Giáo án môn Ngữ văn 11 tiết 20: Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc

Tuaàn 6 	Soaïn : 
Tieát 20 	 Giaûng : 
 Ñoïc vaên :	 VAÊN TEÁ NGHÓA SÓ CAÀN GIUOÄC
A/ MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
1.Kiến thức :
- Hiểu đựơc những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp tác giả
-Cảm nhận được vẻ đẹp bi tráng của hình tượng người nghĩa sĩ nông dân và thái độ cảm phục xót thương của tác giả đối với những con người xả thân vì nước.
-Hiểu được giá trị nghệ thuật của bài văn tế; trữ tính, thủ pháp tương phản và việc sử dụng ngôn ngữ.
2.Kĩ năng: Biết cách đọc hiểu một bài văn tế theo đặc trưng thể loại..
3.Thái độ:Biết đau thương cho cảnh ngộ của những người dân mất nước, mất tự do.
B. CHUẨN BỊ BÀI HỌC
- Giáo viên: SGK,SGV, Giáo án chuẩn kiến thức kĩ năng.
- Học sinh: Đọc bài, soạn bài đầy đủ ở nhà.
C.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1.Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Bài mới Thật là chí lý khi đánh giá chung về nhà thơ mù xứ Đồng Nai- Nguyễn Đình Chiểu, cố thủ tướng Phạm Văn Đồng viết: Trên trời có những vì sao có ánh sáng khác thường, như con mắt của chúng ta có chăm chú nhìn thì mới thấy và cành nhìn càng thấy sáng. Văn thơ của Nguyễn Đình Chiểu cũng vậy. Có nguời chỉ ông là tác giả Truyện Luc Vân Tiên mà ít biết về thơ văn yêu nước của NĐC-khúc ca hùng tráng của phong trào chống bọn xâm lựơc Pháp khi chúng đến bờ cõi nước ta. Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc là một kiệt tác như thế.
Hoạt động của thầy và trò
Nội dung bài học
HĐ1: Hướng tìm hiểu về cuộc đời nhà thơ Nguyền Đình Chiểu.
+ GV: Bằng những hiểu biết của mình em hãy trình bày vài nét về tác giả Nguyễn Đình Chiểu(Kết hợp kiểm tra bài cũ)
 Gọi 2 HS: 
+ HS trả lời
+ GV nhận xét đánh giá và bổ sung
 + HS: Tóm tắt theo hai giai đoạn: trước và sau khi bị mù, trước và sau khi Pháp xâm lược.
+ GV: Những bài học từ cuộc đời ông?
* HĐ2: Hướng dẫn tìm hiểu sự nghiệp thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu.
- Thao tác 1: Tìm hiểu về Những tác phẩm chính của Nguyễn Đình Chiểu.
 + HS: Đọc về sự nghiệp thơ văn Nguyễn Đình Chiểu ở SGK.
 + HS: Kể tên những tác phẩm chính của ông theo thời gian: trước và sau 1859.
- Thao tác 2: Tìm hiểu về Nội dung thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu.
+ HS: Đọc nội dung thơ văn.
+ HS: Xác định những nội dung chính, tìm dẫn chứng minh họa 
+ GV: Định hướng:
Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm
Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà!
Học theo ngòi bút chí công.
Trong thơ cho ngụ tấm lòng xuân thu
à Sáng tác văn chương như con thuyền chở đạo lí, chở mấy cũng không đầy. Viết văn là cầm bút đâm kẻ gian tà, đâm mấy cũng không bị mòn, cùn đi. Sáng tác văn chương là là việc học theo Khổng Tử làm sách giúp đời. 
+ GV: Yêu cầu học sinh minh họa nội dung đề cao đạo đức ở tác phẩm LVT.
+ HS: Nêu dẫn chứng.
+ GV: Định hướng: 
 Lí tưởng đạo đức thể hiện rõ trong truyện LVT.
Trai thời trung hiếu làm đầu.
Gái thời tiết hạnh làm câu trau mình.
 Hình tượng các nhân vật ông Tiều, ông Quán, Tử Trực, Hớn Minh góp phần thể hiện rõ q.niệm đạo đức của ông: những tấm gương sáng về đạo đức, nhân nghĩa, thủy chung, sẵn sàng làm việc nghĩa cứu dân cứu nước, giúp đời.
+ GV: Yêu cầu Xác định ý trong SGK về nội dung yêu nước.
 + HS: Xác định ý trong SGK 
+ GV: Yêu cầu học sinh minh họa về nội dung yêu nước trong các tác phẩm của Nguyễn Đình Chiểu.
+ HS: Nêu dẫn chứng.
+ GV: Định hướng: 
 o Bài “Chạy giặc”. 
 o Trong Nam tên họ nổi như cồn. mấy trận Gò Công nức tiếng đồn. 
 Dấu đạn hãy rên tàu bạch quỷ. 
 Hơi gươm thêm rạng thể hoàng môn
(Trương Định)
 Dù đui mà giữ đạo nhà. 
 Còn hơn sáng mắt ông cha không thờ
- Thao tác 3: Tìm hiểu nghệ thuật thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu.
+ GV: Yêu cầu học sinh đọc SGK, kết hợp với những hiểu biết ở THCS, nêu nhận xét về nghệ thuật thơ văn NĐC?
+ GV: Em hiểu thế nào về tính chất đạo đức trữ tình, thử giải thích bằng đoạn trích Lẽ ghét thương.
PHẦN MỘT : TÁC GIẢ
I. CUỘC ĐỜI
- Nguyễn Đình Chiểu sinh năm 1822 tại làng Tân Thới, huyện Bình Dương, tỉnh Gia Định ( nay là TP HCM ), mất năm1888 tại Bến Tre.
- Cuộc đời gặp nhiều bất hạnh, mất mát.
- Là một con người giàu niềm tin vượt qua số phận để giúp ích cho đời: bị mù nhưng ông vẫn mở trường dạy học, bốc thuốc chữa bệnh giúp dân, làm thơ
- Năm 1859 khi Pháp chiếm Gia Định, Nguyễn Đình Chiểu về Cần Giuộc, rồi về Bến Tre, ông vẫn đứng vững trên tuyến đầu của cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, cùng các lãnh tụ nghĩa quan bàn mưu kế đánh giặc và sáng tác những vần thơ cháy bỏng căm thù.
² Cuộc đời Đồ Chiểu là một tấm gương sáng ngời về:
- Nghị lực phi thường vượt lên số phận. 
- Lòng yêu nước thương dân.
- Tinh thần bất khuất trước kẻ thù
II. SỰ NGHIỆP THƠ VĂN:
1. Những tác phẩm chính:
a. Trước khi Pháp xâm lược:
- Lục Vân Tiên
- Dương Từ - Hà Mậu
à Truyền bá đạo lí làm người.
b. Sau khi Pháp xâm lược:
Chạy giặc, Văn tế Cần Giuộc, Văn tế Trương Định, thơ điếu Trương Định, thơ điếu Phan Tòng, Ngư, Tiều y thuật vấn đáp,
à Lá cờ đầu của thơ văn yêu nước chống Pháp nửa cuối TK XIX.
2. Nội dung thơ văn:
 Viết thơ, văn với quan niệm: coi ngòi bút là vũ khí đánh giặc, chở đạo lí giúp đời.Quan niệm ấy thể hiện trong hai nội dung:
a. Lí tưởng đạo đức, nhân nghĩa:
Thể hiện rõ trong tác phẩm Lục Vân Tiên.
- Vừa mang tinh thần nhân nghĩa của đạo Nho vừa kết hợp với truyền thống nhân nghĩa của dân tộc.
- Mẫu người lí tưởng: Nhân hậu, thuỷ chung, bộc trực, ngay thẳng, trọng nghĩa hiệp..
b. Lòng yêu nước thương dân.
- Cảm thương nỗi khổ của nhân dân, tố cáo tội ác mà thực dân Pháp đã gây cho nhân dân.
- Lên án những kẻ làm tay sai cho giặc.
- Ca ngợi những sĩ phu một lòng vì dân, vì nước mà chiến đấu đến hơi thở cuối cùng.
- Ngợi ca những người dân nghèo khổ đáng giặc kiên cường.
3. Nghệ thuật thơ văn.
- Văn chương trữ tình đạo đức.
- Đậm đà sắc thái Nam Bộ:
 + Ngôn ngữ: mộc mạc bình dị như lời ăn tiếng nói của nhân dân Nam Bộ.
 + Nhân vật: trọng nghĩa khinh tài, nóng nảy, bộc trực nhưng đầm thắm ân tình.
4. Ghi nhớ: SGK
III. Luyện tập
Kiểm tra, đánh giá
Bài tập.
 4. Höôùng daãn HS töï hoïc :
 a. Baøi cuõ :
 - Nắm vững về cuộc đời của Nguyễn Đình Chiểu
- Sự nghiệp văn chương và nội dung thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu
 b. Baøi môùi : Văn bản: Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc.
 - Hoàn cảnh ra đời của bài văn tế
 - Thể loại văn tế.
 - Tìm hiểu các phần trong bài văn tế.