Giáo trình Tin học - Phần cứng máy vi tính - Chương 8: Thiết bị vào ra

Bàn phím 
 Chương 8 - Thiết bị vào ra 
 1. Giới thiệu bàn phím 
z Bàn phím là thiết bị nhập thông tin vào cho máy tính xử lý, 
thông tin từ bàn phím là các ký tự, số và các lện điều khiển. 
Bàn phím 
 2. Cấu tạo của bàn phím 
Sơ đồ mạch điện của bàn phím 
z Mỗi phím bấm trên bàn phím tương ứng với một công tắc đấu 
chập giữa một chân hàng A và chân cột B , như vậy mỗi phím 
có một địa chỉ hàng và cột duy nhất, người ta lập trình cho các 
phím này để tạo ra các mã nhị phân 11 bít gửi về máy tính khi 
phím được nhấn . 
z Trong dữ liệu 11 bit gửi về có 8 bít mang thông tin nhị phân 
(gọi là mã quét bàn phím ) và 3 bit mang thông tin điều khiển . 
 8 bít mang thông tin nhị phân đó được quy ước theo tiêu 
chuẩn quốc tế để thống nhất cho các nhà sản xuất bàn phím . 
 Bảng sau là thí dụ khi ta nhấn một số phím, bàn phím sẽ gữi 
mã quét ở dạng nhị phân về máy tính như sau : 
z Mã quét bàn phím được nạp vào bộ nhớ đệm trên RAM sau đó 
hệ điều hành sẽ dịch các mã nhị phân thành ký tự theo bảng mã 
ASCII 
Khi bấm phím A => bàn phím gửi mã nhị phân cho bộ nhớ 
 đệm sau đó hệ điều hành sẽ đối sang mã ASC II và hiểv 
 thị ký tự trên màn hình 
 3. Sửa chữa hư hỏng của bàn phím 
 Hư hỏng thường gặp của bàn phím là đứt dây tín hiệu và kẹt phím 
1. Bàn phím bị đứt dây tín hiệu 
Biểu hiện : 
Máy không nhận bàn phím, hoăc có các thông báo lỗi bàn phím 
 Keyboard Erro trên màn hình khi khởi động 
Kiểm tra : 
 Bạn hãy tháo các ốc phía sau bàn phím và mở lắp sau bàn 
phím ra 
 Tháo lắp sau bàn phím để kiểm tra 
+ Dùng đồng hồ vạn năng để thang x 1Ω đo các sợi dây trong 
cáp tín hiệu từ mối hàn trên bàn phím đến các chân ở đầu nối , 
Tên phím Mã quét nhị phân Mã ASCII tương ứng 
A 0001 1110 0100 0001 
S 0001 1111 0101 0011 
D 0010 0000 0100 0100 
F 0010 0001 0100 0110 
G 0010 0010 0100 0111 
H 0010 0011 0100 1000 
ta đo từ một mối hàn đế tất cả các chân phải có một chân thông 
mạch . 
+ Nếu phát hiện thấy cáp tín hiệu đứt thì bạn thay một cáp tín 
hiệu khác . 
2. Bàn phím bị chập phím 
Biểu hiện : 
 Máy có tiếng bíp liên tục không dứt . 
Kiểm tra : 
 + Kiểm tra các phím xem có phím nào đó bị kẹt, bấm xuống 
nhưng không tự nẩy lên được không ? 
+ Bảo dưỡng bàn phím bằng cách dùng khí nén thổi mạnh vào 
các khe của bàn phím để cho bụi bẩn bật ra 
+ Trường hợp các phím hay bị kẹt do bụi bẩn ta có thể tháo bàn 
phím ra, tách phần mạch điện ra khỏi các phím bấm, có thể 
dùng nước xà phòng rửa sạch các phím bấm sau đó phơi kho 
rồi lắp lại . 
++ Chú ý : Tránh không để nước giây vào phần mạch điện . 
3. Đã thay bàn phím mới nhưng máy vẫn không dùng được 
bàn phím 
Nguyên nhân : 
Biểu hiện trên là do hỏng IC giao tiếp với bàn phím trên 
Mainboard 
Khắc phục : 
+ Dùng đồng hồ vạn năng để dò từ chân cắm PS/2 của bàn 
phím trên Mainboard xem thông mạch với IC nào gần đó => 
IC thông mạch với đầu cắm PS2 là IC giao tiếp bàn phím . 
 IC giao tiếp nằm gần khu vực các cổng giao tiếp 
+ Sử dụng mỏ hàn khò để thay IC 
 MOUSE 
z Chuột là thiết bị trỏ trên màn hình, chuột xuất hiện trong màn 
hình Windows với giao diện đồ hoa, Các trình điều khiển chuột 
thường được tích hợp trong các hệ điều hành, hiện nay thì 
trường có 2 loại chuột phỏ biến là chuột bi và chuột quang . 
 CHUỘT BI 
 1. Cấu tạo và nguyên lý hoạt động của chuột bi. 
 Cấu tạo bên trong của chuột bi 
z Cấu tạo : 
Bên trong chuột bi có một viên bi cao su tỳ vào hai trục bằng 
nhựa được đặt vuông góc với nhau, khi ta di chuột thì viên bi 
quay => làm cho hai trục xoay theo, hai trục nhựa được gắn với 
bánh răng nhựa có đục lỗ, mỗi bánh răng được đặt lồng vào 
trong một cảm biến bao gồm một Diode phát quang và một đèn 
thu quang. 
Bộ cảm biến trong chuột bi 
z Diode phát quang phát ra ánh sáng hồng ngoại chiếu qua bánh 
răng nhựa đục lỗ chiếu vào đèn thu quang, khi bánh răng xoay 
thì ánh sáng chiếu vào đèn thu quang bị ngắt quãng , đèn thu 
quang đổi ánh sáng này thành tín hiệu điện đưa về IC giải mã 
=> tạo thành tín hiệu điều khiển cho con trỏ dịch chuyển trên 
màn hình. 
 Bộ cảm biến đổi chuyển động cơ học 
 của viên bi thành tín hiệu điện 
z Trong chuột bi có hai bộ cảm biến , một bộ điều khiển cho 
chuột dịch chuyển theo phương ngang, một bộ điều khiển dịch 
chuyển theo phương dọc màn hình . 
Hai bộ cảm biến đưa tín hiệu về IC giải mã , 
 giải mã thành tín hiệu nhị phân đưa về máy tính 
z Bên cạnh các bộ cảm biến là các công tắc để nhấn phím chuột 
trái hay phím chuột phải 
 Công tắc để nhấn trái chuội hai nhấn phải chuột 
 2. Hư hỏng thường gặp của chuột bi 
1. Khi di chuyển chuột thấy con trỏ di chuyển giật cục và rất 
khó khăn 
Nguyên nhân : 
 Trường hợp trên thường do hai trục lăn áp vào viên bi bị bẩn 
vì vậy chúng không xoay được 
Khắc phục : 
+ Tháo viên bi ra , vệ sinh sạch sẽ viên bi và hai trục lăn áp vào 
viên bi , sau đó lắp lại . 
2. Chuột chỉ di chuyển theo một hướng ngang hoặc dọc 
Nguyên nhân : 
+ Do một trục lăn không quay , có thể do bụi bẩn . 
+ Do hỏng một bộ cảm biến 
Khắc phục : 
+ Vệ sinh các trục lăn bên trong 
+ Tháo viên bi ra và dùng tay xoay thử hai trục, khi xoay trục 
nào mà không thấy con trỏ dịch chuyển là hỏng cảm biến ăn 
vào trục đó 
=> Ta có thể sử dụng bộ cảm biến từ một con chuột khác lắp 
sang thay thế . 
3. Máy không nhận chuột, di chuột trên bàn con trỏ không 
dịch chuyển 
Nguyên nhân : 
+ Trường hợp này thường do đứt cáp tín hiệu 
+ Một số trường hợp là do hỏng IC giải mã bên trong chuột. 
Khắc phục : 
+ Kiểm tra sự thông mạch của cáp tín hiệu bằng đồng hồ vạn 
năng để thang x1Ω , nếu có một sợi dây đứt thì cần thay dây 
cáp . 
+ Nếu không phải do cáp thì bạn hãy thay thử IC trong chuột. 
4. Bấm công tắc chuột trái hoặc chuột phải mất tác dụng . 
Nguyên nhân : 
+ Nguyên nhân thường do công tắc không tiếp xúc, bạn tháo 
chuột ra và kiểm tra sự tiếp xúc của công tắc khi bấm, nếu công 
tắc không tiếp xúc thì thay công tắc 
+ Nếu công tắc vẫn tiếp xúc tốt thì nguyên nhân là do hỏng IC, 
bạn cần thay một IC mới . 
 CHUỘT QUANG 
 1. Cấu tạo của chuột quang 
z Chuột quang hoạt động theo nguyên tắc quang học, chuột 
không có bi mà thay vào đó là một lỗ để chiếu và phản chiếu 
ánh sáng đỏ . 
 Chuột quang 
z Cấu tạo bên trong chuột quang 
+ Bộ phận quan trọng nhất của chuột quang là hệ thống phát 
quang và cảm quang, Diode phát ra ánh sáng chiếu lên bề mặt 
bàn, ảnh bề mặt sẽ được thấu kính hội tụ, hội tụ trên bộ phận 
cảm quang . 
+ Bên cạnh bộ phận quang học là bi xoay và các công tắc như 
chuột thông thường . 
 Bạn đưa trỏ chuột vào ảnh để xem chú thích 
Bên trong chuột quang 
z Nguyên tắc hoạt động của chuột quang 
Bộ phận quang học trong chuột quang 
z Diode phát quang phát ra ánh sáng đỏ chiếu lên bề mặt của tấm 
di chuột , ảnh của bề mặt tấm di chuột được thấu kính hội tụ 
lên bề mặt của bộ phận cảm quang, bộ phận cảm quang sẽ phân 
tích sự dịch chuyển của bức ảnh => tạo thành tín hiệu điện gửi 
về máy tính. 
+ Diode phát quang có hai chế độ sáng, chế độ sáng yếu Diode 
được cung cấp khoảng 0,3V . Chế độ sáng mạnh Diode được 
cung cấp khoảng 2,2V . 
+ Khi ta không di chuyển chuột thì sau khoảng 3 giây Diode sẽ 
tự chuyển sang chế độ tối để giảm cường độ phát xạ làm tăng 
tuổi thọ của Diode . 
 2. Hư hỏng thường gặp của chuột quang 
1. Máy không nhận chuột 
Nguyên nhân 
+ Trường hợp này thường do chuột bị đứt cáp tín hiệu 
+ Một số trường hợp do hỏng IC giao tiếp trên chuột 
Khắc phục 
+ Dùng đồng hồ vạn năng để thang 1Ω đo sự thông mạch của 
cáp tín hiệu, nếu thấy đứt một sợi thì bạn cần thay cáp tín hiệu 
khác . 
+ Nếu cáp tín hiệu bỉnh thường thì cần thay thử C giao tiếp ( là 
IC ở cạnh gần bối dây cáp tín hiệu) 
2. Chuột không phát ra ánh sáng đỏ , không hoạt động được . 
Nguyên nhân 
+ Đứt cáp tín hiệu làm mất Vcc cho chuột 
+ Hỏng Diode phát quang 
Khắc phục 
+ Kiểm tra và thay cáp tín hiệu nếu đứt 
+ Kiểm tra Diode phát quang ( đo như Diode thường) nếu đứt 
thì thay một Diode khác