Giáo án Ngữ văn 10 tiết 89, 90, 91

 Naém ñöôïc khaùi nieäm vaø phaân tích ñöôïc hieäu quaû cuûa pheùp ñieäp.
-Baøi taäp veà nhaø: Tìm caùc caâu thô söû duïng caùc pheùp ñieäp.
V. NHAÄN XEÙT, RUÙT KINH NGHIEÄM.
Ngày soạn: 19/3/2013
Tiết : 90
Bài dạy:Tiếng Việt THỰC HÀNH CÁC PHÉP TU TỪ: PHÉP ĐIỆP VÀ PHÉP ĐỐI
 (tiếp theo)
I. MỤC TIÊU
	Sau bài học này, học sinh cần:
- Kiến thức: Củng cố và nâng cao kiến thức về phép đối.
- Kĩ năng: Có kĩ năng nhận diện, cảm thụ và phân tích phép đối trong tác phẩm nghệ thuật; bước đầu biết sử dụng phép đối khi cần thiết.
- Thái độ: Có ý thức vận dụng kiến thức, kĩ năng tiếng Việt phù hợp với ngữ cảnh giao tiếp.
II. CHUẨN BỊ
- Thầy: Đọc tài liệu tham khảo, SGK, SGV, bài tập cho học sinh.
 - Trò: Đọc SGK, học bài cũ, soạn bài mới.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC	
- Ổn định tổ chức (1 phút): Kiểm tra sĩ số học sinh.
- Kiểm tra bài cũ (4 phút): Phân tích hiệu quả phép điệp trong câu thơ sau: Nỗi niềm chi rứa Huế ơi / Mà mưa xối xả trắng trời Thừa Thiên (Tố Hữu).
TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY
Tl
Hoaït ñoäng cuûa thaày
Hoaït ñoäng cuûa troø
Muïc tieân caàn ñaït
40
Hoaït ñoäng 2: Luyeän taäp veà pheùp ñoái.
Gv: Yeâu caàu hs tìm hieåu muïc II.1 sgk.
1)ÔÛ (1) vaø (2), caùch saép xeáp töø ngöõ coù gì ñaëc bieät? Söï phaân chia thaønh hai veá caân ñoái ñöôïc gaén keát laïi nhôø nhöõng bieän phaùp gì? Vò trí cuûa caùc danh töø chim, ngöôøi, toå, toâng; caùc tính töø ñoùi, raùch, saïch, thôm; caùc ñoäng töø coù, dieät, tröø taïo theá caân ñoái nhö theá naøo?
2) Trong (3) vaø (4) coù nhöõng caùch ñoái khaùc nhau nhö theá naøo?
3) Phaùt bieåu ñònh nghóa veà pheùp ñieäp?
Gv: Yeâu caàu hs ñoïc muïc II.2 sgk.
Hs: Trao ñoåi, thaûo luaän traû lôøi.
1)Caùch saép xeáp töø ngöõ coù tính chaát ñoái xöùng haøi hoøa veà aâm thanh, nhòp ñieäu. Söï gaén keát giöõa hai veá nhôø söû duïng caùc töø traùi nghóa hoaëc caùc töø cuøng moät tröôøng nghóa. Vò trí caùc danh, ñoäng, tính töø taïo söï caân ñoái khieán ngöôøi ñoïc khoâng chæ thoûa maõn nhu caàu veà thoâng tin maø coøn thoûa maõn nhu caàu thaåm mó.
2) Ngöõ lieäu ôû (3) söû duïng caùch ñoái boå sung. Ngöõ lieäu ôû (4) caùch ñoái theo kieåu caâu ñoái.
3)Pheùp ñoái laø caùch söû duïng caùc töø ngöõ, söû duïng aâm thanh, nhòp ñieäu töông ñoàng hoaëc töông phaûn veà yù nghóañeå taïo neân nhöõng caâu vaên coù söï caân xöùng haøi hoøa.
II. Luyeän taäp veà pheùp ñoái.
- Pheùp ñoái laø caùch xeáp ñaët töø ngöõ, cuïm töø vaø caâu caân xöùng nhau ñeå taïo hieäu quaû gioáng nhau hoaëc traùi ngöôïc nhau nhaèm muïc ñích gôïi ra moät veû ñeïp hoaøn chænh vaø haøi hoøa trong dieãn ñaït nhaèm dieãn ñaït moät yù nghóa naøo ñoù.
 - Pheùp ñieäp gôïi ra nhöõng hieäu quaû:
 + Taïo söï phong phuù veà yù nghóa.
 + Söï thoáng nhaát, haøi hoøa veà aâm thanh.
 + Söï caân ñoái trong xeáp ñaët.
 + Tính hoaøn chænh vaø deã ghi nhôù.
- Moâ hình pheùp ñoái.
+ Ñoái trong moät caâu.
 A + B + C / A/ + B/ + C/.
Laøn thu thuûy/ neùt xuaân sôn.
 + Ñoái giöõa hai caâu.
 A + B + C
 A/ + B/ + C/
Ví duï:
-Soùng bieác theo laøn hôi gôïn tí,
Laù vaøng tröôùc gioù kheõ ñöa veøo.
-Lom khom döôùi / nuùi tieàu vaøi chuù,
Laùc ñaùc beân soâng / chôï maáy nhaø.
- Cuûng coá( 1 phuùt): Naém ñöôïc khaùi nieäm vaø phaân tích ñöôïc hieäu quaû cuûa pheùp ñoái.
-Baøi taäp veà nhaø: Tìm caùc caâu thô söû duïng pheùp ñoái.
V. NHAÄN XEÙT, RUÙT KINH NGHIEÄM.
Ngày soạn: 21/3/2013
Tiết : 91
Bài dạy: Lí luận văn học NỘI DUNG VÀ HÌNH THỨC CỦA VĂN BẢN VĂN HỌC
I. MỤC TIÊU
	Sau bài học này, học sinh cần:
- Kiến thức: Nắm vững các khái niệm về nội dung và hình thức văn bản văn học.
- Kĩ năng: Biết vận dụng những tri thức về nội dung và hình thức để tìm hiểu một văn bản văn học cụ thể.
- Thái độ: Bồi đắp tình cảm yêu thích các tác phẩm văn học.
II. CHUẨN BỊ
- Thầy: Đọc tài liệu tham khảo, SGK, SGV, bài tập cho học sinh.
 - Trò: Đọc SGK, học bài cũ, soạn bài mới.
III. HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC	
- Ổn định tổ chức (1 phút): Kiểm tra sĩ số học sinh.
- Kiểm tra bài cũ (4 phút): Nêu các tiêu chí chủ yếu và cấu trúc của một văn bản văn học?
TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY
Tl
Hoaït ñoäng cuûa thaày
Hoaït ñoäng cuûa troø
Noäi dung
25
Hoaït ñoäng 1: Tìm hieåu caùc khaùi nieäm thuoäc noäi dung vaø hình thöùc cuûa vaên baûn vaên hoïc.
Gv: Cho hoïc sinh ñoïc ñoaïn vaên sgk trang 127 ñeå xaùc ñònh ñeà taøi cuûa tieåu thuyeát Taét ñeøn, cuûa truyeän ngaén Laõo Haïc? 
Gv: Nhaán maïnh, moãi vaên baûn vaên hoïc mang moät ñeà taøi rieâng, töø roäng ñeán heïp, töø moät con ngöôøi ñeán caû moät ñaát nöôùc, xaõ hoäi, thôøi ñaïi.
Gv: Döïa vaøo saùch giaùo khoa haõy neâu tö töôûng cuûa Laõo Haïc, Truyeän Kieàu? 
Vd: Tö töôûng cuûa Töùc caûnh Paéc Boù laø vui, sang vôùi cuoäc soáng ñaïm baïc ôû Vieät Baéc cuûa Baùc Hoà thôøi choáng Phaùp.
Gv: Yeâu caàu hoïc sinh neâu laïi caûm höùng chuû ñaïo cuûa Taét ñeøn, cuûa Laõo Haïc?
Gv:Hình thöùc ngheä thuaät ñoùng vai troø heát söùc quan troïng ñeå vaên baûn vaên hoïc laø vaên baûn vaên hoïc chöù khoâng phaûi laø vaên baûn chính trò xaõ hoäi, khoa hoïc hay caùi gì khaùc.
Gv: Phaân tích ngoân töø ngheä thuaät trong ñoaïn trích Kieàu tröôùc laàu Ngöng Bích? 
Gv: Dieãn giaûng, ngoân töø phong phuù, linh hoaït, dí doûm tinh teá cuûa Toâ Hoaøi, giaøu caûm xuùc, giaûn dò cuûa Thaïch Lam, vöøa taøi hoa coå kính vöøa hieän ñaïi cuûa Nguyeãn Tuaân
Gv: Phaân tích keát caáu Truyeän Kieàu, Luïc Vaân Tieân döïa vaøo baûn toùm taét, töø ñoù nhaän xeùt chung veà keát caáu cuûa kieåu truyeän Noâm?
Hs: Ñoïc saùch giaùo khoa, phaùt bieåu.
-Laõo Haïc : Cuoäc soáng ngheøo khoå cuûa ngöôøi noâng daân tröôùc mieáng aên, caùi ñoùi vaø naïn cheát ñoùi.
Hs: Thaûo luaän vaø phaùt bieåu.
-Laõo Haïc, nhaän thöùc saâu saéc vaø ñoàng caûm vôùi ngöôøi noâng daân ngheøo ñaày loøng töï troïng.
-Truyeän Kieàu, leân aùn xaõ hoäi phong kieán baát coâng chaø ñaïp leân quyeàn soáng con ngöôøi, ñoàng caûm saâu saéc vôùi soá phaän ngöôøi phuï nöõ bò vuøi daäp, ñoïa ñaøy.
Hs: Ngoân töø ngheä thuaät: Xen keõ giöõa keå - taû caûnh nguï tình.
 Ngoân ngöõ phaân tích taâm traïng nhaân vaät.
 Ngoân ngöõ hoïc taäp saùng taïo töø ca dao.
Hs: Traû lôøi.
 Keát caáu ñaàu- cuoái töông öùng.
I. C¸c kh¸i niÖm cña néi dung vµ h×nh thøc trong v¨n b¶n v¨n häc
1)Mét sè kh¸i niÖm thuéc vÒ néi dung.
a)§Ò tµi: lµ lĩnh vùc ®êi sèng ®­îc nhµ v¨n nhËn thøc, lùa chän, kh¸i qu¸t, b×nh gi¸ vµ thÓ hiÖn trong v¨n b¶n.
VD: §Ò tµi trong T¾t ®Ìn lµ cuéc sèng bi th¶m cña ng­êi n«ng d©n ViÖt Nam tr­íc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945, trong nh÷ng ngµy s­u thuÕ.
b) Chñ ®Ò: lµ vÊn ®Ò c¬ b¶n ®­îc nªu ra trong v¨n b¶n. Chñ ®Ò thÓ hiÖn ®iÒu quan t©m còng nh­ chiÒu s©u nhËn thøc cña nhµ v¨n ®èi víi cuéc sèng.
VD: Chñ ®Ò cña T¾t ®Ìn lµ sù m©u thuÉn gi÷a n«ng d©n vµ bän c­êng hµo quan l¹i trong n«ng th«n ViÖt Nam tr­íc C¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945.
c)T­ t­ëng cña v¨n b¶n: lµ sù lÝ gi¶i ®èi víi chñ ®Ò ®· nªu lªn, lµ nhËn thøc cña t¸c gi¶ muèn trao ®æi, nh¾n göi, ®èi tho¹i víi ng­êi ®äc. Tö töôûng laø linh hoàn cuûa vaên baûn.
VD: Taét ñeøn leân aùn boïn ñòa chuû, cöôøng haøo, quan laïi vaø tay sai; beânh vöïc yeâu thöông, traân troïng ngöôøi noâng daân bò aùp böùc ôû noâng thoân Vieät Nam tröôùc Caùch maïng.
d) C¶m høng nghÖ thuËt: lµ néi dung t×nh c¶m chñ ®¹o cña v¨n b¶n. 
VD: C¶m høng trong T¾t ®Ìn lµ lßng c¨m phÉn, lµ sù tè c¸o bän hµo lÝ quan l¹i ë n«ng th«n còng nh­ chÝnh s¸ch d· man cña thùc d©n Ph¸p. Qua ®ã, ta thÊy lßng yªu th­¬ng, tr©n träng nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp cña ng­êi n«ng d©n cña nhµ v¨n Ng« TÊt Tè.
2)Mét sè kh¸i niÖm thuéc vÒ mÆt h×nh thøc.
a)Ng«n tõ: lµ yÕu tè ®Çu tiªn cña v¨n b¶n v¨n häc. C¸c chi tiÕt, c¸c sù viÖc, c¸c h×nh t­îng, c¸c nh©n vËt, .... vµ c¸c thµnh tè kh¸c ®­îc t¹o nªn nhê líp ng«n tõ.
VD: Ng«n tõ tµi hoa cña NguyÔn Tu©n; ng«n tõ trong s¸ng, tinh tÕ cña Th¹ch Lam; ng«n tõ ch©n chÊt, ®Çy mµu s¾c Nam Bé cña S¬n Nam,... Nghĩa lµ trong ng«n tõ ®· mang tÝnh c¸ thÓ, b¶n s¾c cña t¸c gi¶.
b)KÕt cÊu: lµ sù s¾p xÕp, tæ chøc c¸c thµnh tè cña v¨n b¶n thµnh mét ®¬n vÞ thèng nhÊt, hoµn chØnh, cã ý nghĩa. KÕt cÊu ph¶i thÝch hîp vµ hµi hoµ víi néi dung v¨n b¶n.
VD: KÕt cÊu hoµnh tr¸ng cña sö thi; kÕt cÊu ®Çy yÕu tè bÊt ngê cña tuyÖn trinh th¸m; kÕt cÊu réng më theo dßng suy nghĩ cña tuú bót, t¹p v¨n,...
c)ThÓ lo¹i: lµ nh÷ng quy t¾c tæ chøc h×nh thøc v¨n b¶n thÝch hîp víi néi dung v¨n b¶n:
- Caùc loaïi cô baûn: Töï söï, tröõ tình, kòch.
- Caùc theå: Thô, truyeän, kí, caùc theå kòch
* Trong caùc yeáu toá treân, tö töôûng vaø caûm höùng ngheä thuaät laø quan troïng nhaát.
10
Hoaït ñoäng2: Tìm hieåu yù nghóa quan troïng cuûa noäi dung vaø hình thöùc vaên baûn vaên hoïc.
Gv: Yeâu caàu hoïc sinh ñoïc muïc II saùch giaùo khoa .
Hs: Ñoïc SGK.
II. YÙ nghóa quan troïng cuûa noäi dung vaø hình thöùc vaên baûn vaên hoïc.
-Noäi dung coù giaù trò laø noäi dung tö töôûng nhaân vaên saâu saéc.
-Hình thöùc coù giaù trò laø hình thöùc phuø hôïp vôùi noäi dung.
-Noäi dung vaø hình thöùc khoâng theå taùch rôøi maø thoáng nhaát trong vaên baûn vaên hoïc.
Toùm laïi: Moät vaên baûn vaên hoïc coù giaù trò laø moät vaên baûn phaûi coù noäi dung saâu saéc vaø hình thöùc môùi meû haáp daãn.
* Ghi nhí SGK.
5
Hoaït ñoäng 3: Höôùng daãn hoïc sinh luyeän taäp.
Gv: Yeâu caàu hoïc sinh ñoïc baøi taäp 2 SGK, trang 130.
Hs: Ñoïc baøi taäp vaø laøm theo gôïi yù.
III. Luyeän taäp.
Baøi taäp 2 ( SGK, tr 130).
 Tö töôûng cuûa baøi thô laø:
- Ca ngôïi coâng lao vaø tình caûm cuûa ngöôøi meï – ngöôøi troàng caây, chaêm quaû – ngöôøi sinh con, nuoâi con – ngöôøi meï Toå Quoác.
- Baên khaên lo laéng, sôï raèng mình khoâng xöùng ñaùng vôùi söï troâng ñôïi, mong moûi cuûa loøng meï.
- YÙ thöùc ñeàn ñaùp coâng ôn cuûa meï, cuûa Toå Quoác.
- Cuûng coá, daën doø ( 1 phuùt):Naém ñöôïc caùc khaùi nieäm thuoäc veà noäi dung vaø hình thöùc cuûa vaên baûn vaên hoïc - moái quan heä höõu cô giöõa chuùng.
-Baøi taäp veà nhaø: Phaân tích tö töôûng cuûa baøi thô Muøa xuaân nho nhoû- Thanh Haûi.
IV. RUÙT KINH NGHIEÄM.
.......................................................................................................................................................