Giáo án Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 9: Tức nước vỡ bờ (Ngô Tất Tố) - Năm học 2009-2010

Ngày soạn 8/9/2009
Tuần 3 -Tiết 9
TỨC NƯỚC VỠ BỜ
(“Tắt đèn” – Ngô Tất Tố)
 A-Mục tiêu cần đạt:Giúp HS:
- Thấy được bộ mặt tàn ác , bất nhân của chế độ xã hội đương thời và tình cảnh đau thương của người nông dân cùng khổ trong xã hội ấy; cảm nhận được quy luậthiện thực : có áp bức , có đấu tranh .
- Thấy được những đặc sắc về nghệ thuật viết truyện của tác giả.
- Thấy được vẻ đẹp tâm hồn và sức sống tiềm tàng của người nông dân.
B- Chuẩn bị:
- GV: Ảnh Ngô Tất Tố , tác phẩm “Tắt đèn” , hướng dẫn HS đọc trước truyện.
- HS: Đọc và tóm tắt tác phẩm “ Tắt đèn” , nếu có thể xem phim Chị Dậu.
C- Tiến trình lên lớp :
1/ Ổn định lớp:
2/ Bài cũ: - Phân tích tâm trạng của bé Hồng khi nằm trong lòng mẹ?
 - Qua đoạn trích “Trong lòng mẹ” em hãy chứng minh Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ và trẻ em?
 3/Bài mới: 
? GV gọi HS đọc chú thích * SGK?
Hoạt động I: Khởi động :
Hoạt động II: Đọc hiểu văn bản :
I/ Đọc hiểu chú thích :
1/ - Giới thiệu tác giả tác phẩm:
? Em hãy cho biết những nét chính về nhà văn Ngô Tất Tố?
GV chốt lại những nét chính .
Giải thích một số từ khó
GV tóm tắt ngắn gọn nội dung tác phẩm “
GV hướng dẫn HS đọc : đoạn đầu đọc với giọng nhanh thể hiện sự khẩn trương; đoạn cuối : bi hài , sảng khoái 
Tác giả : SGK
Tác phẩm : trích chương XVIII của tác phẩm “Tắt đèn” 
2/ Một số chú thích khác : 
II- Đọc – Tìm hiểu văn bản:
? Em hãy xác định thể loại của văn bản ?
? Đoạn trích có thể chia làm mấy đoạn nhỏ?
Thể loại: tiểu thuyết (trích) 
Bố cục: 2 đoạn
HS đọc đoạn 1:
? Em hãy nêu những chi tiết làm nổi bật tình thế của gia đình chị Dậu trong đoạn này?
( Món nợ sưu nhà nước chưa trả , anh Dậu ốm, nghèo , tiếng trống tiếng tù và thúc đầu làng .)
III/ Phân tích :
1 Tình thế của gia đình chị Dậu:
Thê thảm , đáng thương , nguy cấp.
? Bọn tay sai xuất hiện trong đoạn trích gồm ai?
? Em hãy giải thích từ “cai lệ” . Tên này có nhiệm vụ gì trong vụ thu thuế ? 
( như một hung thần ác sát : đánh , bắt , trói)
? Ngô Tất Tố đã khắc họa hình ảnh cai lệ bằng những nét điển hình nào ?
? Tính cách của tên cai lệ được bộc lộ như thế nào qua những chi tiết đó?
? Em có thể hiểu gì về bản chất xã hội từ hình ảnh tên cai lệ?
? Từ tính cách của tên cai lệ , em hiểu gì về bản chất xã hội phong kiến?
2 Nhân vật cai lệ:
sầm sập tiến vào 
gõ đầu roi thét.
Trợn ngược hai mắt 
Giọng hầm hè , giật phắt thừng
Bịch , tát , sấn đến , nhảy vào 
Hống hách , thô bạo không còn nhân tính.
Xã hội đầy rẫy bất công , tàn ác 
? Chị Dậu chăm sóc chồng trong h/ cảnh nào ?
? Nhữmg chi tiết nào thể hiện sự ch/sóc của chị?
? Qua những cử chỉ đó em hiểu gì về chị Dậu ?
3 / Nhân vật chị Dậu :
Đối với chồng: 
Cháo chín , múc ra , quạt cho chóng nguội.
Rón rén bưng đến chỗ chồng 
Ngồi xuống , chờ xem 
đảm đang , yêu thương chồng , dịu dàng, tình cảm...
? Khi thấy bọn cai lệ kéo đến phản ừng của anh Dậu ra sao?( sợ , lăn đùng ra , một mình chị Dậu đối phó).
? Khi thấy bọn cai lệ tiến vào thái độ của chị Dậu ra sao ?
? Em có nhận xét gì về lời lẽ giải bày của chị Dậu ? Em thấy cách xử sự như vậy có hợp lý không ? ( bằng mọi cách bảo vệ chồng , bản chất của người nông dân)
? Vì sao chị Dậu chuyển thái độ ? Em hãy phân tích sự chuyển đổi đó?
? Tìm những chi tiết thể hiện sự phản kháng quyết liệt của chị Dậu ?
? Theo em , do đâu mà chị Dậu , một người phụ nữ con mọn , thân cô thế cô – lại có thể quật ngã hai tên tay sai?
HS thảo luận
( Vì lòng yêu thương chồng hơn cả bản thân mình , không còn con đường nào khác ; chứng tỏ sức mạnh tiềm tàng của người nông dân VN.)
Đối với bọn tay sai:
run run . “ Nhà cháu” .
lễ phép , thiết tha , “ xin ông trông lại”.
nhún nhường , hạ mình
Xám mặt , đỡ tay hắn -> van xin 
Liều mạng cự lại : chồng tôi -> tư thế ngang hàng .
Nghiến hai hàm răng : “mày bà”.
Túm cổ cai lệ , ấn dúi ra cửa 
Nắm gậy , giằng co , du đẩy 
Túm tóc , lẳng ra thềm 
vị trí cao hơn .
sức mạnh bắt nguồn từ lòng căm hờn , tình yêu thương .
? Em hãy nhận xét NT khắc họa nhân vật chị Dậu ? ( kết hợp chi tiết điển hình , cử chỉ , lời nói , hành động , tự sự , biểu cảm , diễn biến tâm lí , phép tương phản)
?Em hiểu gì về số phận và phẩm chất của người phụ nữ nông dân trong xã hội cũ ?
? Em hiểu thế nào về nhan đề đoạn trích ? ( hợp lí : có áp bức có đấu tranh )
 Hoạt động III : Tổng kết, luyện tập :
Ghi nhớ SGK / 33
Nhà văn Nguyễn Tuân cho rằng với tác phẩm “ Tắt Đèn” Ngô Tất Tố đã xui người nông dân nổi loạn . Nên hiểu như thế nào về nhận định này ?
? Hãy nhận xét thái độ của nhà văn đối với thực trạng xã hội và phẩm chất của người nông dân trong xã hội cũ ?
- Lên án xã hội áp bức , vô nhân đạo .
- Cảm thông với nỗi khổ của người nông dân 
- Cổ vũ tinh thần phản kháng và tin vào phẩm chất tốt đẹp của họ.
Chế độ phong kiến áp bức bóc lột, người lương thiện không có chỗ sống -> họ phải vùng lên đấu tranh .
nhận xét đúng, chính xác.
 Hoạt động IV :D Củng cố dăn dò :
-Nêu suy nghĩ của em về vẻ đẹp hình tượng chị Dậu ?
- Học bài + chuẩn bị bài mới : Xây dựng đoạn văn trong văn bản.
--------------------------------------------