Giáo án Ngữ văn lớp 10 tiết 8, 9: Chiến thắng Mtao Mxây (Trích Đăm Săn- Sử thi Tây Nguyên)

Tuần 3 	Soạn :28/8/2012
Tiết 8 – 9 	 	Giảng : 6/8/2012 
Đọc văn : 	 CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY
 (Trích Đăm Săn- sử thi Tây Nguyên)
A. Mục tiêu bài học :
 Giúp HS :
- Kiến thức:Nắm được đặc điềm của sử thi anh hùng trong việc xây dựng kiểu “nhân vật anh hùng sử thi”, về nghệ thuật miêu tả và sử dụng ngôn từ.
- Kĩ năng: Biết cách phân tích một van bản sử thi anh hùng để thấy được giá trị của sử thi về nội dung và nghệ thuật, đặc biệt là cách sử thi mượn việc mô tả chiến tranh để khẳng định lý tưởng về một cuộc sống hoà hợp, hạnh phúc.
-Thái độ: Nhận thức được lẽ sống cao đẹp của mỗi cá nhân là hy sinh, phấn đấu vì danh dự và hạnh phúc yên vui của cả cộng đồng.
B.Chuẩn bị dạy học:
1. Giáo viên: SGK,SGV,CKTKN,các tài liệu tham khảo khác.
2. Học sinh: Đọc bài,soạn bài theo câu hỏi hướng dẫn học bài.
C. Hoạt động dạy học:
1. Ỏn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ :
 Câu hỏi : Tóm tắt sử thi Đăm Săn?
3. Bài mới: Sư thi §am san lµ niỊm tù hµo lín lao nhÊt cđa ®ång bµo £- §ª . Lµ s¶n phÈm tinh thÇn v« cïng quÝ gi¸ cđa hä. ®ång bµo T©y Nguyªn th­êng kĨ cho nhau nghe trong nh÷ng ng«i nhà Rơng. VËy, ®Ĩ hiĨu vỊ sư thi §am San chĩng ta t×m hiĨu bµi “ChiÕn th¾ng MTao Mx©y”
HOẠT ĐỘNG CỦA GV, HS
YÊU CẦU CẦN ĐẠT
* HĐ 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu chung ở phần tiểu dẫn
- Dựa vào phần Tiểu dẫn cho biết sử thi dân gian Việt Nam được chia làm những loại nào ? Đặc trưng từng loại ? - - Lấy ví dụ cho từng thể loại?
- HS trả lời.
- GV nhận xét, chốt ý.
- Dựa vào phần Tiểu dẫn hãy tóm tắt nội dung chính của sử thi Đăm Săn ?
- HS trình bày theo phần tiểu dẫn.
- GV chốt ý.
* HĐ2 HS tìm hiểu đoạn trích.
HS đọc đoạn trích theo sự phân vai của giáo viên.
- Trình bày bố cục của đoạn trích?
* HĐ 2 : Hướng dẫn HS tìm hiểu chi tiết văn bản.
- Ai là người khiêu chiến ? thái độ của Đăm Săn và Mtao Mxây lúc đó như thế nàó ?
- HS trao đổi, trình bày.
- GV chốt ý.
- Vào cuộc chiến : cuộchiến chia làm mấy hiệp ? Thái độ hành động của hai nhân vật trong từng hiệp đấu như thế nào ?
 - HS trao đổi, trả lời.
 - GV chốt ý.
Kết quả của trận chiến ntn?
Chứng tỏ điều gì trong phẩm chất của Đăm săn?
Chi tiết miếng trtầu và ông trơiø giúp đỡ Đăm Săn có ý nghĩa gì?
HẾT TIẾT 8
TIẾT 9
- Sau cuộc chiến vì sao Đăm săn không tìm vợ đưa về như mục đích đầu tiên khi khiêu chiến mà t/g dân gian lại chú ý đến việc Đăm săn cùng tôi tớ trở về làng? Điều này có ý nghĩa ntn?
? em cã nhËn xÐt g× cuéc chiÕn ®Êu vµ chiÕn th¾ng cđa §S (cuéc chiÕn ®Ê cã g©y c¶m gi¸c ghª rỵn kh«ng? Sau khi giÕt Mtao Mx©y §S cã tµn s¸t t«i tí, cã ®èt ph¸ dµy xÐo ®Êt ®ai cđa y kh«ng? Chµng chiÕn ®Êu nh»m mơc ®Ých g×) T×m nh÷ng chi tiÕt chøng minh tuy §S cã mơc ®Ých riªng nh­ng l¹i cã ý nghÜa vµ tÇm quan träng chng cho céng ®ång.
- Hình tượng Đăm săn trong lễ ăn mừng chiến thắng được miêu tả ntn?
- Nghệ thuật xây dựng hình tượng đĩ? Ý nghĩa? 
- Cảnh ăn mừng chiến thắng được miêu tả như thế nào ? 
 - Nhận xét về người tham gia ?
 - Thái độ của mọi người trong buổi tiệc ntn ?
 - HS trả lời.
 - GV bổ sung, chốt ý.
? Qua đó cho thấy tầm ảnh hưởng và ý nghĩa cuộc chiến Đăm Săn tiến hành như thế nào ?
- NHận xét về nghệ thuật của đoạn trích?
- Ngôn ngữ sử dụng ntn?
- Nghệ thuật nào trung tâm, của đoạn trích?
- NHận xét về giọng điệu?
GV hướng dẫn Hs tổng kết.
- Khái quát về nội dung của văn bản?
- Khái quát về nghệ thuật của văn bản?
- GV hướng dẫn HS làm bài tập
I. Tìm hiểu chung.
1.Thể loại sử thi.(SGK/30)
2. Sử thi Đăm Săn:
a. Thể loại: sử thi anh hùng.
b).Néi dung:
- §am San lµ sư thi nái tiÕng cđa d©n téc £- §ª 
- Miªu t¶ nh÷ng chiÕn c«ng oanh liƯt vµ kh¸t väng tù do cđa §am San theo hai chđ ®Ị:
 + §Êu tranh chèng nh÷ng rµng buéc c¶ tËp tơc h«n nh©n mÉu quyỊn: tơc nèi d©y.
 + §Êu tranh chèng nh÷ng tï tr­ëng thï ®Þch.
c. Tóm tắt nội dung:(sgk)
3. Đoạn trích.
- Bố cục : 3 phần :
+ P1 : Đầu đến “ngoài đường” : cảnh chiến đấu.
+ P2 : Tiếp đến “vào làng” : cảnh đoàn người ra về.
+ P3 : Còn lại : cảnh ăn mừng chiến thắng.
II. Đọc – Hiểu văn bản.
1. Diễn biến trận đánh giữa 2 tù trưởng .
*Trước cuộc chiến: 
+ Đăm Săn khiêu chiến, thái độ quyết liệt, nhân cách đàng hoàng.
 + Mtao Mxây run sợ, hèn nhát.
 -*Vào cuộc chiến :
Hiệp 1 : 
+Mxây múa khiên trước, thái độ huênh hoang, hành động kém cỏi. 
+ Đăm Săn bình tĩnh.
Hiệp 2 :
+ Đăm Săn múa khiên mạnh mẽ, 
+ Mxây hốt hoảng chạy trốn.
- Hiệp 3 : 
+Đăm Săn múa khiên đẹp, dũng mãnh đuổi theo giết chết kẻ thù.
- Kết quả: Đăm Săn được thần linh giúp sức, giết chết kẻ thù--> Có tài năng, phẩm chất của người anh hùng.
-Đăm Săn chiến thắng với sự hổ trợ của thần linh --> Sức mạnh của thị tộc và thần linh trợ giúp cho người anh hùng.
HẾT TIẾT 8
TIẾT 9
2. Cảnh Đăm Săn cùng nô lệ ra về sau chiến thắng .
- Đăm Săn kêu gọi và được mọi người hưởng ứng. 
- Nô lệ của Mtao Mxây đều nhất trí coi chàng là tù trưởng, là anh hùng của họ.
*. Ý nghĩa:
 - ThĨ hiƯn vỴ ®Đp, søc m¹nh cđa ng­êi anh hïng-> céng ®ång.
- Kh¸t väng hoµ b×nh hoµ hỵp tù do.
- §S ¨n trÇu-> søc m¹nh t¨ng lªn: t×nh nghÜa vỵ chång- søc m¹nh thÇn linh.
- Nh©n vËt «ng trêi cịng gièng nh­ «ng tiªn «ng bơt trong truyƯn cỉ tÝch cđa ng­êi kinh -> sù m¸ch kÕ cđa «ng trêi thĨ hiƯn sù gÇn gđi gi÷a con ng­êi víi thÇn linh.
- Tuy cã mơc ®Ých riªng - chiÕn ®Êu ®Ĩ dµnh l¹i vỵ- dµnh l¹i h¹nh phĩc riªng cho m×nh nh­ng l¹i cã Ých cho toµn thĨ céng ®ång-> bu«n lµng ®­ỵc më réng.
- Sau khi chiÕn th¾ng §S gäi t«i tí, d©n lµngMtao Mx©y ®i theo m×nh.
- §S ra lƯnh d©n lµng ¨n mõng.
=> §S lµ mét ng­êi giµu cã, lµ niỊm tù hµo cđa d©n téc-> lµ nh©n vËt lý t­ëng cđa ng­êi £-§ª.
3. H×nh t­ỵng nh©n vËt §S trong lƠ ¨n mõng chiÕn th¾ng:
- VỴ ®Đp k× diƯu c¶ th©n h×nh diƯn m¹o:
 + Tãc ch¶y dµi ®Çy nong hoa.
 +U èng kh«ng biÕt say.
 + ChuyƯn trß kh«ng biÕt ch¸n.
 + Ngùc qÊn chÐo tÊm mỊn chiÕn.
 + §«i m¾t long lanh, b¾p ch©n to b»ng c©y xµ ngang, b¾p ®ïi to...
 + Søc ngang voi ®ùc, h¬i thë Çm Çm nh­ sÊm.
- Ng«n ng÷ so s¸nh ®éc ®¸o + h« ng÷ + giäng v¨n hµo hïng => ca ngỵi ng­êi anh hïng.
- LƠ ¨n mõng:
 + Nhµ §S chËt nÝch t«i tí.
 + ¡n uèng ®«ng vui.
 + Tï tr­ëng gÇn xa ®Ịu ®Õn vµ th¸n phơc.
- Trong lƠ ¨n mõng §S thĨ hiƯn niỊm vi lín b»ng c¸ch nỉi lªn nhiỊu chiªng lín, nhá. Më tiƯc nhá, tiƯc to mêi mäi ng­êi cïng ¨n uèng vi ch¬i.
-> Tù hµo vỊ sù giµu cã cđa thÞ téc. Chiªng cßng vµ ©m thanh cđa nã hÕt søc quan träng. §ã lµ b¶n s¾c riªng vµ l©u ®êi cđa c¸c d©n téc thiĨu sè nãi chung vµ cđa ng­êi £-§ª nãi riªng -> sù giµu co, sang träng vỊ mỈt vËt chÊt vµ tinh thÇn cđa tï tr­ëng vµ thÞ téc.
3. Nghệ thuật:
- Ng«n ng÷ sư thi:
 + Ng«n ng÷ ng­êi kĨ chuyƯn: miªu t¶ nh©n vËt vµ cuéc chiÕn.
 + Ng«n ng÷ nh©n vËt cã nhiỊu c©u mƯnh lƯnh(¬ diªng...)
- Giäng ®iƯu trang träng, chËm r·i, víi c¸c phÐp so s¸nh, phãng ®¹i, liƯt kª, trïng ®iƯp, t¹o dùng khing c¶nh hoµnh tr¸ngtrong sư thi.
=> TÊt c¶ gãp phÇn lµm cho sư thi cã vỴ ®Đp hoµnh tr¸ng, ng­êi nghe nh­ ®­ỵc sèng l¹i thêi xa x­a.
=> ChiÕn th¾ng Mtao Mx©y lµ mét ®oan trÝch hÊp dÉn cđa sư thi §S. Ca ngỵi vỴ ®Đp dịng m¹nh cđa ng­êi anh hïng. §ång thêi thĨ hiƯn tÊm lßng träng danh dù, g¾n bã víi h¹nh phĩc gia ®×nh, thiÕt tha víi cuéc sèng b×nh yªn, phån vinh cđa thÞ téc.
4.Ghi nhớ: SGK
III. Tổng hợp,đánh giá,khái quát
1.Nội dung;Trong danh dự , gắn bó hạnh phúc gia đình, thiết tha với cuộc sống binh yên hạnh phúc của thị tộc.Đó là những tình cảm cao quý đã thôi thúc Đam săn chiến đấu và chiến thắng.
2: Nghệ thuật: Giọng điệu trang trọng , chậm rãi, cụ thể, sử dụng phép so sánh phóg đại, liệt kê ,trùng điệp.là những đặc điểm nổi bật của nghệ thuật sử thi.
IV. Luyện tập.
1. Kiểm tra,đánh giá
- Nêu ý nghĩa của sử thi Đăm săn?
Sư thi §S ®· lµm sèng l¹i qu¸ khø hµo hïng cđa ng­êi £-§ª thêi cỉ ®¹i. §ã cịng lµ kh¸t väng cđa ®ång bµo c¸c d©n téc T©y Nguyªn ngµy nay- mét T©y Nguyªn gi÷a lßng ®Êt n­íc giµu m¹nh, ®oµn kÕt, thèng nh¸t-> mơc tiªumµ c¶ n­íc ta cïng ®ång bµo T©y Nguyªn v­¬n tíi.
2. Bài tập.
4. Hướng dẫn tự học :
a. Bài cũ :
- Hình tượng Đăm Săn trong đoạn trích.
- Thái độ của cộng đồng đối với người anh hùng và cuộc chiến.
- Nghệ thuật sử thi.
b. Bài mới : Văn bản (tt).
 - Ôn tập khái niệm, đặc điểm của văn bản; các loại văn bản.
 - Làm các bài tập trong SGK.