Giáo án Ngữ văn 9 tiết 138: Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo)

Nhiệt liệt chào mừng các thầy cô giáo Thứ Năm, Ngày 08 tháng 02 năm 2007	1. Hàm ý là phần thông báo:A. trái ngược với nghĩa tường minh.B. cùng một nội dung với nghĩa tường minh.Kiểm tra bài cũ Trả lời các câu sau bằng cách khoanh tròn vào chữ cái trước câu trả lời đúng. C. không được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu nhưng có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.D. được diễn đạt trực tiếp bằng từ ngữ trong câu.2. Khi nào người ta dùng hàm ý ?A. Khi không muốn nói thẳng.B. Muốn người nghe không hiểu.C. Không biết rõ ý.D. Muốn chấm dứt cuộc thoại.Tìm câu có chứa hàm ý trong đoạn đối thoại sau ?Lan: Bình ơi ! Tối nay chúng mình đi xem ca nhạc điBình: Tiếc quá ! Tối nay mình phải đi đón bà ngoaị ở quê ra. Lan: Thế thì chủ nhật chúng mình đi xem vậy!Bình: ừ, thế cũng được. . Tiết 138Nghĩa tường minh ( Tiếp theo)	 Tiết 138Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo)1. Đoạn trớch: (SGK)I. ĐIỀU KIỆN SỬ DỤNG HÀM í Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi:Chị Dậu vừa nói vừa mếu:- Thôi u không ăn, để phần cho con. Con chỉ được ăn ở nhà bữa này nữa thôi. U không muốn ăn tranh của con. Con cứ ăn thật no, không phải nhường nhịn cho u. Cái Tí chưa hiểu hết ý câu nói của mẹ, nó xám mặt lại và hỏi bằng giọng luống cuống:- Vậy thì bữa sau con ăn ở đâu?Điểm thêm một giây nức nở, chị Dậu ngó con bằng cách xót xa: - Con sẽ ăn ở nhà cụ Nghị thôn Đoài. Cái Tí nghe nói giãy nảy, giống như sét đánh bên tai, nó liệng củ khoai vào rổ và oà lên khóc:- U bán con thật đấy ư? Con van u, con lạy u, con còn bé bỏng, u đừng đem bán con đi, tội nghiệp. U để cho con ở nhà chơi với em con. ( Ngô Tất Tố, Tắt đèn )	 Tiết 138Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo) I. Điều kiện sử dụng hàm ý 1. Đoạn trớch: (SGK)- “ Con chỉ ủửụùc aờn ụỷ nhaứ bửừa naứy nửừa thoõi.” Sau bửừa aờn naứy con khoõng coứn ủửụùc ụỷ nhaứ vụựi thaày meù vaứ caực em nửừa. Meù ủaừ baựn con.- “ Con seừ aờn ụỷ nhaứ cuù Nghũ thoõn ẹoaứi.”Meù ủaừ baựn con cho nhaứ cuù Nghũ thoõn ẹoaứi.1. ẹoaùn trớch (SGK)2. Nhaọn xeựt:Caỷ hai lụứi noựi cuỷa chũ Daọu (in ủaọm) coự ủieồm chung gỡ?-Hai lụứi noựi in ủaọm ủeàu chửựa haứm ý.Haứm yự trong caõu noựi naứo cuỷa chũ Daọu roừ hụn?-Haứm yự ụỷ caõu 2 roừ hụn.	Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo)Tiết 138Ngoõ Taỏt ToỏI. Điều kiện sử dụng hàm ý	 Tiết 138Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo) I. Điều kiện sử dụng hàm ý 1. Đoạn trớch: (SGK)2. Nhaọn xeựt: Vỡ sao chũ Daọu phaỷi noựi roừ hụn nhử vaọy? Vỡ caựi Tớ khoõng hieồu ủửụùc caõu noựi thửự nhaỏt, neõn noự mụựi hoỷi laùi meù: “Vaọy thỡ bửừa sau con aờn ụỷ ủaõu?”Chi tieỏt naứo trong ủoaùn trớch cho thaỏy caựi Tớ ủaừ hieồu haứm yự trong caõu noựi cuỷa meù?Sửù “giaừy naỷy” vaứ caõu noựi trong tieỏng khoực cuỷa caựi Tớ: “U baựn con thaọt ủaỏy ử?” chửựng toỷ Tớ ủaừ hieồu yự meù.Tiết 139.Tuần 28Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo)I. Điều kiện sử dụng hàm ý 1. Đoạn trớch: (SGK)2. Nhaọn xeựt: Vaọy theo em ủeồ sửỷ duùng 1 haứm yự caàn coự nhửừng ủieàu kieọn naứo?* ẹieàu kieọn: Ngửụứi noựi (ngửụứi vieỏt) coự yự thửực ủửa haứm yự vaứo caõu noựi. Ngửụứi nghe (ngửụứi ủoùc) coự naờng lửùc giaỷi ủoaựn haứm yự.* Ghi nhụự: (SGK - trang 91)Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo)	Tiết 138	 Tiết 138Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo) I. Điều kiện sử dụng hàm ý * Ghi nhớ: (SGK - trang 91) II. Luyện tập1. Bài tập 1: Người nói, người nghe những câu in đậm dưới đây là ai ? Xác định hàm ý của mỗi câu ấy. Theo em, người nghe có hiểu hàm ý của người nói không ? Những chi tiết nào chứng tỏ điều đó. Ngửụứi noựi Ngửụứi nghe Haứm yự Chi tieỏta) Anh thanh nieõnOÂõng hoùa sú vaứ coõ gaựi=> Caỷ hai ngửụứi ủeàu hieồu haứm yự.“Mụứi baực vaứ coõ vaứo uoỏng nửụực.”“OÂng theo lieàn anh thanh nieõn vaứo trong nhaứ” vaứ “ngoài xuoỏng gheỏ.”b) Anh TaỏnChũ haứng ủaọu.=> Hieồu ủửụùc haứm yự.“Chuựng toõi khoõng theồ cho ủửụùc”.“Thaọt laứ caứng giaứu coự caứng khoõng daựm rụứi moọt ủoàng xu! Caứng khoõng daựm rụứi ủoàng xu laùi caứng giaứu coự!”.Hoaùn Thử hoàn laùc phaựch xieõu, Khaỏu ủaàu dửụựi trửụựng lieọu ủieàu keõu ca.1.“maựt meỷ”,“gieóu cụùt”: quyeàn quyự nhử tieồu thử cuừng coự luực nhử vaọy ử.2.Haừy chuaồn bũ nhaọn sửù baựo oaựn thớch ủaựng.Hoaùn Thử=> Hieồu ủửụùc haứm yự.c) Thuyự Kieàu.	Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo)Nguyeón Quang SaựngBài tập 2.Nó nhìn dáo dác một lúc rồi kêu lên:- Cơm sôi rồi, chắt nước dùm cái! – Nó cũng lại nói trổng.Tôi lên tiếng mở đường cho nó:- Cháu phải gọi “ Ba chắt nước giùm con”, phải nói như vậy.Nó như không để ý đến câu nói của tôi, nó lại kêu lên:- Cơm sôi rồi, nhão bây giờ!Anh Sáu vẫn ngồi im []Tìm hàm ý của câu in đậm? Vì sao em bé không nói thẳng mà phải sử dụng hàm ý?Cơm sôi rồi, nhão bây giờ!Không nói thẳng vì:Trước đó đã nhờ mà không có hiệu quả. Thời gian bức bách ( để lâu nhão cơm )Nhờ chắt nước kẻo nhão cơmNguyeón Quang SaựngNguyeón DuNguyeón Thaứnh Long	 Tiết 138Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo) I. Điều kiện sử dụng hàm ý II. Luyện tập Bài tập 1: Bài tập 2:A: Mai về quê với mình đi !B: //A. Đành vậy. Bài tập 3: Hãy điền vào lượt lời của B trong đoạn thoại sau đây một câu có hàm ý từ chối.-Mỡnh ủaừ coự heùn vụựi baùn roài.-Mỡnh ủang baọn oõn thi.	Tiết 138Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo) I. Điều kiện sử dụng hàm ý II. Luyện tập Bài tập 1: Bài tập 2: Bài tập 3 :Tìm hàm ý của Lỗ Tấn qua việc ông so sánh “hy vọng” với “con đường” trong các câu sau:Tôi nghĩ bụng: Đã gọi là hy vọng thì không thể nói đâu là thực đâu là hư cũng giống như những con đường trên mặt đất; kỳ thực trên mặt đất vốn làm gì có đường. Người ta đi mãi thì thành đường thôi.	(Lỗ Tấn, Cố hương) Bài tập 4 :Loó TaỏnTuy hy voùng chửa theồ noựi laứ thửùc hay hử, nhửng neỏu coỏ gaộng thửùc hieọn thỡ coự theồ ủaùt ủửụùc.	 Tiết 138Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo) I. Điều kiện sử dụng hàm ý II. Luyện tập Bài tập 1: Bài tập 2: Bài tập 3 : Bài tập 4 : Bài tập 5:Tìm những câu có hàm ý mời mọc hoặc từ chối trong các đoạn đối thoại giữa em bé với những người ở trên mây và sóng ( trong bài “Mây và sóng” của Ta-go). Hãy viết thêm vào mỗi đoạn một câu có hàm ý mời mọc rõ hơn.R. Ta-goMây và sóng	Mẹ ơi, trên mây có người gọi con:	“Bọn tớ chơi từ khi thức dậy cho đến lúc chiều tà. Bọn tớ chơi với bình minh vàng, bọn tớ chơi với vầng trăng bạc.”	Con hỏi: “Nhưng làm thế nào mình lên đó được?”	Họ đáp: “Hãy đến nơi tận cùng trái đất, đưa tay lên trời, cậu sẽ được nhấc bổng lên tận tầng mây”.	“Mẹ mình đang đợi ở nhà”-con bảo -“Làm thế nào có thể rời mẹ mà đến được?”	Thế là họ mỉm cười bay đi.	Nhưng con biết có trò chơi thú vị hơn, mẹ ạ.	Con là mây và mẹ sẽ là trăng.	Hai bàn tay con ôm lấy mẹ, và mái nhà ta sẽ là bầu trời xanh thẳm.	(Ta-go)Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo)	 Tiết 138Sơ đồ kiến thức bài họcĐiều kiện sử dụng hàm ýSơ đồ kiến thức bài họcĐiều kiện sử dụng hàm ýNgười nghe (người đọc)Người nói(người viết)Có ý thức đưa hàm ýCó ý thức cộng tác, có năng lực giải đoánHướng dẫn học ở nhà:*Nắm được điều kiện sử dụng hàm ý, tác dụng của hàm ý và vận dụng phù hợp Ôn tập về thơ: (Giụứ sau kieồm tra 45 phuựt)* Gợi ý : Phần ôn tập về thơ:+ Đọc thuoọc loứng và phân tích lại các bài thơ đã học. + Nêu cảm nhận một số đoạn thơ, một câu thơ, một hình ảnh thơ mà em thích.cHÂN THàNH CảM ƠN CáC THầY CÔ GIáO Và CáC EM!