Giáo án Ngữ văn 6 tiết 104: Luyện nói về văn miêu tả

o qua cách nhìn của người kể.
? Hãy tìm các chi tiết miêu tả chú bé Lượm.
? Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì ?
? Qua sự miêu tả của tác giả, em hình dung Lượm là một chú bé như thế nào.
GV chốt ý .
Đọc đoạn 2 : 
? Chiến liên lạc cuối cùng của Lượm đã diễn ra trong hoàn cảnh nào ?
? Thái độ và hành động của Lượm trong lần đi liên lạc ấy.
? Cho biết tác giả dùng những từ ngữ như thế nào để diển tả hình ảnh Lượm.
" Điều đó có tác dụng gì ?
? Nếu em là chú bé Lượm em có dám làm những việc như chú bé Lượm làm hay không
? C©u hái tu tõ gîi cho em suy nghÜ g× vÒ h×nh ¶nh Lîm?
 ? Đọc lại khổ thơ miêu tả hình ảnh Lượm khi đã hy sinh gợi cho em cảm xúc gì.
? Tác giả đã miêu tả bằng những từ ngữ nào.
- Tác giả sử dụng câu thơ bị gãy ra làm đôi để thể hiện cảm xúc, đây là một cấu trúc rất đặc biệt chính nó là tiếng nấc nghẹn ngào của nhà thơ.
- GV đọc đoạn cuối.
Mở đầu đoạn cuối là câu thơ “Lượm ơi ! còn không?” tiếp sau đoạn miêu tả sự hy sinh của Lượm như một câu hỏi đầy đau xót vì sự hy sinh của Lượm.
? Vì sao tác giả lặp lại hai khổ thơ giới thiệu hình ảnh chú bé Lượm.
* Dụng ý của tác giả khi miêu tả lại hình ảnh chú bé Lượm
Dẫu chú bé Lượm đã hy sinh nhưng trong tâm trí của tác giả hình ảnh chú bé Lượm vẫn còn sống mãi hồ nhiên, nhí nhãnh.
- Trong bài thơ người kể đã gọi Lượm bằng nhiều từ xưng hô khác nhau. Em hãy tìm những từ ấy và phân tích tác dụng của sự thay đổi đó ?
* Hoạt động 4 : Ghi nhớ.
- Yêu cầu HS đọc ghi nhớ
- Nhấn mạnh nội dung chính
* Hoạt động 5 : Luyện tập 
- Hướng dẫn HS viết đoạn văn theo yêu cầu câu hỏi trong SGK
- Yêu cầu đọc bài mẫu
- Nhận xét và sửa chữa
" Cá nhân đọc
Đoạn 1 : “ Từ đầu  xa dần” " hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu.
Đoạn 2 : “Tiếp .bay giữa đồng” " Lượm làm nhiệm vụ và sự hy sinh.
Đoạn 3 : Còn lại " hình ảnh Lượm vẫn còn sống mãi
Hoạt động cá nhân.
HS đọc
(Ngày Huế đổ máu : ngày ở Huế bắc đầ cuộc kháng chiến chống thực dân pháp trở lại xâm lược năm 1947).
Hình dáng, trang phục, cử chỉ, lời nói.
- Hoạt động cá nhân.
- Hoạt động cá nhân.
- Hoạt động cá nhân.
- Học sinh đọc
- Hoạt động cá nhân.
- Thảo luận nhóm, trao đổi ý kiến.
- Hoạt động cá nhân.
- Học sinh đọc.
- C©u hái tu tõ: Sî chi hiÓm ngÌo?
Nãi lªn khÝ ph¸ch dòng c¶m nh mét lêi th¸ch thøc víi qu©n thï.
- Học sinh thảo luận
- Cá nhân trả lời
- Học sinh thảo luận 
+ Cháu : Tình cảm gần gũi thân thiết như quan hệ một thịt trong gia đình.
+ Chú bé : Thể hiện qua hệ chung với mọi người.
+ Lượm ơi ! : Thể hiện tình cảm , cảm xúc của người kể đã lên đến cao độ. 
+ Chú đồng chí nhỏ : Vừa thân thiết trìu mến vừa trang trọng đối với một chiến sĩ nhỏ tuổi.
- Cá nhân đọc
- Từng cá nhân thực hiện
- Học sinh viết đoạn văn có miêu tả kết hợp với tự sự
- Cá nhân đại diện đọc
- Nghe và rút kinh nghiệm
I Đọc – Tìm hiểu chú thích
1/ Tác giả – tác phẩm
Tố Hữu tên thật là Nguyễn Kim Thành ( 1920-2002)
- Bài thơ sáng tác vào năm 1949 trong thời kỳ kháng chiến chống Pháp.
2/ Bố cục:
Đ 1: Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu.
Đ2 : Lượm làm nhiệm vụ và sự hy sinh.
Đ3 : Hình ảnh Lượm vẫn còn sống mãi
II. Đọc – hiểu văn bản
1/ Hình ảnh Lượm trong buổi đầu gặp gỡ.
- Hình dáng.
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh
- Cử chỉ 
Cái chân thoăn thoắt 
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Cười híp mí.
- Lời nói 
Cháu đi liên lạc thích hơn ở nhà.
" Từ láy gợi hình, phép so sánh
=> Chú bé liên lạc hồn nhiên, vui tươi, say mê tham gia công tác liên lạc thật là đáng mến, đáng yêu.
2/ Hình ảnh Lượm trong khi làm nhiệm vụ
- Hoàn cảnh :
Vụt qua mặt trận
Đạn bay vèo vèo
Thư đề thượng khẩn
Sợ chi hiểm nhèo.
=> Động từ mạnh gợi hình ảnh Lượm rất dũng cảm trong công việc
Cháu nằm trên lúa hồn bay giữ đồng.
=> Hình ảnh gợi tả, gợi cảm.
Ra thế 
Lượm ơi
Câu thơ bị gãy đôi, câu cảm.
- T×nh c¶m cña t¸c gi¶: Ng¹c nhiªn, bµng hoµng, ®au ®ín, nghÑn ngµo tríc c¸i chÕt cña Lîm.nhµ th¬ ®· t¸ch c©u th¬ lµn ®«i t¹o tiÕng gäi th©n thèng thiÕt.
=> Nổi đau xót của tác giả được diển tả một cách đột ngột là một tiếng nấc.
3/ Hình ảnh Lượm trong hồi tuởng.
- “Lượm ơi ! còn không ?”
- Chú bé  đường làng
" Câu hỏi tu từ, phép lặp
=> Lượm vẫn còn sống mãi trong lòng nhà thơ và còn mãi với quê hương đất nước.
III. Ghi nhớ 
SGK trang 77
IV . Luyện tập
1. Bài tập 2:Viết một đoạn văn khoảng mười dòng miêu tả chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hy sinh của Lượm.
	4. Củng cố:
- Hình ảnh chú bé Lượm trong buổi đầu gặp rỡ và trong khi làm nhiệm vụ được tác giả miêu tả như thế nào?
	5. Hướng dẫn về nhà:
- Xem đoạn thơ cuối và trả lời các câu hỏi còn lại trong SGK
- Chuẩn bị bài hướng dẫn đọc thêm:“Mưa”
IV. RÚT KINH NGHIỆM:
Ngày soạn: 20/02/2014	Tuần: 26
	Tiết dạy:104
Tên bài dạy: 	 	MƯA
 Trần đăng Khoa
( Hướng dẫn đọc thêm)
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp học sinh 
- Cảm nhận được sức sống, sự phong phú sinh động của bức tranh thiên nhiên và tư thế của con người được miêu tả trong bài thơ.
- Nắm được nét đặc sắc trong nghệ thuật miêu tả thiên nhiên của bài thơ đặc biệt là phép nhân hóa.
II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS:
- GV: Sách GK, sách GV,Giáo án 
- HS: SGK, vở ghi 
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định tổ chức:
2 kiểm tra bài cũ : 
- Đọc thuộc lòng đoạn thơ “ Một hôm nào đó .. hết ”
- Hãy chỉ ra những từ ngữ thể hiện tình cảm và thái độ của tác giả đối với Lượm
3/Bài mới:
* Hoạt động 1 : Giới thiệu bài.
Hôm nay, cô trò cùng làm quen với một cây bút làm thơ từ thời còn bé. Tuy sáng tác lúc mới 9 tuổi nhưng bài thơ Mưa đã viết về những gì bất bình dị, gần gũi nơi làng quê mà tác giả đang sống. Tác giả đã quan sát, tưởng tượng một cách tinh tế vẻ đẹp của thiên nhiên của một cơn mưa.
	Theo ppct bài này chỉ hướng dần đọc thêm. Vì thế các em cần theo sự hướng dẫn của thầy và sau đó về tìm hiểu ở nhà.
Hoạt động của thầy
Hoạt động của trò
Ghi bảng
* Hoạt động 2 : Đọc – tìm hiểu chú thích.
Cho biết một vài nét về tác giả, tác phẩm.
- Hướng dẫn đọc nhịp nhanh, dồn dập.
- Yêu cầu HS về nhà xem
* Hoạt động 3 : Đọc – hiểu văn bản.
- Giáo viên đọc mẫu.
- Yêu cầu HS đọc
- Bố cục 
Bài thờ tả cơn mưa ở vùng nào và vào mùa nào ?
Cơn mưa được tả qua hai giai đoạn : Lúc sắp mưa và lúc đang mưa. Dựa vào thứ tự miêu tả " tìm bố cục.
* Trước cơm mưa :
Đọc đoạn 1 : 
? Tìm chi tiết trong bài thơ miêu tả trạng thái và hoạt động của cây cối, loài vật trước cơn mưa.
* Trong cơn mưa :
? Trong cơn mưa các sự vật được miêu tả ra sao ?
- Tác giả sử dụng loại từ gì ? Nêu tác dụng và nhận xét về việc sử dụng các từ ấy 
- Chỉ ra biện pháp nhân hóa có trong từng câu thơ.
? Theo em cơn mưa này to hay nhỏ, vì sao em biết.
? Em có nhận xét gì về cách quan sát và miêu tả của tác giả.
? Hình ảnh con người được xuất hiện như thế nào trong bài thơ ? từ ngữ nào miêu tả điều đó ?
? Em nhận xét gì về hình ảnh ông bố trong bài thơ.
? Đối với thiên nhiên bao la con người có tầm vóc như thế nào ?
Chốt lại .
Đọc đoạn thơ “ông trời  hành quân đầy đầy.”
Các sự vật ở đây được tác giả nhân hóa như là những chiến sĩ tham gia hành quân chiến đấu với kẻ thù.
Những bài thơ viết về cảnh vật con người bình dị mà tác giả đã viết quả thật là gần gũi với làng quê nơi đó có sân nhà, góc vườn mà từ không gian nhỏ bé đó được nhìn ra thế giới với một hình ảnh đất nước mang khí thế của thời đại chống Mỹ cứu nước.
* Hoạt động 4 : Ghi nhớ 
- Yêu cầu HS đọc ghi nhớ
* Hoạt động 5: Luyện tập
- Hướng dẫn HS làm bài tập nếu còn thời gian
HS đọc tiểu dẫn trang 80.
- 2 Học sinh đọc
- Xem ở nhà
- Theo dõi trong sách
- Cá nhân đọc
Đoạn 1 : từ đầu " trọc lốc.
Đoạn 2 : Tiếp " hả hê.
Đoạn 3 : Còn lại 
HS đọc 
- Hoạt động cá nhân 
- Hoạt động cá nhân
- Hoạt động cá nhân
- HS thống kê các trường hợp dùng phép nhân hóa và phân tích giá trị ở một số trường hợp tiêu biểu.
Ông trời . Cảnh những đám mây che phủ cả bầu trời như một lớp áo giáp của dũng tướng ra trận.
- Muôn nghìn cây mía lá nhọn, sắc quay cuồn trong gió được hình dung như những lưỡi gươm khua lên trong tay các chiến sĩ của một quân đội đông đảo.
- Kiến đi từng đàn vội vả và có hàng lối như một đoàn quân đang hành quân khẩn trương.
" Những hình ảnh nhân hóa tạo nên cảnh tượng một cuộc ra trận dữ dội với khí thế mạnh mẽ khẩn trương.
- hoạt động cá nhân.
- Bức tranh cơn mưa rào được miêu tả qua hàng loạt hình ảnh miêu tả cảnh vật, loài vật trước và trong cơn mưa ; được quan sát cảm nhận bằng mắt tâm hồn tinh tế của trẻ thơ kết hợp rất độc đáo giữa sự quan sát liên tưởng, tưởng tượng rất tinh tế và phong phú.
- hoạt động cá nhân 
- Thực hiện theo sự hướng dẫn của GV
I Đọc – Tìm hiểu chú thích
1/ Tác giả – tác phẩm
Trần Đăng Khoa sinh năm 1958, quê ở Hải Dương. Bài “mưa” được rút ra từ tập thơ đầu tay “ Góc sân và khoảng trời” của tác giả.
2. Các từ khó:
II. Đọc – hiểu văn bản
1. Đọc:
2/ Bố cục:
3/ Nội dung:
3.1/ Thiên nhiên :
* Trước cơm mưa 
- Những con muối :
Bay ra, bay cao, bay thấp.
- Gà con : 
Rối rít tìm nơi ẩn nấp .
Muôn nghìn cây mía múa gươm.
- Kiến
Hành quân đầy đường.
- Lá khô 
Gió cuốn 
- Cỏ gà 
Rung tai nghe
- Bụi tre.
Hàng bưởi
* Trong cơn mưa.
- Cây dừa ( cười khanh khách)
- Ngọn mồng tơi (sải bay hơi)
- Cốc nhảy chồm chồm.
- Chó sủa.
- Cây lá hả hê.
" Dùng nhiều động từ, tính từ.
=> Hoạt động khẩn trương của các vật theo từng đợt dồn dập của cơn mưa rào mùa hè.
3.2/ Hình ảnh con người :
- Bố em đi cày về
- Đội sấm .
- Đội chớp.
- Đội cả trtời mưa.
" Ấn dụ 
=> Miêu tả tầm vóc lớn lao, mạnh mẽ, tương đầu với thiên nhiên.
III. Ghi nhớ 
SGK trang 81
IV. Luyện tập 
Bài tập 1, 2/81
	4. Củng cố:
- Phong cảnh thiên nhiên trước, trong và sau cơn mưa được tác giả miêu tả như thế nào?
- Hình ảnh con người được tác giả miêu tả như thế nào?
	5. Hướng dẫn về nhà:
- Xem lại bài Lượm
- Học thuộc bài thơ và ghi nhớ
- Học thuộc lòng bài Mưa“ từ đầu . Trắng nước”
- Chuẩn bị bài Tiếng Việt “ Hoán dụ”.
IV. RÚT KINH NGHIỆM:
Tuần 26, ngày 03 tháng 03 năm 2014
Ký, duyệt của Tổ trưởng
 VŨ ÁNH HỒNG