Giáo án môn Ngữ văn 11 tiết 43, 44: Hạnh phúc của một tang gia (trích "Số đỏ" -Vũ Trọng Phụng)

Tuần: 	Ngày soạn: 
Tiết 43 – 44 	Ngày dạy:
HẠNH PHÚC CỦA MỘT TANG GIA
(Trích "Số đỏ" -Vũ Trọng Phụng.)
A.MỤC TIÊU: Cho HS nắm:
1. Kiến thức:
- Đôi nét về Vũ Trọng Phụng và phong cách sáng tác của ông.
- Bản chất lố lăng kệch kỡm của xã hội thành thị Việt Nam trước CM tháng Tám.
-Hiểu được những nét đặc sắc trong nghệ thuật trào phúng của Vũ Trọng Phụng.
2. Kỹ năng: 
- Rèn kỹ năng đọc và tóm tắt tác phẩm.
- Đọc hiểu văn bản tự sự theo bút pháp trào phúng
- Rèn kỹ năng phân tích nhân vật.
3. Thái độ: Giáo dục thái độ phê phán cái xấu xa trong xã hội.
B.CHUẨN BỊ 
 *Giáo viên: Đọc SGK, tác phẩm “Số đỏ”, Tài liệu nghiên cứu về Vũ Trọng Phụng Soạn bài..
 *Học sinh: Học bài cũ, soạn bài mới.
C.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1.Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:Tình huống truyện? Nhân vật Huấn cao để lại cho em những ấn tượng như thế nào?
a) Tình huống truyện
- Moái quan heä giöõa quaûn nguïc vaø Huaán Cao :
- Xaõ hoäi : 
+ Huaán Cao : chuû xöôùng quaân phaûn loaïn, chôø ngaøy ra phaùp tröôøng.
+ Quaûn nguïc : ñaïi dieän cho traät töï xaõ hoäi ñöông thôøi.
- Ngheä thuaät : taâm hoàn ngheä só, yeâu, quyù troïng caùi ñeïp, baïn tri aâm.
- Gaëp nhau trong tuø : töû tuø – quaûn nguïc
Tình huoáng laøm noåi baät veû ñeïp cuûa Huaán Cao vaø quaûn nguïc, theå hieän chuû ñeà cuûa taùc phaåm.
b) Nhân vật Huấn Cao: Khí phaùch hieân ngang,Taøi hoa ngheä só , Nhaân caùch trong saùng, cao caû.
3. Bài mới: Vũ Trọng Phụng là một trong những nhà văn hiện thực xuất sắc, là cây bút tiểu thuyết + phóng sự có phong cách nghệ thuật rất độc đáo. Với 27 tuổi đời, Vũ Trọng Phụng đã để lại một số lượng tác phẩm khá lớn và đã làm vinh dự cho nền văn học của chúng ta.
Hoạt động của GV và HS
Nội dung bài học
HĐ1: Đọc hiểu chung.
- TT1: Tìm hiểu về tác giả.
 + GV: hướng dẫn H/S tìm hiểu phần tiểu dẫn kết hợp với chuẩn bị ở nhà để trình bày về Vũ Trọng Phụng.
 Hỏi: Hãy trình bày đôi nét về Vũ Trọng Phung?.
 + HS: Trình bày.
 + GV: bổ sung thêm một số điểm, sau đó nhấn mậnh những điểm chính.
- TT2: Tìm hiểu về Số đỏ.
 + GV: gọi 1-2 HS tóm tắt cốt truyện Số đỏ, Gv giới thiệu về tác phẩm để HS nắm, khuyến khích HS tìm đọc, sau đó chốt lại những nét chính về giá trị của Số đỏ - tiểu thuyết có thể làm vinh dự cho nền văn học nào sản sinh ra nó.
-TT3: Tìm hiểu đoạn trích.
 + GV Hỏi: Cho biết vị trí của đoạn trích.
 + HS: Chương XV- Số đỏ.
 + GV hướng dẫn đọc và tóm tắt đoạn trích
 +Hỏi: Cho biết bố cục và nêu nội dung chính của từng phần?.
 +HS: Phân làm hai phần + nêu nội dung chính.
+ P1 : Töø ñaàu ñeán “cho Tuyeát vaäy” : 
Thaùi ñoä cuûa caùc thaønh vieân trong gia ñình khi cuï coá toå maát.
+ P2 : coøn laïi : Caûnh ñaùm tang.
 * HĐ2:Đọc -Hiểu văn bản :
Tìm hiểu ý nghĩa nhan đề truyện..
Hỏi: Hãy cho biết ý nghĩa trào phúng của nhan đề?.
 -HS: sẽ thấy được hai phương diện đối lập nhau đến mức phi lí: tang gia mà lại hạnh phúc. HS lí giải vì sao có sự nghịch lí này -> mâu thuẫn -> độc đáo.
 "Hạnh phúc" của một tang gia.
 "Hạnh phúc" cụ thể của từng người.
Tìm hiểu niềm hạnh phúc khi cụ tổ qua đời
 (Kỹ thuật động não)
 - GV: hướng dẫn cho HS tìm tòi, hệ thống lại các chi tiết thể hiện thái độ từng người khi có tang. HS hình dung về đám tang.
Hỏi: Hãy nhận xét về biểu hiện của từng thành viên khi có "Tang gia".?.
 -HS: Thống kê và phân tích các biểu hiện "Hạnh phúc" của từng người -> rút ra kết luận.
 -HS: chủ động tìm hiểu và phân tích và bình luận theo cảm nhận chủ quan của mình. G/v tập hợp ý kiến, đánh giá khả năng cảm nhận của H/S -> rút ra khái quát.
Hỏi: Từ niềm "Hạnh phúc" đó của mõi thành viên, em có suy nghĩ gì?.
 -HS: Đánh giá, nhận xét.
 -GV: giảng: Hạnh phúc của mỗi người mỗi vẻ nhưng cái chung là không ai tỏ vẻ đau buồn, tiếc thương cả -> chúng chính là những quái thai, ung nhọt của XH được XH đó nuôi dưỡng -> tác giả đã vạch trần bản chất khốn nạn, vô nhân đạo của XH thượng lưu rởm.
* HĐ2 : Phân tích cảnh đám tang Hỏi: Cảnh đưa đám có những chi tiết nào đáng chúng ý: tác giả miêu tả từ góc độ nào?.
 -HS:Tái hiện và miêu tả.
Hỏi: Đó là đám tang như thế nào?.
 -HS: Nhận xét:
Hỏi: Thái độ của những người đi đưa tang được biểu hiện như thế nào?. Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì để thể hiện?.
 -HS: Phân tích thái độ của những người đưa tang
- Xác định nghệ thuật của đoạn trích?
? Tieáng cöôøi traøo phuùng ñöôïc taïo ra nhôø tình huoáng naøo ?
? Bieän phaùp ngheä thuaät gì ñöôïc söû duïng ñeå khaéc hoïa nhaân vaät vaø caûnh vaät ?
? Taùc giaû ñaõ söû duïng caùch noùi nhö theá naøo ñeå taïo hieäu quaû traøo phuùng trong ñoaïn trích ?
 - HS trao ñoåi, ñaïi dieän traû lôøi, boå sung.
 - GV choát yù.
? Qua caùc bieän phaùp ngheä thuaät treân, taùc giaû theå hieän thaùi ñoä gì ñoái vôùi hieän thöïc ñöôïc phaûn aùnh ?
? Nhö vaäy giaù trò noäi dung tö töôûng vaø ngheä thuaät cuûa ñoaïn trích laø gì ?
*HĐ3: Hướng dẫn tổng kết
(Kỹ thuật trình bày 1 phút)
Hỏi: Cảm nhận của em sau khi học xong tác phẩm?(về nghệ thuật? Nội dung)
 1. Tác giả: 
 - Vũ Trọng Phụng (1912-1939)
-Là nhà hiện thực chũ nhĩa tiêu biểu của văn học Việt Nam trước CMT8.
- Nổi tiếng về tiểu thuyết, truyện ngắn, đặc biệt là phóng sự
-Được mệnh danh là "ông vua phóng sự đất Bắc".
-Tác phẩm: 9 tiểu thuyết, 8 phóng sự, 6 vỡ kịch, khoảng 30 truyện ngắn.
 2. Số đỏ (1936): 
- Là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của VHVN có thể “làm vinh dự cho mọi nền văn học”
-Tác phẩm đả kích mạnh mẽ vào cái XH tư sản thành thị VN đang chạy theo lối sống văn minh rởm hết sức lố lăng và đồi bại đương thời.
-Tác phẩm đã xây dựng được một loạt chân dung biếm hoạ phong phú -> người đọc hình dung ra bộ mặt XH đương thời.
 3.Đoạn trích:
- Vị trí đoạn trích: Chương XV.
- Đọc – tóm tắt
- Bố cục: Hai phần.
II.Đọc -Hiểu văn bản :
 1.Ý nghĩa nhan đề:
- Nhan đề -> nghịch lí: theo lẽ thường tang gia đồng nghĩa với mất mát, đau thương nhưng ở đây lại hạnh phúc -> ý nghĩa trào phúng -> sự chờ đợi bấy lâu được đáp ứng: được hưởng gia sản, được thoã mãn ý muốn riêng tư -> độc đáo, hài hước -> >< trào phúng
.→ Kích thích trí tò mò độc giả, hàm chứa tiếng cười chua chát mỉa mai, đả kích vào sự thật tàn nhẫn.
2."Hạnh phúc" của tang gia
*Cụ cố Hồng: mới 50 tuổi, mơ màng nghĩ mình được mặc áo xô gai, được khen già, để được kiêng nể 
*Văn Minh: thích thú vì: "Cái chúc thư ... lí thuyết viễn vong nữa", tranh thủ quảng cáo kiếm tiền.
*Bà Văn Minh: Nôn nào vì được mặc đồ sô gai tân thời, cái mũ mấn trắng viền đen.
*Ông Phán mọc sừng: Thì hả hê vì được cụ Hồng chia thêm vài nghìn.
* CôTuyết: Sung sướng vì được mặc bộ y phục Ngây thơ.
*Cậu Tú Tân: Thích thú vì được dịp trổ tài chụp ảnh.
*Tiệm may Âu hoá + TYPN: được dịp "lăng xê" mốt mới nhất, hiện đại nhất "có thể bán...hạnh phúc cuộc đời".
* Xuân Tóc Đỏ: Danh giá và uy tín càng tăng thêm
*Hai viên cảnh sát thất nghiệp: thì vui sướng vì được thuê giữ trật tự; cụ Tăng Phú vui vì đại diện báo gõ mõ, các quan khách khác thì hả hê vì có dịp phô trương vô sổ huy chương....
→bản chất "khốn nạn, chó đểu, vô nhân đạo" →sức tố cáo mạnh mẽ.
 3. Cảnh đám tang:
- Quang cảnh: đám tang to tát, long trọng → sự phô trương giả dối, rởm đời lố lăng, tâm lí háo danh hết sức kỳ quặc đến buồn cười cuốn hút cả người dự lẫn người xem..
- Những người đưa tang 
 + "Những ông bạn thân cụ cố Hồng: dâm ô, háo sắc, vô liêm sĩ.
 + Mấy trăm "trai thanh gái lịch" vẽ mặt buồn rầu..... đưa ma >< "họ chim nhau, cười tình với nhau, bình phẩm nhau, chê bai nhau, ghen tuông, hò hẹn..."
hình thức> tính cách thiếu văn hoá vô đạo đức của những con người cặn bả trong XH.
- Đỉnh điểm của sự giả dối diễn ra lúc hạ huyệt: Cậu Tú Tân yêu cầu mọi người tạo dáng chụp ảnh, “màn kịch siêu hạng” của ông Phán mọc sừng.
4. Ngheä thuaät traøo phuùng :
- Xaây döïng tình huoáng maâu thuaãn, traøo phuùng (teân nhan ñeà ñoaïn trích).
- Ngheä thuaät ñoái laäp, töông phaûn (trong moät söï vaät, moät con ngöôøi).
- Thuû phaùp cöôøng ñieäu, noùi ngöôïc, noùi mæa.
" Thaùi ñoä pheâ phaùn, ñaû kích, mæa mai, chaâm bieám saâu cay cuûa taùc giaû.
III.Tổng hợp ,đánh giá, khái quát.
1. Nghệ thuật
- Tình huống trào phúng(ND><HT).
- Thủ pháp đối lập, cường điệu, nói ngược mỉa mai được sử dụng linh hoạt
- Ngôn ngữ sắc sảo ,giọng mỉa mai châm biếm.
2. Nội dung: Vạch rõ phơi những chân tướng nhố nhăng, lố bịch của những hạng người mang danh là thượng lưu-> cặn bã của xã hội.
IV Luyện tập.
1.Kiểm tra, đánh giá.
- Vì sao tác giả đặt cho tác phẩm mình là cái tên "Số đỏ"?.
- Hạnh phúc của tang gia và cảnh đám tang được thể hiện như thế nào?
2. BT: 
 4. Höôùng daãn HS töï hoïc :
 a. Baøi cuõ :
 - Naém nhöõng neùt tieâu bieåu veà taùc giaû, ñaëc ñieåm saùng taùc cuûa VTP.
 - Naém nhöõng noäi dung troïng taâm cuûa baøi:
 + YÙ nghóa nhan ñeà, thaùi ñoä cuûa caùc thaønh vieân trong gia ñình, caûnh ñaùm tang.
 + Ngheä thuaät traøo phuùng, thaùi ñoä cuûa taùc giaû.
 - Hoaøn thieän baøi taäp (SGK/ 128).
 b. Baøi môùi : Phong caùch ngoân ngöõ baùo chí :
 - Söu taàm, tìm hieåu caùc theå loaïi vaên baûn baùo chí.
 - Tìm hieåu caùc ví duï trong SGK, nhaän xeùt chung veà caùc vaên baûn ñoù, luyeän taäp caùc BT.