Làm thế nào dịch chuyển núi Phú Sĩ?

Bill Gates phải “lớn 
tiếng phẫn nộ và tỏ ý khinh bỉ những người đã tỏ ra nghi ngờ hoạt 
động kinh doanh của ông”. 
Tờ Washington Post thuật lại: “Ông đã bỏ qua không trả lời một câu 
hỏi mà ông cho là “không công bằng” và một câu khác vì “không trung 
thực”. “Thôi đủ rồi!” - ông sốt ruột ngắt lời một nhà báo. “Cho tôi thở 
một chút!”, giây lát sau ông lại nói với một nhà báo khác”. Rất nhiều 
ứng viên có cảm giác y như thế khi tham gia cuộc phỏng vấn tuyển 
dụng. Dù thích hay không bạn vẫn có thể sẽ phải đối diện với những 
câu hỏi đầy mưu mẹo và không dễ trả lời ở lần phỏng vấn tiếp theo. 
Có bao nhiêu trạm xăng ở nước Mỹ? Câu hỏi này quả là khó nhưng 
không phải là không thể trả lời. Đáp số của bài toán này giúp để tính 
số lượng trạm xăng ở Mỹ và ở những nơi khác. Trung bình mỗi người 
dân Mỹ có một ôtô? Không đúng. Hai người một cái? Con số này chắc 
gần đúng hơn. 
Vậy nếu dân số Mỹ là 300 triệu, tức nước Mỹ có khoảng 150 triệu ôtô, 
trung bình một ôtô cần phải đổ xăng một lần trong tuần. Vì vậy, trong 
một tuần tất cả các trạm xăng phải phục vụ số ôtô đúng bằng tổng số 
xe trong nước. Số giờ trong một tuần là 24x7, nhưng không phải tất cả 
các trạm xăng đều làm việc 24 giờ trong tuần. 
Giả sử trung bình một trạm xăng làm việc 100 giờ/tuần, nếu đổ xăng 
cho một xe mất 6 phút tức mỗi máy bơm ở trạm xăng trong một giờ có 
thể phục vụ 10 ôtô. Những trạm xăng lớn ở những chỗ đông dân có 
thể đặt nhiều máy bơm và ngược lại có những trạm xăng rất ít khách, 
giả sử trung bình mỗi trạm xăng một giờ phục vụ 10 ôtô. Vậy trung 
bình một tuần, một trạm phục vụ 100x10 lần, hay 1.000 ôtô. Có nghĩa 
số trạm xăng ở nước Mỹ bằng 150 triệu/1.000 = 150.000. Kết quả của 
sự đánh giá này gần sát với sự thật. 
Joel Spolsky động viên những người có khả năng rằng nhà tuyển dụng 
luôn biết cách khuyến khích bạn vượt qua những khó khăn, vấn đề là 
bạn có kích hoạt bộ não của bạn sáng tạo hay không. 
“Một ngày nào đó, một công ty non trẻ và táo bạo sẽ xuất hiện, hất 
cẳng Microsoft ra khỏi đấu trường kinh doanh” - Bill Gates viết trong 
cuốn sách Kinh doanh và tốc độ tư duy như thế? Chúng ta phải làm 
sao? 
Kỳ cuối: Kích thích bộ não sáng tạo 
TT - Giống như những vận động viên leo núi, họ trèo lên đỉnh núi là để 
tìm kiếm lời giải cho những bài toán hóc búa về chinh phục đỉnh cao. 
Và chỉ khi đạt tới đỉnh, họ mới tìm thấy nó. Tuy nhiên, hết đỉnh cao 
này rồi lại đến đỉnh cao khác, con đường vươn tới sáng tạo không ngơi 
nghỉ. 
Bill Gates viết trong cuốn sách này: "Một ngày nào đó, một công ty 
non trẻ và táo bạo sẽ xuất hiện hất cẳng Microsoft ra khỏi đấu trường 
kinh doanh". Vậy phải làm sao? 
“Văn hóa toán đố” 
Bill Gates chưa bao giờ mất đi hứng thú đối với các bài toán đố. Không 
hiếm các buổi tối, Bill và vợ Melinda ở nhà chơi trò lắp hình làm từ 
những mảnh gỗ. Gia đình Bill thường mua hai bộ giống nhau và thi 
xem ai là người xếp xong trước. Trong bữa ăn tối, khi đang chờ người 
phục vụ đưa lên món tiếp theo, Bill hay đề nghị mọi người vẽ bản đồ 
nước Mỹ lên giấy ăn, người chiến thắng là người vẽ chính xác nhất. 
Năm 1986, Bill Gates mua một quần thể gồm bốn nhà nghỉ nằm trên 
bờ biển Hood Canal ở vịnh Puget. Gia đình Bill và những nhân viên của 
Microsoft thường chơi “trò chơi vi mô” - một cuộc thi độc đáo và kỳ lạ, 
những người chiến thắng được đánh giá rất cao. 
Trong trò “Chúng ta hát”, sau khi ai đó xướng lên một từ, mọi người 
phải hát bài hát trong đó có từ đó. Một lần, từ đưa ra là “biển”, đang 
chơi thì Bill đi ra bãi biển, một lúc sau mọi người nghe thấy từ trong 
bóng tối vang ra một giọng hát quen thuộc: “Từ biển xuất hiện một 
con rồng thần thoại...”. 
Khi nhân viên của Microsoft đi công tác, họ có rất ít thời gian để thăm 
danh lam thắng cảnh, Microsoft luôn tổ chức sao cho mọi người luôn ở 
bên nhau và chơi các trò chơi có tính cạnh tranh quyết liệt. Khát vọng 
chiến thắng là đặc tính chung của tất cả mọi người trong Tập đoàn 
Microsoft. Để giành chiến thắng, Microsoft không dừng bước trước bất 
cứ một vật cản nào. Phương châm của Microsoft là “hành động quyết 
liệt”,”tiến hành các cuộc chiến cảm tử”, “chặn nguồn oxy” của các đối 
thủ cạnh tranh. 
Một trong những khái niệm mà các nhân viên Microsoft thường dùng 
để tả về tập đoàn của mình là “trại toán học”. Lòng khao khát vượt lên 
trên thể hiện rõ nét trong những câu đố, các trò chơi đùa giải trí rất 
thông dụng ở Microsoft. Nghịch lý ở chỗ, các trò giải trí đáng ra là để 
nghỉ ngơi và giải tỏa căng thẳng thì lại trở thành điều gây áp lực nhất. 
“Đế chế” của Microsoft tại Redmond (bang Washington, Mỹ) là một 
quần thể bao gồm 82 tòa nhà, rộng gấp chín lần Viện bảo tàng Louvre, 
tương đương diện tích của Lầu Năm Góc. Tại đây có cả bộ phận vận 
tải, thư viện, xưởng phim, bảo tàng, cửa hàng, sân đá bóng và bộ sưu 
tập các tác phẩm nghệ thuật. Nhân viên được tự do hoàn toàn về mặt 
thời gian, chỉ cần họ làm tốt công việc của mình. Những điều đối với 
các công ty khác bị coi là kỳ quặc và không được phép thì ở đây hoàn 
toàn là có thể. 
Như một người chinh phục đỉnh cao vẫn luôn nhìn về đỉnh cao khác, sự 
sáng tạo của bộ não không bao giờ có giới hạn. 
Hãy luôn trong trạng thái bị đói 
Phong cách phóng khoáng ngụy tạo này là đặc điểm chung của tất cả 
những người làm việc trong ngành công nghiệp phần mềm chứ không 
riêng gì ở Microsoft, nhưng nếu so sánh Microsoft với các công ty công 
nghệ cao khác thì Microsoft vẫn kỳ quái hơn nhiều. Nhân viên 
Microsoft bay trên những chuyến bay bình thường, nghỉ ngơi ở những 
khách sạn được xếp vào loại tốt nhưng không quá xa xỉ. Tập đoàn 
không có phòng ăn trưa dành riêng cho lãnh đạo cao cấp. 
Gần như phòng làm việc của mọi nhân viên đều có kích thước 3x4m, 
bên trong được trang bị bằng loại gỗ không đắt tiền. Phòng làm việc 
của Bill Gates rộng hơn, nhưng những phóng viên đã từng có mặt ở 
đây đều nhận xét rằng chỗ làm việc của nhà sáng lập ra Microsoft rất 
bình thường, không đá hoa cương và chẳng có gì đặc biệt cả. Nhân 
viên Microsoft thường nói tập đoàn này là nơi bạn phải trồng cây rồi 
mới mong được hái quả. 
Cuốn sách Inside out (Mặt trái) xuất bản nhân dịp 25 năm thành lập 
Microsoft đã có đoạn minh họa rõ nét về chính sách tiết kiệm này: “Để 
phòng xa, xin nhắc lại một điểm quan trọng có thể giúp chúng ta lúc 
nào cũng giữ vững vị trí tiên phong: hãy cố gắng đừng “béo phì” mà 
“hãy nên ở trong trạng thái đói”. Khó khăn và thiếu thốn thường nảy 
sinh sáng tạo”. Trong cuốn sách này bạn có thể tìm được câu châm 
ngôn ngắn gọn hơn: “Sự thừa thãi sẽ cản trở thành công”. 
Một trong những chủ đề bàn luận thường xuyên của những lãnh đạo 
cao cấp ở Microsoft là khả năng diệt vong của tập đoàn. Bill Gates 
nghiêm khắc cảnh báo trong lễ kỷ niệm 25 năm thành lập Microsoft: 
“Nếu chúng ta có những quyết định sai lầm thì tất cả những gì chúng 
ta tạo ra được trong 25 năm qua sẽ tan thành mây khói”. 
“Một lúc nào đấy sẽ có ai đó bất ngờ theo kịp được chúng ta”, Bill viết 
trong cuốn sách Business@ the speed of thought (Kinh doanh và tốc 
độ tư duy), “Một ngày nào đó, một công ty non trẻ và táo bạo sẽ xuất 
hiện hất cẳng Microsoft ra khỏi đấu trường kinh doanh”. Đây không chỉ 
là sự e ngại của một mình Bill. Steve Ballmer - đồng sự của Bill - viết: 
“Đối thủ cạnh tranh mới của chúng ta có thể xuất hiện bất ngờ từ “hư 
vô” và chỉ trong một đêm đánh gục chúng ta”. Hoặc Jeff Raikes: “Nếu 
như chúng ta không luôn có những quyết định mới theo kịp nhu cầu 
của người tiêu dùng dựa vào những công nghệ tiên tiến nhất, thì bất 
cứ lúc nào chúng ta cũng có thể bị loại bỏ khỏi môi trường kinh 
doanh”. 
Người ngoài cuộc có thể cười khẩy khi nghe vậy. Microsoft là một quả 
bóng bơm hơi quá lớn. Cho dù nếu như có ai đó dám chọc một lỗ vào 
quả bóng thì cũng phải rất lâu sau quả bóng mới xì hết hơi. Mặc dù 
vậy, trên quan điểm lịch sử phát triển thì những gì mà Bill và Steve 
Ballmer nói là hoàn toàn có lý. Thông thường các công ty khó mà có 
thể giữ lâu được vị trí quán quân của mình, đặc biệt những công ty 
sống bằng công nghệ tân tiến sẽ tiêu vong nếu không kịp thời phản 
ứng trước sự thay đổi của công nghệ. 
Chiến thắng hay chiến bại? 
Những từ như “sáng tạo” và “tân tiến” là những khái niệm rất quan 
trọng đối với Microsoft. Mức độ sáng tạo của Microsoft, giống như ở bất 
cứ một công ty nào khác, phụ thuộc trước tiên vào khả năng sáng tạo 
và đổi mới của những nhân viên làm việc tại đây. Tập đoàn Microsoft 
biết rất rõ họ cần thu hút những người như thế nào và họ đủ tiềm lực 
vật chất để làm được điều này, mục tiêu là kích hoạt bộ não từng nhân 
viên sáng tạo. 
Phương châm chính của Microsoft trong việc tuyển nhân sự là tìm được 
những “phiên bản của Bill”. Đây là ngôn ngữ lóng của Microsoft chỉ 
những người trẻ tuổi thông minh, khao khát vươn lên và đầy tham 
vọng nhưng lại chưa có kinh nghiệm thực tế, giống như Bill Gates 
trước đây. Các nhân viên tuyển nhân sự của Microsoft tự hào rằng 
không có ai xuất sắc hơn họ trong việc tìm được những người rất có 
tiềm năng, chứ không chỉ những người đã chứng tỏ được khả năng 
trong chuyên ngành của mình. 
Trên quan điểm của Microsoft, các câu hỏi hóc búa không những chỉ 
kiểm tra được trí tuệ mà còn cả động cơ và ham muốn vươn lên của 
ứng viên. Cũng giống như kinh doanh hay thể thao, việc giải các bài 
toán đố có thể chia mọi người ra làm hai loại: chiến thắng và chiến 
bại. Chỉ có hai khả năng, bạn có thể tìm ra lời giải hoặc không. 
Bất cứ một huấn luyện viên thể thao nào cũng có thể khẳng định với 
bạn rằng để giành được chiến thắng thì chỉ có khả năng thôi chưa đủ, 
bạn còn cần phải trở thành một kẻ “háu đói” ham muốn chiến thắng. 
Có cảm giác rằng những người biết cách giải những bài toán đố không 
những có trí tuệ cao mà còn chứa trong mình động lực sẵn sàng giải 
quyết tất cả những vấn đề đang thách thức họ. Bằng cách đó, họ đã 
kích thích bộ não sáng tạo và những thành quả của họ tạo ra từ đó. 
WILLIAM POUNDSTONE (Như Quỳnh dịch)