Giáo án môn Ngữ văn 11 tiết 51, 52: Chí phèo - Nam Cao

m.
? Döïa vaøo Tieåu daãn trong SGK giôùi thieäu veà nhan ñeà cuûa taùc phaåm ?
 - HS traû lôøi vaøo SGK.
 - GV choát yù.
- Nêu giá trị của tác phẩm? 
- GV giới thiệu vài nét về cơ sở của truyện.
:Nam Cao dựa trên nguyên mẫu các nhân vật có thật ở làng Đại Hoàng cùng với sự sáng tạo của mình đẫ cho xây dựng các nhân vật của mình sống động và phong phú hơn mang những tính cách bản chất điển hình trong nhiều hạng người trong xã hội.
- Chí phèo là nhân vật có thật ở làng Đại Hoàng, quê Nam Cao.Anh ta vốn làm nghề mổ thịt lợn thuê.Sau mỗi buổi làm, Chí được trả công và kèm theo một cái phèo lợn để uống rượu.Vì vậy người ta gọi anh là Chí Phèo.Lịch sử cuộc đời anh ta có đâm chết một tên chánh tổng trong lục uống rượu say.
- Bá Kiến cũng là nhân vật có thật ,tên hắn là Bá Bính.Hắn là kẻ độc ác có tiếng và là một tên dâm đật.Hắn chết sau Cách mạng tháng tám vì ốm chứ không phải do Chí Phèo giết.
- Lí Cường là một nhân vật có thật ,tên hắn là Lí Nhưng vừa độc ác vừa tham lam lại vừa ăn bẩn.
- Thị Nở là nhân vật không có thật.Để xây dựng nhân vật này nhà văn đã dựa vào hình thức xấu xí đến mức dị dạng của cô con gái bác phó cối trong làng.(vừa xấu vừa dở hơi)
- döïa vaøo vieäc ñoïc toaøn boä vaên baûn ôû nhaø, haõy toùm taét laïi truyeän ngaén theo lôøi vaên cuûa mình ?
- HS laøm vieäc caù nhaân, toùm taét.
 - GV chuaån kieán thöùc.
* HÑ 2 : Höôùng daãn HS ñoïc hieåu vaên baûn theo caùc caâu hoûi trong SGK.
- Coäc ñôøi CP chia laøm maáy giai ñoaïn ?
- Töôùc khi vaøo tuø CP laø ngöôøi nhö theá naøo ?
- HS trao ñoåi theo baøn, traû lôøi.
- GV choát yù.
 - Sau khi ra tuø CP laø ngöôøi nhö theá naøo ?
- Hình daïng cuûa CP thay ñoåi nhö theá naøo 
- Tính caùch cuûa CP bieán ñoåi ra sao ? CP thöôøng laøm gì ?
- Tieáng chöûi theå hieän nieàm khao khaùt gì cuûa Chí ?
- Sau ñoù CP trôû thaønh ngöôøi theá naøo ?
- Nhaän xeùt chung veà nhaân vaät CP sau khi ra tuø ?
Hết tiết 1
Tiết 2: 
Ổn định lớp
Kiểm tra bài cũ
Bài mới
? Dieãn bieán taâm traïng cuûa Chí Pheøo nhö theá naøo khi tænh daäy sau cuoäc gaëp Thò Nôû ?
- HS trao ñoåi, ñaïi dieän traû lôøi, boå sung.
- GV choát yù.
- Baùt chaùo haønh cuûa Thò Nôû coù yù nghó gì ñoái vôùi cuoäc ñôøi CP ?
- Sau khi ñöôïc aên baùt chaùo haønh taâm traïng cuûa Chí thay ñoåi theá naøo ?
 - HS trao ñoåi, traû lôøi, boå sung.
- GV cuûng coá.
- Khaùt khao cuûa Chí hoøa nhaäp vaøo xaõ hoäi qua Thò Nôû coù thöïc hieän ñöôïc khoâng ? Vì sao ?
- Taâm traïng cuûa Chí sau khi bò Thò Nôû töø choái tình yeâu nhö theá naøo ?
- HS trao ñoåi theo baøn, trình baøy, boå sung.
 - GV chuaån kieán thöùc.
? Töø taâm traïng ñoù Chí ñaõ coù haønh ñoäng gì 
- Vì sao Chí laïi gieát cheát Baù Kieán vaø töï saùt ?
- HS trao ñoåi theo baøn, traû lôøi.
 - GV choát yù.
- Hành động tự giết mình của Chí có ý nghĩa gì?
- Hành động đó Nam Cao tố cáo xa hội như thế nào? 
-Hình tượng Bá Kiến hiện lên trong tác phẩm ntn?
Ngoai hình? Tính cách ntn?
Địa vị xã hội ntn?
BK có chính sách cai trị ntn?
- NHận xét của em về nhân vật BÁ Kiến?
- HS trao ñoåi, ñaïi dieän traû lôøi, boå sung.
 - GV choát yù.
- Nhận xét về cách xây dựng nhân vật của Nam Cao? 
- Nhaän xeùt veà caùch keát caáu truyeän cuûa taùc giaû ?
- Gioïng ñieäu traàn thuaät, ngoân ngöõ trong truyeän coù ñaëc ñieåm gì ?
- Nhö vaäy giaù trò noäi dung tö töôûng vaø ngheä thuaät cuûa truyeän laø gì ?
 - HS khaùi quaùt traû lôøi.
GV: Ph¸t hiÖn gi¸ trÞ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm?
- HS suy nghÜ, tr¶ lêi
- Gv hướng dẫn Hs luyện tập.
- HS trả lời câu hỏi
- GV nhận xét, chốt ý
I. Tìm hieåu chung.
1. Tên gọi:
(SGK)
2 Giaù trò taùc phaåm :
(SGK/ 146)
3. Cơ sở của truyện: Dựa vào người thật việc thật ở làng Đại Hoàng – Hà Nam
4. Toùm taét :
II. Tìm hiểu tác phẩm.
1.Hình tượng nhân vật Chí Phèo
a.Chí Phèo trước khi đi tù
- Là một đứa trẻ mồ côi bị bỏ rơi bên lò gạch cũ, không họ hàng thân thích.
- Lớn lên nhờ sự cưu mang của dân làng.
- Hai mươi tuổi làm canh điền cho Lí Kiến.
- Từng ao ước “có một gia đình nhỏ nhỏdệt vải”
- Khi bà Ba vợ Ba Kiến sai bóp chânà Chí thấy nhục hơn là thích. “Hai mươi tuổi ngườikhinh”
èChí là một người lương thiện sống có ước mơ hoài bão và có nhân cách, giàu lòng tự trọng.
b. Chí Phèo sau khi ở tù về
- Ngoại hình: đầu trọc lốc, răng cạo trắng hớn, mắt gườm gườm, , cái ngực phanh, hai cánh tay đầy những nét chạm trổ rồng phượng với một ông tương cầm chùy.
" Chí Phèo như con vật lạ, con quỷ dữ của làng Vũ Đại. Nhà tù đã tha hóa, cướp đi hình dạng con người của Chí.
- Tính cách:
+ Triền miên trong cơn say rượu: ăn-ngủ-chửi đều trong cơn say.
+ Sống bất cần, không mơ, không suy nghĩ.
" Không biết nhục như trước, nhân tính cai lì, tê dại vì tội ác của chế độ nhà tù. Nhà tù phong kiến đã hủy diệt nhân tính Chí Phèo.
+ Tiếng chửi của Chí Phèo: Chửi trời"chửi đời"chửi cả làng Vũ Đại"chửi những người không chửi nhau với mình"chửi người đã đẻ ra mình.
- Ý nghĩa của tiếng chửi
 + Khát khao giao tiếp, hòa nhập với cộng đồng" tuyệt vọng.
+ Sự vất vả bế tắc của con người bị loài người xua đuổi " Chí Phèo mất hết nhân tính.
- Hành động:
+ Phá phách cuộc sống yên vui của dân làng
+ Đâm thuê, chém mướn, uống máu ngươi không tanh.
+ Ba lần đến nhà Bá Kiến (xin tiền, xin đi ở tù, giết Bá kiến)
" Hiện lên chân dung của kẻ bị lưu manh hóa mất hết nhân tính và bị cự tuyệt quyền làm người. Lên án xã hội và đồng cảm với con người.
Hết tiết 1
c. Cuộc gặp gỡ Chí Phèo- Thị Nở
* Tâm trạng của Chí khi tỉnh giấc
+ Thấy bâng khuâng tỉnh hẳn 
+ Cảm nhận âm thanh của sự sống vốn quen thuộc(tiếng chim hót, tiếng cười nói của người đi chợ, tiếng gõ mái chèo..)
+ Hồi tưởng ước mơ về cuộc sống gia đình ấm cúng -> Buồn
+ Sợ hãi và lo lắng về tuổi già, bệnh, sự cô đơn
+ Bủn rủn rùng mình khi nghĩ đến rượu 
" Sự thức tỉnh tỉnh linh hồn, đối mặt và nhận ra hoàn cảnh của mình.
* Tâm trạng của Chí khi Thị Nở mang bát cháo hành cho Chí
+ Làm Chí ngạc nhiên , xúc động:
+ Tâm trạng ăn năn, vui , buồn ( Có người chăm sóc, nhìn thấy cuộc đời thú vật của mình, hối hận về những gì gây ra)
+ Chí thèm khát hạnh phúc, lương thiện ( tin Thị sẽ là người mở đường cho hắn )
" Bát cháo hành có ý nghĩa thức tỉnh nhân tính Chí Phèo. Vị thơm của cháo là vị thơm của tình người, tình yêu và sự chăm sóc ân cần của Thị Nở đã đánh thức phần người trong sáng đã bị vùi lấp từ lâu của Chí Phèo.
=> Tác giả đã trân trọng tình người đáng quý niềm tin vào bản chất lương thiện của con người 
, đây chính là giá trị nhân đạo sâu sắc của tác phẩm.
* TÊn bi kÞch cuéc ®êi ChÝ:
- Nguyªn nh©n:
 Sù ng¨n c¶n cña bµ c« ThÞ Në® Quan niÖm ®Þnh kiÕn nÆng nÒ cña XHPK kh«ng chÊp nhËn h¹nh phóc cña nh÷ng con ng­êi bÊt h¹nh, kh«ng cho ChÝ hoµ nhËp víi mäi ng­êi, chÊm døt ®o¹n ®êi thó vËt.
- Th¸i ®é vµ hµnh ®éng:
+ L¹i uèng r­îu. Nh­ng cµng uèng cµng tØnh.
+ ChÝ khãc
® C¶m nhËn râ nçi ®au th©n phËn, nçi ®au cña con ng­êi sinh ra lµm ng­êi nh­ng l¹i kh«ng ®­îc ng­êi( Bi kÞch tinh thÇn)
- Hµnh ®éng v¸c dao ®Õn nhµ B¸ KiÕn, ®ßi lµm ng­êi l­¬ng thiÖn, ®ßi l¹i bé mÆt lµnh lÆn cña m×nh ® ChÝ rÊt tØnh t¸o ®Ó ®ßi quyÒn lµm ng­êi.
- Hµnh ®éng ®©m chÕt B¸ KiÕn: ChÝ ®· t×m ra nguån gèc bi kÞch cña ®êi m×nh; ®Ó tr¶ mèi thï vÉn ©m Ø ch¸y trong con ng­êi ChÝ.
- Hµnh ®éng tù kÕt liÔu cuéc ®êi m×nh: 
 ChÝ giÕt kÎ thï vµ tù giÕt m×nh - ý thøc nh©n phÈm ®· trë vÒ - kh«ng b»ng víi cuéc sèng thó vËt n÷a. ChÝ giÕt B¸ KiÕn kh«ng ph¶i lµ hµnh ®éng l­u manh giÕt ng­êi, mµ ®ã chÝnh lµ hµnh ®éng lÊy m¸u röa thï cña ng­êi n«ng d©n lao ®éng cïng khæ ®· vïng lªn manh ®éng tù ph¸t.
 ® ChÝ ®· thøc tØnh l­¬ng t©m, kh«ng tiÕp tôc lµm nh÷ng viÖc bÊt nh©n.NÕu sèng, ChÝ cµng khæ h¬n v× c¸i x· héi ®éc ¸c vµ thèi n¸t ®©u chØ cã mét m×nh B¸ KiÕn. ChÝ chÕt lµ ®Ó tho¸t khái kiÕp sèng cña con quû d÷.
à: Tè c¸o m·nh liÖt XH thùc d©n nöa PK kh«ng nh÷ng ®Èy ng­êi n«ng d©n l­¬ng thiÖn vµo con ®­êng bÇn cïng ho¸, l­u manh ho¸ mµ cßn ®Èy hä vµo chç chÕt.
2. Hình tượng nhân vật Bá Kiến.
- Ngoại hình ,tính cách.
+Giọng nói ngọt nhạt,
+ Tiếng quát rất sang.
+ Tiếng cười Tào Tháo.
- Địa vị xã hội:
+ Năm đời làm lí trưởng khét tiếng cả trong và ngoài huyện.
+ Chính sách cai trị độc đáo:Thứ nhất sợ kẻ anh hùng,thứ nhì sợ kẻ cố cùng liều thân.Bám thằng có tóc,không bám thằng trọc đầu
+Kinh nghiệm cai trị:Mềm nắn rắn buông,dùng thằng đầu bò để trị thằng đầu bò.
- Đối phó với Chí Phèo: Xử nhũn và cố gằng dàn xếp mọi chuyện.
à Bá Kiến là một kẻ “ khôn róc đời”,là một tên cáo già nham hiểm với bản chất đê tiện gian hùng và xảo quyệt.Là nhân vật điển hình cho giai cấp thống trị đương thời.Qua đó tố cáo sự tàn ác vô nhân đạo của xã hội.
3. Ngheä thuaät :
- Xaây döïng nhaân vaät ñieån hình veà ngöôøi noâng daân bò tha hoùa do xaõ hoäi taøn baïo gaây ra; ñieån hình cho taàng lôùp ñaïi chuû cöôøng haøo xaûo quyeät, loïc loõi.
- Khaùm phaù, mieâu taû nhöõng traïng thaùi taâm lí phöùc taïp, caù tính ñoäc ñaùo cuûa CP.
- Keát caáu chaët cheõ, khoâng theo trình töï thôøi gian.
- Gioïng ñieäu ñan xen, ngoân ngöõ gaàn guõi ñôøi soáng.
III.Tổng hợp,đánh giá, khái quát.
Nội dung:(Xem Ghi Nhớ)
Nghệ thuật.(Xem mục 3)
IV. Luyeän taäp.
1. Kiểm tra, đánh giá
- Hãy nêu giá trị của tác phẩm Chí Phèo?
Giá trị của tác phẩm: Phản ánh tình trạng một bộ phận nông dân bị tha hóa, mâu thuẫn giữa nông dân và địa chủ, giữa các thế lực ác bá tại địa phương (hiện thực); cảm thương sâu sắc trước cảnh người nông dân cố cùng bị lăng nhục; phát hiện và miêu tả phẩm chất tốt đẹp của người nông dân cố cùng bị lăng nhục; phát hiện và miêu tả phẩm chất tốt đẹp của người nông dân ngay khi tưởng như họ bị biến thành thú dữ; niềm tin vào bản chất lương thiện của con người (nhân đạo)
2. Bài tập. (SGK/ 156).
 4. Höôùng daãn HS töï hoïc :
 a. Baøi cuõ :
 - Naém nhöõng neùt tieâu bieåu veà taùc phaåm Chí Pheøo.
 - Naém nhöõng noäi dung troïng taâm cuûa baøi:
 - Hoaøn thieän baøi taäp (SGK/ 156).
 b. Baøi môùi : Phong caùch ngoân ngöõ baùo chí (tieáp theo) :
 - Tìm hieåu veà caùc phöông tieän dieãn ñaït vaø ñaëc tröng cuûa ngoân ngöõ baùo chí.
 - Laøm caùc baøi taäp luyeän taäp (SGK/ 145).