÂY DỰNG NTM 2010-2020: THÁCH THỨC2- Nguồn lực cho xây dựng NTM là rất lớn, nhất là hạ tầng. Các vùng Tây Bắc, vùng ĐB SCL là những vùng rất thiếu hạ tầng, yêu cầu vốn đầu tư cho khu vực này là rất lớn.3- Lao động nông nghiệp chiếm 51,9% lao động cả nước. Quy luật phát triển là phải giảm lao động trong nông nghiệp nhưng sự phát triển công nghiệp và dịch vụ còn chậm. Lao động nông thôn được đào tạo ra cũng khó có đầu ra do đó chỉ tiêu đến năm 2020 giảm lao động nông nghiệp còn 30% là rất khó, đang cần có những giải pháp tích cực và thiết thực.XÂY DỰNG NTM 2010-2020: THÁCH THỨC4- Thực trạng Việt Nam đang có bất cập giữa yêu cầu sản xuất hàng hóa với ruộng đất manh mún (Diện tích đất canh tác bình quân cả nước 1,6 ha/hộ: Trung du miền núi phía Bắc 2,98 ha/hộ; Bắc Trung bộ 1,76 ha/hộ; Nam Trung bộ 2,13 ha/hộ. Vùng ĐBSH rộng lớn có trình độ thâm canh cao nhưng diện tích đất canh tác chỉ xấp xỉ 0,35 ha/hộ, 3–4 mảnh ruộng/hộ); Bất cập giữa sản xuất tiểu nông với thị trường lớn. Do vậy con đường bắt buộc là phải đổi mới cơ cấu sản xuất, đầu tư hạ tầng cho sản xuất, đào tạo nông dân, đưa khoa học công nghệ mới vào nông nghiệp. XÂY DỰNG NTM 2010-2020: THÁCH THỨC5- Bất cập giữa nhu cầu thu hút đầu tư tư nhân vào khu vực nông nghiệp và nông thôn để thúc đẩy phân bố lao động, tăng nhanh khối lượng nông sản hàng hóa chất lượng cao, nhưng đây là lĩnh vực nhiều rủi ro, hiệu quả thấp nên không hấp dẫn các nhà dầu tư. (Hiện số doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông – lâm – ngư nghiệp chỉ chiếm 3,7%. Doanh nghiệp hoạt động ở nông thôn: 6% số vốn tham gia)6- Thiếu kinh nghiệm trong xây dựng NTM. XÂY DỰNG NTM 2010-2020: THÁCH THỨC(1) Đổi mới cơ chế, chính sách(2) Đầu tư nghiên cứu khoa học phục vụ xây dựng Nông thôn mới(3) Xây dựng mô hình điểm(4) Hợp tác quốc tế xây dựng Nông thôn mới(5) Xác định nguồn lực cho xây dựng Nông thôn mớiXÂY DỰNG NTM 2010-2020: GIẢI PHÁP (6) Tập trung cao độ đào tạo nghề cho cư dân nông thôn vừa đáp ứng yêu cầu chuyển nghề, vừa đáp ứng yêu cầu đưa khoa học kỹ thuật mới vào nông nghiệp.(7) Tạo điều kiện để các hội nghề nghiệp, đoàn thể ở nông phát triển làm làm cầu nối trong sản xuất, tiêu thụ và ứng dụng khoa học công nghệ.(8) Phát động phong trào “Toàn dân xây dựng Nông thôn mới”. Huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị vào cuộc.(9) Lập Ban chỉ đạo các cấp chịu trách nhiệm chỉ đạo công cuộc xây dựng Nông thôn mới.XÂY DỰNG NTM 2010-2020: GIẢI PHÁP Xin cảm ơn!