Giáo trình Trồng cao su - Mô đun 1: Sản xuất cây giống cao su

 bảo số cây cần cho sản xuất. 
Ghép mắt xanh gồm các giai đoạn sau : 
- Chuẩn bị gốc ghép : gốc ghép ở chiều cao 10 cm cách đất có đường kính đạt 
12-15 mm với lớp vỏ thân còn màu xanh, có thể phần thân sát gốc chuyển sang 
màu nâu. 
32 
Trước hết dùng giẻ lau 
sạch gốc ghép để đảm bảo 
vệ sinh. Trên gốc ghép, 
gần sát đất rạch hai đường 
thẳng đứng song song sâu 
đến lớp gỗ và cách nhau 
12-15 mm tuỳ theo kích 
thước gốc ghép (thường 
chiếm 1/3 vòng thân) 
Sau đó, ở vị trí thấp nhất 
của hai đường song song 
rạch một đường ngang 
hơi xéo. 
33 
Cả 3 đường tạo nên một 
cửa sổ trên gốc ghép. 
Hướng mở cửa sổ trên 
vườn đại trà là hướng 
Đông Nam để tránh ánh 
nắng mặt trời chiếu vào 
mắt ghép làm hỏng mắt. 
Trong vườn ươm và vườn 
nhân, hướng mở cửa sổ 
không cố định, có thể sao 
cho tiện thao tác 
+ Có thể mở trước 15 – 20 gốc ghép cho mủ ứa ra ở vết cắt, sau đó dùng giẻ lau 
khô mủ trước khi bóc vỏ nâng cửa số. 
- Cắt mắt ghép : 
+ Chọn Mắt Ghép 
34 
Mắt vảy cá 
Mắt nách lá 
+ Cắt mắt ghép 
Bước 1: Rạch hai đường 
song song 
35 
Bước 2: Cắt mắt ghép 
Bước 3: Chỉnh sửa mắt 
ghép 
Bước 4: Tách mắt ghép 
+Tách bằng miệng 
36 
+Tách bằng miệng 
+Tách bằng tay 
Hoàn chỉnh mắt ghép 
37 
- Lắp mắt ghép vào gốc ghép : 
Dùng đuôi dao nâng nhẹ lớp vỏ cửa sổ 
của gốc ghép bắt đầu từ đường rạch 
hơi xéo bên dưới 
Lùa mảnh vỏ có chứa mắt ghép vào 
cửa sổ đã mở sao cho tượng tầng của 
mắt ghép tiếp xúc với tượng tầng của 
cửa sổ trên gốc ghép 
Sau đó cắt bỏ cửa sổ của gốc ghép đã 
nâng lên chỉ còn giữ lại khoảng 0.5 
cm ở phía trên mắt ghép. 
38 
Dùng dây băng trong (dây nylon) 
băng chặt lại, các mép dây băng phải 
chồng mối lên nhau sao cho nước 
không thấm được vào mắt ghép. 
39 
b. Ghép mắt nâu 
Khi lớp vỏ mắt ghép và gỗ ghép đều đã hoá nâu : cây trên 10 tháng tuổi, có 
đường kính thân gần gốc từ 20-25 mm. Ghép mắt nâu cũng tương tự như việc 
ghép mắt xanh chỉ có một vài điểm khác biệt cụ thể là : 
- Kích thước cửa sổ trên gốc ghép : ngang 15 - 20 mm và kích thước 
mảnh vỏ mắt ghép : ngang 14 - 18 mm. 
- Lớp vỏ của cửa sổ gốc ghép (lưỡi gà) vẫn giữ nguyên và đặt úp lên trên 
mắt ghép trước khi băng. 
- Băng phải thật chắc, thường dúng các loại dây băng có độ co giãn lớn 
nhu dây cao su để giữ cho mắt ghép bó chặt vào gốc ghép thì tỷ lệ sống mới cao. 
2. Công việc sau khi ghép 
a. Mở băng 
 - Sau khi ghép 18 – 20 ngày, cây được mở băng. Dùng dao cắt dây nylon 
ở phía đối diện với mắt ghép, cẩn thận tránh làm tổn thương thân cây. Những 
cây đã bị chết cần đánh dấu để ghép lần 2, lần 2 mắt được ghép ở lớp vỏ đối 
diện với mắt ghép lần trước. Trường hợp ghép lần 2 cũng không thành công thì 
vị trí ghép lần 3 ở phía trên của vị trí ghép lần 1 hoặc lần 2. 
b. Cưa ngọn gốc ghép 
 - Sau khi mở băng được 15 – 20 ngày, những cây có mắt ghép sống thì 
tiến hành cưa ngọn. Cưa ngọn cách mắt ghép từ 7 – 8 cm phía trên mắt ghép. 
Vết cưa xéo, cao ở phía mắt ghép và thấp ở phía đối diện. Sau đó dùng vaseline 
hay petrolatum bôi lên vết cưa. 
c. Bẻ chồi dại 
 - Sau khi cưa gốc ghép, sau một thời gian cùng với sự phát triển của mắt 
ghép, trên gốc ghép cũng sẽ xuất hiện những chồi dại, các chồi này sẽ phát triển 
mạnh hơn, lấn át làm cho chồi ghép sinh trưởng chậm, do đó cần phải thường 
xuyên kiểm tra để loại bỏ các chồi dại kịp thời. 
40 
3. Điều kiện để có tỷ lệ ghép cao 
 - Gốc ghép và mắt ghép đều phải được tách bóc dễ dàng 
 - Thời gian ghép thích hợp là buổi sáng (5 – 10 giờ) và buổi chiều (từ 14 
– 15 giờ), tránh ghép lúc nắng gắt hay lúc mưa dầm. 
 - Ghép khi gốc ghép có tầng lá cuối cùng ổn định 
 - Tuổi của gốc ghép và mắt ghép phải tương đương nhau 
 - Thao tác ghép phải nhanh, khéo, tránh chạm tay vào các lớp tượng tầng 
của gốc ghép và mắt ghép. Không để bụi bẩn dính vào cửa sổ gốc ghép và mắt 
ghép. 
B. Câu hỏi và bài tập thực hành 
- Bài tập: Học sinh tập cắt mắt ghép và ghép cây thành thạo 
- Bối cảnh: Hội trường UBND Xã, cơ sở Dạy nghề  
- Nguồn lực thực hiện: 
+ Dao ghép : 5 cái/nhóm 05 học viên 
+ Dây ghép: 5 kg/ nhóm 05 học viên 
+ Giẻ lau: 5 cái/ nhóm 5 học viên 
C. Ghi nhớ: 
- Loại mắt ghép tốt: mắt nách lá & vảy cá, có độ tuổi tương đương với 
gốc ghép (10 tháng tuổi). 
- Cắt mắt ghép, tránh bị dập, mất hạt gạo (điểm nảy mầm). 
- Ngừng bón phân cho gốc ghép 1 tháng trước khi tiến hành ghép mà chỉ 
tưới nước. 
- Lau sạch gốc ghép bằng giẻ, mở cửa sổ gốc ghép sao cho kích thước 
vừa bằng mắt ghép, lắp mắt ghép vào cửa sổ. 
- Quấn dây băng chặt và theo kiểu lợp ngói từ gốc lên ngọn. 
41 
HƯỚNG DẪN GIẢNG DẠY MÔ ĐUN SẢN XUẤT CÂY GIỐNG CAO SU 
1. Vị trí, tính chât của mô đun 
 Là Mô đun chuyên ngành đề cập tới đặc điểm của một số loại giống cao 
su chủ yếu và kỹ thuật nhân giống cao su nhằm đảm bảo chất lượng cây giống 
tốt, đủ số lượng trong thời gian ngắn nhất. 
2. Mục tiêu 
 - Trình bày được những kiến thức cơ bản về giống cao su, phương pháp 
tạo giống cao su, phương pháp nhân giống cao su. 
 - Nhận biết được một số giống cao su phổ biến. 
 - Đào rãnh, đóng bầu thành thạo 
 - Xác định được những công việc cần thiết để chăm sóc vườn ươm 
 - Trồng và chăm sóc cây gốc ghép đạt tiêu chuẩn kỹ thuật 
 - Ghép cao su đạt tỷ lệ sống cao và đảm bảo thời gian 
3. Nội dung chính của mô đun 
Mã bài Tên các bài trong Mô 
đun 
Loại 
bài 
dạy 
Địa 
điểm 
THỜI GIAN (giờ) 
TS LT TH KT* 
MB1-01 Bài Mở đầu Lý 
thuyết 
Phòng 
học 
2 2 
MB1-02 Bài 1: Thiết kế vườn gốc 
ghép 
Tích 
hợp 
Vườn 
thực địa 
8 1 7 
MB1-03 Bài 2: Chọn và ươm hạt cao 
su 
Tích 
hợp 
Vườn 
thực địa 
8 1 7 
MB1-04 Bài 3: Trồng cây gốc ghép Tích 
hợp 
Vườn 
thực địa 
8 1 7 
MB1-05 Bài 4 : Chăm sóc cây gốc 
ghép 
Tích 
hợp 
Vườn 
thực địa 
23 3 20 
MB1-06 Bài 5: Ghép cao su Tích 
hợp 
Vườn 
thực địa 
66 3 63 
 Kiểm tra hết mô đun Tích 
hợp 
Vườn 
thực địa 
6 6 
 Tổng cộng 121 11 104 6 
4. Hướng dẫn thực hiện bài tập, bài thực hành 
Nguồn lực cần thiết: các dụng cụ (thước, dây, dao, cuốc, bịch PE, ...), vườn thực 
địa, vật liệu (hạt cao su, phân bón, thuốc BVTV ...) 
Cách tổ chức thực hiện: lớp chia thành các nhóm từ 5 – 7 học viên, sau khi quan 
sát giảng viên hướng dẫn ban đầu, giảng viên giao việc cụ thể cho từng nhóm, 
với số lượng và thời lượng cụ thể sau mỗi bài học. 
Đánh giá kết quả học tập dựa vào sản phẩm của nhóm học viên. 
42 
5. Yêu cầu đánh giá kết quả học tập 
Bài 1: Thiết kế vườn gốc ghép 
Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá 
- Đọc tên và nhận diện đúng tên các 
dụng cụ vật tư 
- Sử dụng được các dụng cụ vật tư 
thành thạo 
- Thao tác thực hiện các bước công 
việc chuẩn xác 
- Thời gian thực hiện theo định mức 
- An toàn lao động và vệ sinh môi 
trường 
- Quan sát, kiểm tra thực tế 
- Quan sát, kiểm tra thực tế 
- Quan sát thực tế 
- Theo dõi thời gian và đối chiếu 
với định mức 
- Kiểm tra, giám sát và đối chiếu 
với quy định về ATLĐ và VSMT 
Bài 2: Chọn hạt và ươm hạt cao su 
Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá 
- Đọc tên và nhận diện đúng tên các 
dụng cụ vật tư 
- Sử dụng được các dụng cụ vật tư 
thành thạo 
- Thao tác thực hiện các bước công 
việc chuẩn xác 
- Thời gian thực hiện theo định mức 
- An toàn lao động và vệ sinh môi 
trường 
- Quan sát, kiểm tra thực tế 
- Quan sát, kiểm tra thực tế 
- Quan sát thực tế 
- Theo dõi thời gian và đối chiếu 
với định mức 
- Kiểm tra, giám sát và đối chiếu 
với quy định về ATLĐ và VSMT 
Bài 3: Trồng cây gốc ghép cao su 
Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá 
- Đọc tên và nhận diện đúng tên các 
dụng cụ vật tư 
- Sử dụng được các dụng cụ vật tư 
thành thạo 
- Thao tác thực hiện các bước công 
việc chuẩn xác 
- Thời gian thực hiện theo định mức 
- An toàn lao động và vệ sinh môi 
trường 
- Quan sát, kiểm tra thực tế 
- Quan sát, kiểm tra thực tế 
- Quan sát thực tế 
- Theo dõi thời gian và đối chiếu 
với định mức 
- Kiểm tra, giám sát và đối chiếu 
với quy định về ATLĐ và VSMT 
43 
Bài 4: Chăm sóc cây gốc ghép 
Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá 
- Đọc tên và nhận diện đúng tên các 
dụng cụ vật tư 
- Sử dụng được các dụng cụ vật tư 
thành thạo 
- Thao tác thực hiện các bước công 
việc chuẩn xác 
- Thời gian thực hiện theo định mức 
- An toàn lao động và vệ sinh môi 
trường 
- Quan sát, kiểm tra thực tế 
- Quan sát, kiểm tra thực tế 
- Quan sát thực tế 
- Theo dõi thời gian và đối chiếu 
với định mức 
- Kiểm tra, giám sát và đối chiếu 
với quy định về ATLĐ và VSMT 
Bài 5: Ghép cao su 
Tiêu chí đánh giá Cách thức đánh giá 
- Sử dụng được các dụng cụ vật tư 
thành thạo 
- Thao tác thực hiện các bước công 
việc chuẩn xác 
- Thời gian thực hiện theo định mức 
- An toàn lao động và vệ sinh môi 
trường 
- Quan sát, kiểm tra thực tế 
- Quan sát thực tế 
- Theo dõi thời gian và đối chiếu 
với định mức 
- Kiểm tra, giám sát và đối chiếu 
với quy định về ATLĐ và VSMT 
6. Tài liệu tham khảo 
1. Trần Đình Long, 1997 – Giáo trình chọn giống cây trồng. NXB Nông nghiệp 
Hà Nội. 
2. Nguyễn Lộc – Một số vấn đề về công tác giống cây trồng 
3. Giáo trình thực tập giống cây trồng. NXB Nông nghiệp Hà Nội, 1982 
4. Nguyễn Thị Huệ, 1997 - Cây cao su. Nhà xuất bản trẻ. 
44 
DANH SÁCH BAN CHỦ NHIỆM XÂY DỰNG CHƯƠNG TRÌNH, BIÊN 
SOẠN GIÁO TRÌNH DẠY NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP 
(Theo Quyết định số /QĐ-BNN-TCCB ngày tháng năm 2011 của Bộ trưởng 
Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn) 
1. Ông Trần Đăng Bổng Chủ nhiệm 
2. Ông Phạm Văn Nha Phó chủ nhiệm 
3. Ông Bùi Đình Ninh Ủy viên 
4. Bà Lưu Thị Thanh Thất Ủy viên 
5. Ông Nguyễn Thành Công Ủy viên 
6. Bà Trần Thị Lan Ủy viên 
7. Ông Nguyễn Văn Ân Ủy viên 
DANH SÁCH HỘI ĐỒNG NGHIỆM THU 
CHƯƠNG TRÌNH, GIÁO TRÌNH DẠY NGHỀ TRÌNH ĐỘ SƠ CẤP 
(Theo Quyết định số /QĐ-BNN-TCCB ngày tháng năm 2011 của Bộ trưởng 
Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn) 
1. Ông Lên Văn Kích Chủ tịch 
2. Ông Hà Ngọc Thụy Thư ký 
3. Bà Lâm Thị Xô Ủy viên 
4. Ông Đỗ Quang Vịnh Ủy viên 
5. Ông Nguyễn Văn Cường Ủy viên