Giáo án Ngữ văn 10 tiết 50, 51, 57, 58

höông nỗi anh huøng ñaâu vaéng taù / Tieác thay daáu veát luoáng coøn löu”.
Hs: Thaùi ñoä nhieät tình, toân kính.
Hs: Keå theo trình töï thôøi gian.
 Lôøi keå taùi hieän lòch söû moät thôøi baèng moät gioïng vaên huøng hoàn, haøo höùng.
Hs: Nguyeân nhaân ta thaéng ñòch thua, vai troø cuûa con ngöôøi ñoái vôùi lòch söû.
Hs: Thaûo luaän theo nhoùm, sau ñoù cöû ñaïi dieäân trình baøy yù kieán.
Hs: Ca ngôïi söï anh minh cuûa “hai vò thaùnh quaân”.
( Traàn Thaùnh Toâng vaø Traàn Nhaân Toâng), ñoàng thôøi ca ngôïi chieán tích treân soâng Baïch Ñaèng.
II/ Tìm hieåu cuï theå.
1) Hình töôïng nhaân vaät “khaùch”.
- “Khaùch” daïo chôi phong caûnh khoâng chæ ñeå thöôûng thöùc veû ñeïp maø coøn nghieân cöùu ñaát nöôùc, boài boå tri thöùc vôí moät tö theá cuûa con ngöôøi coù taâm hoàn khoaùng ñaït, coù hoaøi baõo lôùn lao.
 “ Nôi coù ngöôøi ñi, ñaâu maø chaúng bieát / Ñaàm Vaân moäng chöùa vaøi traêm trong daï cuõng nhieàu/ Maø traùng chí boán phöông vÉn coøn tha thieát”
-Traùng chí cuûa “khaùch” ñöôïc gôïi leân qua hai loaïi ñòa danh vôùi nhöõng hình aûnh khoâng gian roäng lôùn möôïn töø ñieån coá:
+ Bieån lôùn: “Löôùt beå chôi traêng”
+ Soâng hoà: “Cửu Giang, Ngũ Hồ”
+ Nhöõng vuøng ñaát noåi tieáng: “Tam Ngoâ , Baùch Vieät.”
 Vaø nhöõng ñòa danh cuï theå cuûa ñaát Vieät:”Cöûa Ñaïi Than, beán Ñoâng Trieàu, soâng Baïch Ñaèng”.
=>Caûnh thieân nhieân hieän leân thaät huøng vó, hoaønh traùng vôùi nhöõng ñòa danh vöøa öôùc leä vöøa cuï theå, vöøa suy töôûng vöøa hieän thöïc song cuõng aûm ñaïm, hiu haét, buoàn thöông.
- Caûm xuùc: Vöøa vui sướng töï haøo trước caûnh soâng nuùi huøng vó, thô moäng, töï haøo tröôùc doøng soâng töøng ghi bao chieán tích; vöøa buoàn ñau tieác nuoái vì chieán tröôøng xöa moät thôøi nay hoang vu, trô truïi, hiu haéùt bôûi thôøi gian.
2) Hình töôïng caùc boâ laõo.
- Caùc boâ laõo ñeán vôùi “khaùch”baèng thaùi ñoä nhieät tình, hieáu khaùch, toân kính.
- Caùc boâ laõo keå vôùi “khaùch” veà chieán tích cuûa caùc vua Traàn.
 “Truøng Höng nhò thaùnh baét OÂ Maõ”.
=> Lôøi keå cuûa caùc boâ laõo ñaõ laøm soáng laïi khoâng khí haøo huøng cuûa lòch söû moät thôøi, baèng caùch söû duïng nhöõng hình töôïng kì vó ñaët trong theá ñoái laäp:
“ Nhaät nguyeät – môø”
“ Trôøi ñaát - ñoåi”.
Taùc duïng: Gôïi leân söï caêng thaúng quyeát lieät cuûa traän chieán naêm xöa.
- Sau lôøi keå laø lôøi suy ngaãm, bình luaän cuûa caùc boâ laõo veà chieán thaéng treân soâng Baïch Ñaèng.
 + Chæ ra nguyeân nhaân ta thaéng ñòch thua.
“ Kìa traän Baïch Ñaèng maø ñaïi thaéng/ Bôûi ñaïi vöông coi theá giaëc nhaøn”.
 + Khaúng ñònh vò trí, vai troø cuûa con ngöôøi trong lòch söû - ñoù laø caûm höùng mang giaù trò nhaân vaên cao caû.
-Sau lôøi suy ngaãm bình luaän laø lôøi ca mang yù nghóa toång keát.
“ Nhöõng ngöôøi baát nghóa tieâu vong / Nghìn thu chæ coù anh huøng löu danh”.
3) Lôøi bình luaän cuûa “khaùch”.
- Ca ngôïi söï anh minh cuûa hai vò vua.
- Khaúng ñònh vai troø, vò trí con ngöôøi, lôøi ca keát thuùc baøi phuù vöøa mang nieàm töï haøo daân toäc vöøa theå hieän tö töôûng nhaân vaên cao ñeïp.
5
Hoaït ñoäng 3: Höôùng daãn hoïc sinh töï toång keát.
Gv: Yeâu caàu hoïc sinh döïa vaøo phaàn ghi nhôù SGK toång keát.
Hs: Hoïc phaàn ghi nhôù saùch giaùo khoa.
III/ Toång keát.
- Noäi dung: Baøi phuù theå hieän loøng yeâu nöôùc, nieàm töï haøo daân toäc
 - Ngheä thuaät: Baøi phuù laø ñænh cao veà ngheä thuaät cuûa theå phuù trong vaên hoïc Vieät Nam thôøi trung ñaïi.
- Cuûng coá, daën doø(1 phuùt): Naém ñöôïc giaù trò noäi dung vaø ngheä thuaät cuûa baøi phuù.
- Baøi taäp veà nhaø: Hoïc thuoäc moät soá caâu trong baøi phuù. Ñoïc tröôùc baøi “Ñaïi caùo bình Ngoâ”.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM.
.. 
Ngày soạn: 28/12/2012
Tiết : 58
Bài dạy: Đọc văn ĐẠI CÁO BÌNH NGÔ
 (Bình Ngô đại cáo – Nguyễn Trãi)
I. MỤC TIÊU
	Sau bài học này, học sinh cần:
- Kiến thức: Nắm được những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp văn học của Nguyễn Trãi- một nhân vật lịch sử, một danh nhân văn hóa thế giới; thấy được vị trí to lớn của Nguyễn Trãi trong lịch sử văn học dân tộc: nhà văn chính luận kiệt xuất, nhà thơ khai sáng văn học tiếng Việt.
- Kĩ năng: Tìm hiểu, phân tích, đánh giá, tổng hợp một tác gia văn học.
- Thái độ: Bồi đắp tình cảm yêu mến, trân trọng con người và thơ văn Nguyễn Trãi.
II. CHUẨN BỊ
- Thầy: Đọc tài liệu tham khảo, SGK, SGV, bài tập cho học sinh.
 - Trò: Đọc SGK, học bài cũ, soạn bài mới.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
- Ổn định tổ chức (1 phút): Kiểm tra sĩ số học sinh.
- Kiểm tra bài cũ (4 phút): Nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phẩm “Phú sông Bạch Đằng”. Phân tích tư tưởng nhân văn được thể hiện ở đoạn cuối của tác phẩm?
TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY
TL
Hoaït ñoäng cuûa thaày
Hoaït ñoäng cuûa troø
Muïc tieâu caàn ñaït
20
Hoaït ñoäng 1: Höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu veà cuoäc ñôøi cuûa Nguyeãn Traõi.
Gv: Daãn daét: ÔÛ caáp hai em ñaõ hoïc caùc taùc phaåm naøo cuûa Nguyeãn Traõi? Vaäy em ñaõ bieát gì veà Nguyeãn Traõi?
Gv: Töø lôøi daën cuûa cha : “Con trôû veà laäp chí, röûa nhuïc cho nöôùc, traû thuø cho cha, nhö theá môùi laø ñaïi hieáu” ñaõ coù taùc ñoäng nhö theá naøo ñeán tö töôûng Nguyeãn Traõi?.
Gv: Vì sao noùi Nguyeãn Traõi laø moät nhaân vaät lòch söû vó ñaïi? 
Hs: “Baøi ca Coân Sôn”(lôùp 7); “ Nöôùc Ñaïi Vieâït ta” ( trích Ñaïi caùo bình Ngoâ- lôùp 8).
Hs: OÂng nhaän thöùc ñöôïc lòch söû vaø choïn con ñöôøng cöùu nöôùc : Theo Leâ Lôïi.
Hs: OÂng goùp coâng to lôùn vaøo chieán thaéng veû vang cuûa daân toäc.
 Ñeå laïi moät söï nghieäp vaên hoïc ñoà soä cho daân toäc.
A/ Taùc giaû.
I/ Cuoäc ñôøi.
- Nguyeãn Traõi (1380- 1442) hieäu laø ÖÙc Trai, quê gốc ở làng Chi Ngại (Chí Linh, Hải Dương) sau dời về Nhị Khê (Thường Tín, Hà Tây). Cha laø Nguyeãn ÖÙng Long( sau ñoåi thaønh Nguyeãn Phi Khanh), moät nho sinh ngheøo, hieáu hoïc, ñoã tieán só thôøi Traàn. Meï laø con gaùi quan Tö ñoà Traàn Nguyeân Ñaùn.
 - Nguyeãn Traõi sinh ra trong moät gia ñình maø beân noäi cuõng nhö beân ngoaïi ñeàu coù hai truyeàn thoáng lôùn: Yeâu nöôùc vaø vaên hoaù vaên hoïc.
* Nguyeãn Traõi laø moät baäc anh huøng daân toäc, moät nhaân vaät toaøn taøi hieám coù nhöng ñoàng thôøi cuõng laø ngöôøi chòu noãi oan thaûm khoác nhaát trong lòch söû phong kieán Vieät Nam. 
20
Hoaït ñoäng 2: Höôùng daãn hoïc sinh tìm hieåu thô vaên Nguyeãn Traõi.
Gv: Nöôùc ta coù maáy danh nhaân vaên hoaù theá giôùi?
Gv: Em haõy cho bieát nhöõng theå loaïi vaên hoïc cuûa Nguyeãn Traõi maø em ñaõ hoïc?
GV: Veà vaên chính luaän, Nguyeãn Traõi coù nhöõng taùc phaåm ñoà soä naøo ñaùng chuù yù? Noäi dung chuû ñaïo vaø xuyeân suoát caùc taùc phaåm ñoù laø gì?
Gv:Trong “ Quaân trung töø meänh taäp “ Nguyeãn Traõi ñaõ döïa treân tö töôûng laäp tröôøng naøo ñeå luaän chieán vôùi giaëc?
Gv: Moät baøi chính luaän muoán trôû thaønh moät aùng vaên hay ñoøi hoûi phaûi coù nhöõng yeáu toá naøo?
GV: Trong Ñaïi caùo bình Ngoâ, quan nieäm laáy daân laøm goác ñöôïc Nguyeãn Traõi theå hieän nhö theá naøo?
Gv:Em haõy neâu sô löôïc nhöõng noäi dung trong thô Nguyeãn Traõi?
Gv: Taâm söï lôùn cuûa Nguyeãn Traõi laø gì?
Gv: Nhöõng phaåm chaát naøo cuûa Nguyeãn Traõi thaät ñaùng quyù?
Gv: Phaân tích vaø chöùng minh baèng nhöõng caâu thô:
 - Laøm ngöôøi maø caäy chi quyeàn theá,
 Coù thuôû baøn côø toát ñuoåi xe...
 - Côm aên chaúng quaûn döa muoái,
 AÙo maëc naøi chi gaám theâu.
Gv: Cho hoïc sinh phaân tích hai caâu thô:
 Kình ngaïc baêm vaèm non maáy khuùc,
 Giaùo göôm chìm gaõy baõi bao taàng.
Hs: Nguyeãn Traõi, Nguyeãn Du, Hoà Chí Minh.
Hs: Thô tröõ tình : Baøi ca Coân Sôn; vaên chính luaän: Nöôùc Ñaïi Vieät ta.
Hs: Quaân trung töø meänh taäp vaø Bình Ngoâ ñaïi caùo.
Noäi dung chuû ñaïo laø loøng yeâu nöôùc, nhaân nghóa vaø thöông daân.
 Hs: Tö töôûng laäp tröôøng nhaân nghóa.
Hs: Thaûo luaän vaø traû lôøi:
- Tính laäp luaän chaët cheõ.
- Ngoân ngöõ giaøu tính hình töôïng.
Hs: Khi ñaát nöôùc coù ngoaïi xaâm thì yeâu nöôùc, nhaân nghóa, anh huøng laø choáng xaâm löôïc.
 Vieäc nhaân nghóa coát ôû yeân daân,
 Quaân ñieáu phaït tröôùc lo tröø baïo.
Hs: Döïa vaøo saùch giaùo khoa traû lôøi.
Hs: Taâm söï yeâu nöôùc suïc soâi.
Hs: YÙ chí moät ngöôøi anh huøng, lyù töôûng chieán ñaáu vì nhaân daân.
II/ Söï nghieäp thô vaên.
 Nguyeãn Traõi laø taùc giaû xuaát saéc ôû nhieàu theå loaïi vaên hoïc, trong saùng taùc chöõ Haùn hay chöõ Noâm, vaên chính luaän hay thô tröõ tình ñeàu coù nhöõng thaønh töïu ngheä thuaät lôùn. OÂng laø ngöôøi khai saùng thô ca tieáng Vieät.
1) Vaên chính luaän cuûa Nguyeãn Traõi.
 Nguyeãn Traõi laø nhaø vaên chính luaän loãi laïc nhaát. OÂng ñeå laïi khoái löôïng khaù lôùn vaên chính luaän: “ Quaân trung töø meänh taäp “, vaø “ Bình Ngoâ ñaïi caùo”. 
* “ Quaân trung töø meänh taäp “ laø nhöõng trang vaên mang ñaày chaát theùp, giaøu tính chieán ñaáu vaø coù söùc coâng phaù maõnh lieät vaøo haøng nguõ keû thuø treân tö töôûng laäp tröôøng nhaân nghóa.
 Veà ngheä thuaät : Nhöõng böùc thö trong “ Quaân trung töø meänh taäp” õ ñaït ñeán trình ñoä maãu möïc cuûa thö buùt chieán.
 * “ Bình Ngoâ ñaïi caùo “ laø baûn tuyeân ngoân veà chuû quyeàn ñoäc laäp daân toäc, baûn caùo traïng luaän toäi keû thuø, laø baûn huøng ca veà cuoâïc khôûi nghóa Lam Sôn. 
2) Thô tröõ tình cuûa Nguyeãn Traõi.
- Hai taäp tieâu bieåu: ÖÙc Trai thi taäp vaø Quoác aâm thi taäp.
a) Thô Nguyeãn Traõi laø tieáng noùi taâm tình cuûa moät taâm söï lôùn.
 Taâm söï öu aùi laø noãi lo ñôøi cuûa moät con ngöôøi coù traùch nhieäm vôùi daân vôùi nöôùc.
Bui moät taác loøng öu aùi cuõ,
Ñeâm ngaøy cuoàn cuoän nöôùc trieàu ñoââng.
b) Thô Nguyeãn Traõi laø tieáng noùi ñaày nghóa khí cuûa moät taâm hoàn thanh cao, trong saïch, ñaáu tranh ñeå baûo veä nhaân nghóa, choáng gian taø.
c) Thô Nguyeãn Traõi laø thô cuûa moät ngheä só lôùn coù taâm hoàn roäng môû tröôùc thieân nhieân.
III/ Keát luaän.
( Hs ñoïc phaàn ghi nhôù sgk)
- Cuûng coá, daën doø ( 1 phuùt):Naém ñöôïc caùc noäi dung chuû yeáu trong vaên chính luaän vaø trô tröõ tình Nguyeãn Traõi.
- Baøi taäp veà nhaø: soaïn baøi Ñaïi caùo bình Ngoâ.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM.