Học đàn guitar guide
LỊCH SỬ ÂM NHẠC VIỆT NAM
PHẦN I: KHÁI QUÁT VỀ ÂM NHẠC VIỆT NAM
VÀ LỊCH SỬ ÂM NHẠC VIỆT NAM
BÀI 1
(2 tiết)
ÂM NHẠC VIỆT NAM LÀ SẢN PHẨM CỦA NỀN VĂN HOÁ VẬT CHẤT VÀ TÂM LINH CỦA CÁC CƯ DÂN TRÊN ĐẤT NƯỚC TA
I. ÂM NHẠC RA ĐỜI SỚM
Sự hiện diện sớm của con đường trên đất nước ta
Sự định cư một cách liên tục qua các thời đó là đồ đá đồ đồng đồ sắt
- các cư dân nơi đây sớm bước vào một thời đại văn minh trồng lúa nước và các kỹ thuật chế tác đồ gốm
- Âm nhạc Việt Nam là một nền âm nhạc đa sắc tộc
- Địa lý nơi đây rất đa dạng có nhiệu sông núi ngăn cách các vùng dân cư đã ảnh hưởng tới từng vùng từng dân tộc
- Âm nhạc Việt Nam gắn liền với đặc sản quê hương và cuộc sống lao động của các cư dân
-các đặc sản địa phương liên quan đến các nhạc cụ
- Âm nhạc Việt Nam với ngọn nguồn tâm linh tín ngưỡng và phong tục tập quán dân tộc
- Đón nhận thêm nhiều tôn giáo mới như :phật giáo,thiên chúa giáo
-----2-------2-------2--- D-----2-------2-------2-------2--- A-----0-------0-------0-------0--- E--- -------------------------------- “Ngắt” là làm cho hợp âm vừa đàn tắt tiếng ngay. Nếu viết thành nốt nhạc thì sẽ là: Phách 1: đen Phách 2: móc đơn + lặng móc đơn . “Ngắt” là thể hiện của dấu “lặng móc đơn” này Nghe đệm điệu Slow chuỗi 4 hợp âm Am – Dm – E7 – Am như sau : SLO W FOX : Tương tự như SLOW nhưng đệm nhanh hơn SWING : Tương tự như SLOW FOX nhưng nhanh và nhộn hơn BLUES : Tương tự như SLOW, nhưng có thể không cần ngắt ở phách hai, nghĩa là đánh trải 2 hợp âm đều đặn, chậm và đậm tính day dứt ! Thực sự nghe ra thì rất gần với SLOW MARCH : Cũng vẫn 2 phách nhưng đàn một cách mạnh mẽ, rắn rỏi : p - trải – p - trải Ðếm 1 2 3 4 E-------------0---------------0--- B-------------1---------------1---- G-------------0---------------0--- D-------------2---------------2---- A-----3---------------3------------ E----------------------------------- Nói chung là những nhịp điệu trên đây đều cùng 1 gốc từ SLOW và chỉ khác nhau ở chỗ đàn nhanh hay chậm, dịu dàng hay cứng cỏi NHÂN HAI Những nhịp trên đây có thể đàn theo cách nhân hai, nghĩa là 1 phách sẽ đàn 2 “trải”, và cũng từ đó mà ta sẽ có vài biến thể mới : FOX TROT : Nhanh và nhịp nhàng hơn FOX - Mỗi phách sẽ đàn: bass móc đơn + trải móc kép + nghỉ móc kép . Thường viết ở nhịp 2/4 - Xin nghe thí dụ sau đây: ONE -STEP : Mang nhịp MARCH ra đệm theo lối “nhân hai” thì nghe sẽ bớt cứng cỏi, mà lại nhịp nhàng như FOX TROT. Thường viết ở nhịp 2/4, mỗi phách đàn 2 nốt móc đơn : p + trải (không ngắt) TWO -STEP : MARCH là nhịp đệm quân hành viết ở nhịp chẵn 2/4 hay 4/4. Nay nếu mang ra đàn ở nhịp kép 6/8 (cũng có 2 phách) , mỗi phách gồm : bass nốt đen + trải móc đơn , thì nhịp hành khúc này nghe sẽ dịu và khoan thai hơn. SWING FOX : Vẫn từ nhịp điệu 2 phách của SLOW , nếu kết hợp phách đầu nhân 1, phách sau nhân 2 thì sẽ nghe ra rất nhịp nhàng và nhún nhảy. Ðây là nhịp điệu SWING FOX SWING (nhanh) : Ở mục “nhân 1” ta đã có điệu SWING chậm gồm trải đen + trải móc đơn + nghỉ móc đơn. Nay nếu “nhân 2” để có : Phách 1 : Trải móc đơn chấm + trải móc kép Phách 2 : Trải móc đơn + nghỉ móc đơn >> đây là điệu SWING (nhanh) . >>>Nên chú ý là ở phách 1, khi đánh trải móc kép thì dùng cách “trải ngược” nghĩa là dùng ngón trỏ đánh trải từ dây 1 đến 6 rất nhanh. Thông thường lâu nay mỗi lần nói đánh trải (rải) thì ta đàn các nốt theo chiều từ dây 6 đến dây 1 (trải thuận chiều) Nghe mô tả như trên thật rườm rà nhưng nếu nghe qua thí dụ sau đây thì thực sự không khó: BOOGIE WOOGIE (JIVE) - Nếu mang điệu SWING ra đàn và lại thêm phần chạy bè trầm (bass) thì ta sẽ có nhịp điệu BOOGIE WOOGIE nhộn nhịp rộn ràng. Trong thí dụ sau đây : Khi đệm ở hợp âm G (2 ô nhịp) thì ngón cái chạy bass: G – B – D – E – F – E – D – B Khi qua C ( 2 ô nhịp) thì ngón cái chạy bass : C – E – G – A – Bb – A – G – E Trước khi chấm dứt : 1 ô nhịp ở D thì bass là D – F# - A – D , 1 ô nhịp ở C thì bass là C – E – G – C . Dứt ở hợp âm G NHÂN BA Tử điệu SLOW, nếu mỗi phách là 1 dấu đen, nay “nhân 3” (thành ra liên ba móc đơn) thì ta sẽ có SLOW ROCK . Ðiệu SLOW ROCK có thể viết ở nhịp 4/4 hay 6/8 ( 6 nốt móc trong 1 ô nhịp) . Trong một bài trước, tôi đã trình bày về 2 lối đệm SLOW ROCK cho phần đầu và điệp khúc của bài nhạc rồi, nên sẽ không nhắc lại ở đây Trước khi chấm dứt bài về nhóm nhịp điệu SLOW, tôi xin khuyên các bạn thực sự không nên quá chú ý đến phần hình thức, tên các nhịp điệu rắc rối nói trên mà thêm nhức đầu! Ðối với các bài nhạc Việt, cầm cây đàn trên tay, nhìn vào 1 bài nhạc nhịp chẵn, bạn chỉ cần chọn các hợp âm tay trái sao cho êm tai , rồi thì dựa trên những nguyên tắc căn bản, nhân 1, 2, 3 , tùy sức đàn mà bạn có thể chế biến để tự đệm bài nhạc dựa theo cảm xúc của mình. Như vậy thì mới có thêm yếu tố sáng tạo và mỗi lần đệm sẽ khác nhau tùy cảm hứng của mình 12 Các Nhịp Ðiệu thuộc nhóm VALSE : Nhóm VALSE gồm những bài nhịp ba, giản dị hơn nhóm SLOW nhiều, vì chỉ có vài nhịp điệu, biến đổi từ: a) đổi tốc độ, b) đổi số “khảy” vì áp dụng lối nhân 1, nhân 2, nhân 3, Bắt đầu với cách nhân 1 (có 3 phách thì khảy 3 lần) : NHÂN 1: Ðiệu VALSE : Bạn chỉ cần đánh : Phách 1: ngón cái (p) nốt bass mang tên hợp âm Phách 2 & 3 : Trải toàn bộ các nốt của hợp âm. Bạn cũng có thể ngắt “trải” thứ hai và thứ ba. Ðệm VALSE hợp âm Am. Ðếm 1 2 3 E-------------0-------0----- B-------------1-------1----- G-------------2-------2----- D----------- ----------------- A-----0---------------------- E------------------------- --- Như đã nói trên, “ngắt” là làm cho hợp âm vừa đàn tắt tiếng ngay. Nếu viết thành nốt nhạc thì sẽ là: Phách 1: đen Phách 2 & 3: móc đơn + lặng móc đơn . VALSE MUSETTE : Tương tự như VALSE nhưng đệm nhanh hơn BOSTON : Tương tự như VALSE nhưng đệm rất chậm NHÂN HAI Nhịp VALSE trên đây có thể đàn theo cách nhân hai, nghĩa là 1 phách sẽ đàn 2 “trải”, một ô nhịp sẽ đàn 6 trải. Người ta thường gọi đây là nhịp VALSE LENTE (cũng tương tự như BOSTON theo cách “nhân hai”) Trong bài THU VÀNG, ta đã đệm cách này như sau: p – i – ma – i – ma – i NHÂN BA Với mỗi phách là 1 dấu đen, nay “nhân 3” (thành ra liên ba móc đơn) thì ta sẽ có SERENADE . Trong thí dụ sau đây thì cách đệm là : P – i – m - p – i – m - p – i –m Tóm tắt lại thì gia đình VALSE chỉ có mấy điệu trên đây là chính. Trong bài tới tôi sẽ viết về nhóm RUMBA . 13 Các Nhịp Ðiệu thuộc nhóm RUMBA Nhóm RUMBA gồm những điệu như RUMBA, BOLERO, MAMBO, CHA CHA CHA, CALYPSO .. tuy nhiên trong nhạc Việt Nam thì thông dụng nhất vẫn là RUMBA & BOLERO. Do đó trong phần này chúng ta sẽ bàn đến tiết điệu RUMBA căn bản và biến điệu thông dụng nhất là BOLERO Ðiệu RUMBA : Thường viết ở nhịp 4/4 và tay mặt đệm theo lối NHÂN HAI, nghĩa là sẽ có 8 khảy trong mỗi ô nhịp Ðệm Rumba hợp âm Am như sau: Ðếm 1 2 3 4 E----------0-----0----------0-----0------------0------- B----------1-----1----------1-----1------------1------- G----------2-----2----------2-----2------------2------- D------------------------------------- ------------------- A-----0----------------0-------------------------------- E------------------------------------------0------------- Từ nhịp điệu chính trên đây, ta sẽ có Rumba Lente, Rumba Argentina, Rumba Moderato v.v... mà chúng sẽ bàn vào một dịp khác Ðiệu BOLERO : Thường được viết ở nhịp 2/2 (2 phách trong mỗi ô nhịp) và cũng có 8 khảy trong mỗi ô nhịp. Ðệm Bolero hợp âm Am như sau: Ðếm 1 & 2 & E----------0-----------0--------------0-----------0------- B----------1-- ---------1--------------1-----------1------- G----------2-----------2-------- ------2-----------2------- D------------------------------------------------- ---------- A-----0------------------------0--------------------------- E-- - -----------------------------------------0------------- BÀI TẬP: Ðệm bài NẮNG CHIỀU của Lê Trọng Nguyễn. Nghe midi bài này tại link sau đây: Lời bài nhạc và các hợp âm trong bài như sau: Qua bến(G) nước xưa(Em) lá hoa về(C) chiều ... (D7) Lạnh lùng(G) mềm đưa(Em) trong nắng lưa(Am) thưa ... (D7) Khi đến(G) cuối thôn(C) chân bước không(G) hồn ... (G) Nhớ sao(Am) là nhớ(D7) đến người ngày(D7) thơ ... (D7) Anh nhớ(G) trước đây(Em) dáng em gầy(C) gầy(D7) Dịu dàng(G) nhìn anh(Em) đôi mắt long(Am) lanh(D7) Anh nhớ(G) bước em(C) khi nắng vương(G) thềm ... (G) Má em(Am) mầu ngà(D7) tóc thề nhẹ(G) bay ... (G) Nay anh về(Em) qua sân nắng(Em) chạnh nhớ câu thề(Em) tim tái tê(Am) chẳng biết bây giờ(D7) người em gái(D7) duyên ghé về đâu(G) ... (G) Nay anh về(Em) nương dâu úa(Em) giọng hát câu hò(Em) thôi hết đưa(Am) hình bóng yêu kiều(D7) kề hoa tím(Bm) biết đâu mà tìm(C) ... (D7) Anh nhớ(G) xót xa(Em) dưới tre lá (C) ngà..... (D7) Gợn buồn(G) nhìn anh(Em) em nói: "Mến(Am) anh!"... (D7) Mây lướt(G) thướt trôi(C) khi nắng vương(G) đồi ... (G) Nhớ em(Am) dịu hiền(D7) nắng chiều ngừng(G) trôi... (G) Thay vì chỉ đệm 1 cách từ đầu đến cuối nghe ra sẽ rất chán tai, các bạn nên luôn tìm cách biến đổi các nhịp đệm. Chẳng hạn như bài này có thể đệm theo 3 cách sau đây: 1. Dùng cho đoạn A 1 , 4 câu đầu: Ðệm Bolero căn bản, nhưng thay đổi 2 nốt bass cuối Ðếm 1 & 2 & E----------3-----------3--------------3------------3------- B----------0- ----------0--------------1------------1------- G----------0-----------0------ --------2------------2------- D-------------------------------0-------------- ------------- A----------------------------------------------1------------ E-----2----------------------------------------------------- 2. Dùng cho đoạn A 2 , 4 câu tiếp theo và 4 câu cuối bài: Ðệm theo lối đánh trải: Ðếm 1 & 2 & E-----------------3------------------------------------------- B--------- ----0----------0--------------------0-------------- G---------0-------------- -------0--------------------0------- D--------------------------------------- 0-------------------- A------------------------------------------------------ ------- E-----2------------------------------------------------------- 3. Dùng cho đoạn điệp khúc: Ðệm theo lối chỉ dùng ngón cái Ðếm 1 2 3 4 ^ V V ^ V E-------------------3------3-------------3-----3------3------- B--------- ------0----------0-------------0-----0------0------- G-------------0--------- ---0-------------0-----0------0------- D-----------0------------------------- -------------------------- A---------1--------------------------------------- -------------- E-----2------------------------------------------------------- - Ðiểm quan trọng nhất ở đây là dấu “ V “ . Bạn đánh dấu V này bằng cách dùng ngón cái khảy ngược từ dưới lên trên ( từ dây 1 đến dây 6) Nghe midi phần đệm bài Nắng Chiều : Ðể dạo đàn thì bạn có thể dùng câu cuối hoặc dạo chuỗi hợp âm căn bản
File đính kèm:
- 1674_ học đàn guitar_guide.pdf