Giáo án môn Ngữ văn 11 tiết 60: Thực hành về sử dụng một số kiểu câu trong văn bản

Tuần: 15	Ngày soạn:18/11/2011
Tiết: 	60	 Ngày dạy: 21/11/2011
THỰC HÀNH VỀ SỬ DỤNG MỘT SỐ 
KIỂU CÂU TRONG VĂN BẢN
 A. MỤC TIÊU BÀI HỌC
 - Kiến thức: 
 - Ôn tập, củng cố những kiến thức và cách sử dụng một số kiểu câu đã học.
 - Kĩ năng: 
 + Tích hợp với các văn bản văn đã học.
 + Rèn luyện kĩ năng sử dụng câu và kĩ năng lĩnh hội văn bản.
 - Thái độ
 B. CHUẨN BỊ BÀI HỌC
- Giáo viên: SGK,SGV, Giáo án chuẩn kiến thức kĩ năng.
- Học sinh: Đọc bài, soạn bài đầy đủ ở nhà.
C.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
1.Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
: Gía trị nhân đạo sâu sắc, mới mẻ của NC trong tác phẩm “Chí Phèo”?
3. Bài mới: 	
HOẠT ĐỘNG CỦA GV & HS
NỘI DUNG BÀI HỌC
 Hoạt động 1: Dùng kiểu câu bị động
- Thao tác 1: GV yêu cầu HS nhắc lại kiến thức về câu bị động đã học ở lớp 7
+ GV: Kiến thức về câu bị động, câu chủ động
§ Câu chủ động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật thực hiện một hoạt động hướng vào người, vật khác.
§ Câu bị động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật được hoạt động của vật, người khác hướng vào.
§ Việc chuyển đổi qua lại giữa hai loại câu này là nhằm liên kết các câu trong đoạn.
§ Cách chuyển câu chủ động thành câu bị động:
§ Chuyển từ (hay cụm từ) chỉ đối tượng của hoạt động lên đầu câu và thêm các từ bị, được vào sau từ, cụm từ ấy.( không phải câu nào có từ bị, được cũng là câu bị động) 
+ HS: Lắng nghe và chốt lại kiến thức cũ.
+ GV: Hãy chuyển câu chủ động sau sang câu bị động.
“Lan mua chiếc xe đạp này hôm qua”.
+ HS: Theo dõi và lên bảng viết lại câu bị động.
+ GV: Nhận xét và chốt lại
- Thao tác 2: GV yêu cầu HS đọc ngữ liệu SGK, trang và trả lời.
+ GV: Chia nhóm và hướng dẫn HS trao đổi, thảo luận nhóm.
 § Nhóm 1-2: Tìm hiểu câu chủ động sau đó chuyển thành câu tương ứng.
 § Nhóm 3-4: Xác định câu bị động trong một số câu có chứa từ bị, được.
+ HS: Thảo luận và cử đại diện trình bày.
+ GV: Nhận xét và sữa bài.
Hoạt động 2 : Dùng kiểu câu có khởi ngữ.
- Thao tác 1: GV yêu cầu HS nhắc lại kiến thức về khởi ngữ đã học ở lớp 9
+ GV: Khởi ngữ là thành phần đứng trước chủ ngữ để nêu lên đề tài được nói tới trong câu.Trước khởi ngữ thường có các quan hệ từ về, đối với.
+ HS: Lắng nghe và chốt lại kiến thức cũ.
- Thao tác 2: GV yêu cầu HS đọc ngữ liệu SGK, trang và trả lời.
+ GV: Chia nhóm và hướng dẫn HS trao đổi, thảo luận nhóm.
 § Nhóm 1: Câu 1
 § Nhóm 2: Câu 2
§ Nhóm 3: Câu 3
 § Nhóm 4: Câu 4
+ HS: Thảo luận và cử đại diện trình bày.
+ GV: Nhận xét và sữa bài.
 Hoạt động 3: Dùng kiểu câu có trạng ngữ chỉ tình huống.
- Thao tác 1: GV yêu cầu HD đọc mục SGK, trang và trả lời
+ GV: Trạng ngữ là gì? Vị trí, dâu hiệu, công dụng cuả nó?
+ HS: Đọc, tìm hiểu và trả lời.
+ GV: Định hướng:
v Về ý nghĩa: là trạng ngữ chỉ thời gian, cách thức, nơi chốn, nguyên nhân, mục đích sự việc diễn ra trong câu.
v Về hình thức: Giữa TN và CN thường có một khoảng nghỉ khi nói và một dâu phẩy khi viết.
v Công dụng: Xác định hoàn cảnh điều kiện diễn ra sự việc nêu trong câu, góp phần làm cho nội dung của câu được đầy đủ chính xác.
Nối kết các câu các đoạn với nhau , góp phần làm cho đoạn văn, bài văn được mạch lạc.
- Thao tác 2: GV yêu cầu HS đọc ngữ liệu SGK, trang và trả lời.
+ GV: Chia nhóm và hướng dẫn HS trao đổi, thảo luận nhóm.
 § Nhóm 1: Câu 1
 § Nhóm 2: Câu 2
 § Nhóm 3: Câu 3
 § Nhóm 4: Câu 4
+ HS: Thảo luận và cử đại diện trình bày.
+ GV: Nhận xét và sữa bài.
 Hoạt động 4: Tổng hợp về việc sử dụng ba kiểu câu trong văn bản.
+ GV: Hãy đọc mục SGK, trang 
+ HS: Đọc và trả lời
+ GV: Chốt lại.
 I. DÙNG KIỂU CÂU BỊ ĐỘNG
1. Bài tập 1
a).Câu bị động :” Không, hắn chưa được một người đàn bà nào yêu cả..”
b).Chuyển thành câu chủ động: “ Chưa người đàn bà nào yêu hắn cả.” 
c)Thay thế, nhận xét: câu không sai nhưng không nối tiêp ý của câu trước.Câu trước đang nói về “ hắn”, nên câu tiếp nên tiêp túc chọn “hắn “ làm đề tài. Muốn vậy phải dùng câu bị động.
2. Bài tập 2
a). Xác định câu bị động: “ Đời hắn chưa bao giờbàn tay người đàn bà.”
b).Tác dụng: tạo sự liên kết ý với câu đi trước. Duy trì đề tài nói về “ hắn”.
3. Bài tập 3: HS về nhà.
II. DÙNG KIỂU CÂU CÓ KHỞI NGỮ.
1 Bài tập 1
a). Câu có khởi ngữ: “ Hành thì nhà thị may lại còn.”. Khởi ngữ là “ hành”. 
b). So sánh với câu: “Nhà thị may lại còn hành”, ta thấy:”
+ Hai câu có nghĩa tương đương.
+ Câu có khởi ngữ liên kết tốt hơn với câu đi trước nhờ sự đối lập giữa gạo và hành( hai thứ cần thiết để nấu cháo hành). Nên viết như NC là tối ưu. 
2. Bài tập 2
* Lựa chọn câu C vì:
Câu A chuyển đề tài, không duy trì đ t “tôi”.
Câu B là câu bị động tạo cảm giác nặng nề.
Câu D không giữ được nguyên văn lời nhận xét của mấy anh bộ đội.
3. Bài tập 3
- Câu a:
+ Xác định khởi nhữ : “ Tự tôi”
+ Dấu hiệu về ngắt quãng: dấu phẩy (,).
+ Tác dụng của khởi ngữ: tiếp tục đề tài có quan hệ liên tưởng: đồng bào – tôi.( đã có ở câu trước).
- Câu b:
+ Xác định khởi ngữ: “Cảm giác, tình tự, đời sống cảm xúc”
+ Dấu hiệu: dấu phẩy (,)
+ Tác dụng: Nêu một đề tài có quan hệ với câu đã nói trong câu đi trước.( tình yêu ghét, niềm vui buồn,ý đẹp xấu).
III. DÙNG KIỂU CÂU CÓ TRẠNG NGỮ CHỈ TÌNH HUỐNG.
1 Bài tập 1
a). Phần in đậm nằm ở vị trí đầu câu.
b) Phần in đậm có cấu tạo là cụm động từ.
c) Chuyển: Bà già kia thấy thị hỏi, bật cười.
Nhận xét: Sau khi chuyển, câu có hai VN. Hai VN này có cấu tạo là các cụm động từ, cùng biểu hiện hoạt động của một chủ thể là “ Bà già kia”. Nhưng viết như ban đầu thì câu nối tiếp ý rõ ràng hơn với câu trước.
2 Bài tập 2
* Chọn câu C, vì:
+ Dùng câu A, thì 2 sự việc xảy ra quá xa nhau.
+ Dùng câu B thì lặp chủ ngữ: Liên.
+ Dùng câu C thì sự liên kết của các câu yếu hơn.
IV. TỔNG HỢP VỀ VIỆC SỬ DỤNG BA KIỂU CÂU TRONG VB.
1. Thành phần CN trong kiểu câu bị động, thành phần khởi ngữ và thành phần trạng ngữ chỉ tình huống thường nằm ở đầu câu.
2. Ba thành phần này thường thể hiện thông tin đã biết từ VB, hoặc thông tin dễ tạo liên tưởng đến những điều đã biết.
4. Hướng dẫn Hs tự học 
 a) Bài cũ
 - Nắm vai trò, vị trí của các dạng câu, tác phẩm đã học.
- Về nhà xem lại các bài tập SGK, hoàn thành bài tập còn lại.
b). Bài mới“Vĩnh biệt cửu Trùng Đài” (trích Vũ Như Tô- Nguyễn Huy Tưởng.
- Mâu thuẫn xung đột kịch
- Nhân vật Vũ Như Tô và Đan Thềm.