Giáo án Giáo dục công dân lớp 10 - Bài 8: Chủ nghĩa xã hội

Bài 8 Chủ nghĩa xã hội Nội dung bài học Chủ nghĩa xã hội và những đặc trưng của nó. Thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội CNXH và quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta Chủ nghĩa xã hội và những đặc trưng cơ bản của nó Trở về CNXH – giai đoạn đầu của xã hội cộng sản chủ nghĩa Những đặc trưng cơ bản của chủ nghĩa xã hội Bằng các kiến thức đã học hãy cho biết lịch sử xã hội loài người đã và đang trải qua những chế độ xã hội nào ? Lịch sử xã hội loài người đã và đang trải qua 5 hình thái kinh tế xã hội.Đó là : xã hội cộng sản nguyên thủy, xã hội chiếm hữu nô lệ, phong kiến, tư bản chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa mà giai đoạn đầu là chủ nghĩa xã hội.a. Chủ nghĩa xã hội – giai đoạn đầu của xã hội cộng sản chủ nghĩaNguyên nhân nào dẫn đến sự thay đổi chế độ xã hội này bằng chế độ xã hội khác tiến bộ hơn ? Nguyên nhân sâu sa dẫn đến sự thay đổi chế độ xã hội này bằng chế độ xã hội khác tiến bộ hơn là sự phát triển của kinh tế trong đó sự phát triển của lực lượng sản xuất là yếu tố quyết định nhất.Trở về Bản thân XH TBCN chứa đựng mâu thuẫn nội tại biểu hiện ở mâu thuẫn giữa tính chất XHH ngày càng cao của LLSX và tính chất tư nhân TBCN về QHSX.Mâu thuẫn này ngày càng trầm trọng đưa đến sự chín muồi những điều kiện của cách mạng tháng Mười Nga 1917 mở ra thời đại quá độ từ CNTB lên CNXH trên phạm vi toàn thế giới. CNXH là giai đoạn đầu của chủ nghĩa cộng sản chủ nghĩa. Đó là xã hội ưu việt hơn các xã hội trước đó. Tiến lên CNXH là một xu thế tất yếu, phù hợp với quy luật phát triển của lịch sử. Theo em, chủ nghĩa xã hội có những đặc trưng ưu việt gì ? b. Những đặc trưng cơ bản của chủ nghĩa xã hộiNhững đặc trưng cơ bản của chủ nghĩa xã hội Cơ sở vật chất kỹ thuật của CNXH là nền ĐCN cơ khí phát triển cao, dựa trên trình độ KH – CN hiện đại CNXH xóa bỏ chế độ tư hữu TBCN, thiết lập chế độ công hữu về TLSX CNXH tạo ra cách tổ chức LĐ và kỷ luật LĐ mới CNXH thực hiện nguyên tắc phân phối theo LĐ CNXH giải phóng con người khỏi áp bức, bóc lột, thực hiện sự bình đẳng XH, tạo điều kiện cho con người PT toàn diện NN XHCN là NN đại biểu cho lợi ích, quyền lực và ý chí của nhân dân Trở về 2. Thời kỳ quá độ lên CNXH a) Tính tất yếu khách quan của TKQĐ lên CNXHb) Những đặc điểm cơ bản của TKQĐ lên CNXHa) Tính tất yếu khách quan của TKQĐ lên CNXHDựa vào những đặc trưng cơ bản của chủ nghĩa xã hội hãy cho biết tại sao tiến lên chủ nghĩa xã hội cần phải trải qua thời kỳ quá độ ?Theo quan điểm của CN Mác – Lênin, từ xã hội tiền tư bản và tư bản lên chủ nghĩa xã hội phải trải qua TKQĐ khá dài. Thời kỳ này bắt đầu từ khi giai cấp công nhân và nhân dân lao động giành được chính quyền nhà nước và kết thúc khi xây dựng xong về cơ bản những cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội.Sở dĩ như vậy là bởi ...Sau khi giai cấp công nhân và nhân dân lao động giành được chính quyền nhà nước, xã hội lúc đó chưa có đủ các tiền đề vật chất, văn hóa và tinh thần cần thiết của CNXH như : Chưa có đầy đủ cơ sở vật chất kỹ thuật của CNXH – Nền đại công nghiệp cơ khí Chế độ công hữu về TLSX giữ vai trò chủ đạo trong nền KTQD cũng phải XD từng bước sau khi giành được chính quyền NNNhững tư tưởng lạc hậu, thậm chí phẩn động còn tồn tại GC bóc lột, các thế lực phản động tuy bị lật đổ nhưngchưa hoàn toàn bị xóa bỏ vẫn còn âm mưu chống phá CNXH ...Trở về Muốn có CNXH với đầy đủ đặc trưng của nó phải trải qua quá trình tổ chức và xây dựng để từng bước cải tạo các quan hệ kinh tế phi XHCN, thiết lập quan hệ sản xuất XHCN tương ứng với trình độ phát triển của LLSX, xây dựng đời sống văn hóa, tinh thần phù hợp với nhu cầu giải phóng và phát triển con người .b) Những đặc điểm cơ bản của TKQĐ lên CNXHNhững đặc điểm cơ bản của TKQĐ lên CNXHTrên lĩnh vực kinh tế Trên lĩnh vực xã hội Trên lĩnh vực tư tưởng và văn hóa Trở về Sự tồn tại của nền kinh tế nhiều thành phần ... Trở về Giai cấp công nhân Giai cấp nông dân Giai cấp, tầng lớp xã hội khác Đội ngũ trí thức Trở về Cuộc đấu tranh tư tưởng ...Liên minh giai cấp công nhân – nông dân – trí thức và các tầng lớp nhân dân lao động ( con đường XHCN)Giai cấp bóc lột và các thế lực phản động (con đường TBCN)Cuộc đấu tranh trên diễn ra trong điều kiện mới (GCCN và NDLĐ giành được chính quyền) với nội dung mới( mà trọng tâm là XD toàn diện XH mới, trong đó có XD nền KTTT định hướng XHCN) và hình thức mới( cơ bản là hòa bình, tổ chức và xây dựng)Trở về TKQĐ lên CNXH, xét trên mọi phương diện, còn tồn tại nhiều yếu tố khác nhau, đối lập nhau, thâm nhập vào nhau, ảnh hưởng lẫn nhau.Cùng với những bước tiến trong quá trình xây dựng CNXH, các thành phần, nhân tố mang tính chất XHCN sẽ ngày càng phát triển và vươn lên vị trí chi phối trên mọi lĩnh vực để đảm bảo cho CNXH thắng lợi. 3. Chủ nghĩa xã hội và quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta a) Những đặc trưng cơ bản của chủ nghĩa xã hội ở nước ta Do nhân dân LĐ làm chủ Có một nền KT phát triển cao dựa trên LLSX hiện đại và chế độ công hữu về các TLSX chủ yếu Có một nền VH tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc Con người được giải phóng khỏi áp bức, bóc lột, bất công, làm theo năng lực, hưởng theo LĐ,có cuộc sống ấm no, tự do, HP, có điều kiện PT toàn diện cá nhân Các DT trong nước bình đẳng,ĐK, tương trợ lẫn nhau cùng tiến bộ Có QH hữu nghị, hợp tác với ND tất cả các DT trên TGb) Quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta Hình thức quá độ Tính tất yếu của việc Quá độ lên CNXH ở Việt nam Thực chất sự quá độ lên CNXH ở Việt Nam Trở về Hình thức quá độ Trở về Các nhà kinh điển của CN Mác – Lênin chỉ ra hai hình thức quá độQuá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội Quá độ từ xã hội tiền tư bản lên CNXH không qua giai đoạn phát triển TBCNTính tất yếu của quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa ở Việt Nam Trở về Quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua giai đoạn tư bản chủ nghĩa ở Việt Nam là tất yếu khách quan bởiPhù hợp với lý luận của chủ nghĩa Mác – Lênin về TKQĐPhù hợp với hoàn cảnh thực tiễn, xu thế phát triển của thời đại Phù hợp với nguyện vọng của nhân dân Thực chất của sự quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua giai đoạn phát triển tư bản chủ nghĩa ở Việt Nam Đảng cộng sản Việt Nam khẳng định : “ con đường đi lên của nước ta là phát triển quá độ lên chủ nghĩa xã hội bỏ qua chế độ tư bản chủ nghĩa tức là bỏ qua việc xác lập vị trí thống trị của QHSX và KTTT tư bản chủ nghĩa, nhưng tiếp thu, kế thừa những thành tựu mà nhân loại đạt được dưới chế độ tư bản chủ nghĩa, đặc biệt là về khoa học và công nghệ để phát triển nhanh LLSX, xây dựng nền kinh tế hiện đại”( Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX)Nhiệm vụ chủ yếu của thời kỳ quá độ ở nước ta là kết hợp giữa cải tạo với xây dựng mà xây dựng là chính về LLSX lẫn QHSX, cả cơ sở hạ tầng lẫn kiến trúc thượng tầng để chuẩn bị những điều kiện kinh tế - xã hội cần thiết nhất là những điều kiện kinh tế cho sự quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Trở về