Lịch sử và địa lí lớp 5

I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI 	Môn Lịch sử - Địa lí lớp 4, 5 có vị trí và ý nghĩa sâu sắc, đây là bộ môn có tác dụng giáo dục và giáo dưỡng rất lớn - là một trong những yêu cầu cơ bản đầu tiên để xây dựng tình yêu Tổ quốc, yêu quê hương, đất nước, con người Việt Nam. 	+ Qua chuyên đề giáo viên có thể vận dụng có hiệu quả thiết thực theo chuẩn KT-KN và lồng ghép giáo dục bảo vệ môi trường vào môn Lịch sử-Địa lí lớp 4, 5. 	+ Đa dạng hoá hoạt động dạy học, vận dụng tốt các phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực, độc lập, sáng tạo của học sinh 	+ Chú trọng dạy học cá thể, sát đối tượng, tổ chức hoạt động phù hợp với trình độ học sinh. II. NỘI DUNG ĐỀ TÀIA. THỰC TRẠNG Hiện nay việc dạy và học môn Lịch sử & Địa lí có nhiều cố gắng đổi mới và đảm bảo mục tiêu GD. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tốt, một số GV vẫn còn lúng túng chưa dạy đúng theo chuẩn KT-KN, có khi trên chuẩn hoặc dạy dưới chuẩn KT-KN của BGD hướng dẫn. Đặc biệt việc khai thác các sự kiện Lịch sử, kiến thức Địa lí từ bản đồ, biểu dồ, tranh ảnh… 1.Chưa quan tâm đúng mức việc xác định chuẩn KT-KN cần đạt sau 1 giờ Lịch sử & Địa lí : a) Ở lớp 4: - HS biết, hiểu được một số đặc điểm chính về tự nhiên, dân cư và hoạt động sản xuất ở một số nơi tiêu biểu thuộc miền núi và trung du, đồng bằng và duyên hải nước ta. -Biết tìm một số thông tin đơn giản về Lịch sử, Địa lí trong bản đồ, biểu đồ, tranh ảnh, bài viết SGK. A. THỰC TRẠNG b)Lên lớp 5 : Biết sơ lược về một số trận đánh lớn Lịch sử của nước ta. Biết một số thông tin đơn giản về Lịch sử & Địa lí trong bản đồ tranh ảnh, bài viết trong SGK. HS biết, hiểu một số đặc điểm chính về tự nhiên, dân cư, kinh tế Việt Nam. HS biết, hiểu một số đặc điểm chính về tự nhiên, dân cư, kinh tế một số quốc gia trên thế giới. 2. Khi dạy học GV thường chú trọng chuyển tải nội dung mà chưa quan tâm đúng mức đến phần thực hành, liên hệ thực tế. 3. Phần lớn GV vẫn đảm bảo thực hiện đúng quy chế chuyên môn, đều có soạn bài lên lớp. Tuy nhiên, việc soạn còn nặng nề về hình thức, sơ sài chưa thể hiện được ý đồ mục tiêu của bài dạy, chưa có đủ thông tin tích cực đến HS. A. THỰC TRẠNG 4. Việc sử dụng ĐDDH, thiết bị dạy học dù có nhiều cố gắng nhưng chưa đạt hiệu quả cao. Số GV quan tâm đến sưu tầm tư liệu, tải tranh, ảnh trên mạng để cung cấp kiến thức cho HS chưa nhiều, việc khai thác kiến thức từ bản đồ, lược đồ… chưa giúp HS đạt được kỹ năng sử dụng. Quá trình thực hiện cho thấy chỉ mới dừng lại ở tổ chức cho HS quan sát và rút ra kết luận cho bài học dẫn đến việc HS có thói quen học thuộc lòng bài. 	Xuất phát từ những thực tế trên. Tổ khối 5 trường TH Nhuận Phú Tân 1 xây dựng chuyên đề “ Dạy học theo chuẩn KT-KN và giáo dục bảo vệ môi trường” kết hợp trường TH Nhuận Phú Tân 2 dạy 1 tiết Địa lí, trường TH Nhuận Phú Tân 1 dạy 1 tiết Lịch sử để minh hoạ cho chuyên đề này. B.MỤC TIÊU CHƯƠNG TRÌNH LỊCH SỬ & ĐỊA LÍ LỚP 4, 5 1/ Cung cÊp cho häc sinh mét sè kiÕn thøc c¬ b¶n, thiÕt thùc vÒ: 	+ C¸c sù kiÖn, hiÖn t­îng, nh©n vËt lÞch sö tiªu biÓu t­¬ng ®èi cã hÖ thèng theo dßng thêi gian cña lÞch sö ViÖt Nam tõ buæi ®Çu dùng n­íc tíi nöa ®Çu thÕ kØ XIX. 	+ C¸c sù vËt, hiÖn t­îng vµ c¸c mèi quan hÖ ®Þa lÝ ®¬n gi¶n ë ViÖt Nam, c¸c ch©u lôc vµ mét sè quèc gia trªn thÕ giíi. 2. B­íc ®Çu h×nh thµnh vµ rÌn luyÖn cho häc sinh c¸c kÜ n¨ng: + Gãp phÇn båi d­ìng vµ ph¸t triÓn ë HS: Ham häc hái ®Ó biÕt vÒ lÞch sö d©n téc. Yªu thiªn nhiªn, quª h­¬ng, ®Êt n­íc. B¶o vÖ c¶nh quan thiªn nhiªn vµ c¸c di tÝch lÞch sö v¨n ho¸. + Quan s¸t sù vËt, hiÖn t­îng; thu thËp t­ liÖu tõ c¸c nguån th«ng tin kh¸c nhau. Nªu th¾c m¾c trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ chän th«ng tin ®Ó gi¶i ®¸p. NhËn biÕt ®óng c¸c sù vËt, sù kiÖn, hiÖn t­îng lÞch sö. Tr×nh bµy kÕt qu¶ nhËn thøc cña m×nh...VËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc vµo thùc tiÔn ®êi sèng. B.MỤC TIÊU CHƯƠNG TRÌNH LỊCH SỬ & ĐỊA LÍ LỚP 4, 5 C.NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH MÔN LỊCH SỬ & ĐỊA LÍ LỚP 4,5 LỊCH SỬ 4 + Buæi ®Çu dùng n­íc vµ gi÷ n­íc (tõ kho¶ng 700 n¨m TCN ®Õn n¨m 179 TCN). + H¬n mét ngh×n n¨m ®Êu tranh giµnh l¹i ®éc lËp ( tõ n¨m 179 TCN ®Õn thÕ kû X). + Buæi ®Çu ®éc lËp (tõ n¨m 938 ®Õn 1009). + N­íc §¹i ViÖt. ĐỊA LÝ 4 - B¶n ®å - Thiªn nhiªn vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña ng­êi d©n ë miÒn nói vµ trung du. - Thiªn nhiªn vµ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña ng­êi d©n ë miÒn ®ång b»ng. - Vïng biÓn ViÖt Nam, c¸c ®¶o vµ quÇn ®¶o. ĐỊA LÝ 5 + §Þa lÝ ViÖt Nam: Tù nhiªn; d©n c­; kinh tÕ. + §Þa lÝ thÕ giíi: Ch©u ¸; ch©u ¢u; ch©u Phi; ch©u MÜ; ch©u §¹i d­¬ng, ch©u Nam Cùc. LỊCH SỬ 5 + H¬n t¸m m­¬i n¨m chèng thùc d©n Ph¸p x©m l­îc vµ ®« hé (1858-1945). + B¶o vÖ chÝnh quyÒn non trÎ tr­êng k× kh¸ng chiÕn b¶o vÖ ®éc lËp d©n téc. + X©y dùng Chñ nghÜa x· héi vµ ®Êu tranh thèng nhÊt ®Êt n­íc (1954-1975). C.NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH MÔN LỊCH SỬ & ĐỊA LÍ LỚP 4,5 1/N¾m v÷ng chuÈn kiÕn thøc- kü n¨ng 	 	Nghiªn cøu tµi liÖu h­íng dÉn thùc hiÖn chuÈn kiÕn thøc, kÜ n¨ng m«n LÞch sö vµ §Þa lÝ ®­îc so¹n theo ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc phæ th«ng cÊp tiÓu häc vµ c¸c bµi häc trong SGK LÞch sö vµ §Þa lÝ (líp 4, líp 5) ®ang ®­îc sö dông trong c¸c nhµ tr­êng tiÓu häc trªn toµn quèc ®Ó n¾m v÷ng cÊu tróc néi dung cña tµi liÖu bao gåm c¸c cét: TuÇn, Bµi, Yªu cÇu cÇn ®¹t (phÇn chuÈn), Ghi chó (phÇn ph¸t triÓn). III. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN CHUẨN KT-KN & GD BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG MÔN LỊCH SỬ & ĐỊA LÍ LỚP 4, 5 1/N¾m v÷ng chuÈn kiÕn thøc- kü n¨ng - Néi dung ghi chó x¸c ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò cÇn h­íng dÉn cô thÓ h¬n, trong ®ã chñ yÕu lµ nh÷ng kiÕn thøc, kÜ n¨ng dµnh cho ®èi t­îng HS kh¸, giái. Tuy nhiªn, ®©y chØ lµ nh÷ng gîi ý b­íc ®Çu, gi¸o viªn cÇn ph¶i c¨n cø vµo t×nh h×nh thùc tÕ cña mçi líp häc ®Ó x©y dùng nh÷ng néi dung kiÕn thøc, kÜ n¨ng cã tÝnh “ph¸t triÓn” (trong ph¹m vi chuÈn)dµnh cho ®èi t­îng HS kh¸, giái. III. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN CHUẨN KT-KN & GD BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG MÔN LỊCH SỬ & ĐỊA LÍ LỚP 4, 5 III. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN CHUẨN KT-KN & GD BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG TRONG MÔN LỊCH SỬ & ĐỊA LÍ LỚP 4, 5 2.Nắm vững nội dung giáo dục môi trường Hiểu biết về môi trường sống gắn bó với các em, môi trường sống của con người, trên đất nước Việt Nam, trong khu vực và trên thế giới. Nhận biết được những tác động của con người làm biến đổi môi trường cũng như sự cần thiết phải khai thác, bảo vệ môi trường để phát triển bền vững. Hình thành và phát triển năng lực nhận biết những vấn đề về môi trường một cách thiết thực. Có ý thức bảo vệ môi trường và tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường xung quanh cho phù hợp lứa tuổi. Có 3 mức độ tích hợp bảo vệ môi trường : 	+ Mức độ toàn phần. + Mức độ bộ phận. + Mức độ liên hệ. 3. MỘT SỐ ĐIỂM LƯU Ý 	Thø nhÊt, bµi so¹n (néi dung d¹y häc) cÇn tËp trung kh¾c s©u nh÷ng yªu cÇu c¬ b¶n cña chuÈn kiÕn thøc, kÜ n¨ng: Cã thÓ nãi ®©y lµ yªu cÇu quan träng nhÊt trong viÖc thùc hiÖn chuÈn, còng cã nghÜa lµ thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh gi¸o dôc (v× chuÈn lµ cèt lâi ch­¬ng tr×nh). ViÖc x¸c ®Þnh néi dung chuÈn cña bµi häc, chän läc vµ thùc hiÖn ®­îc c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc, biÖn ph¸p gi¸o dôc ®Ó häc sinh ®¹t ®­îc chuÈn cña bµi häc lµ bµi häc ®¹t yªu cÇu. Thø hai, ngoµi viÖc thùc hiÖn néi dung kiÕn thøc, kÜ n¨ng t¹i cét møc ®é cÇn ®¹t- yªu cÇu tèi thiÓu, bµi so¹n cÇn x¸c ®Þnh néi dung vµ biÖn ph¸p d¹y häc phï hîp cho tõng nhãm ®èi t­îng. Cô thÓ lµ ph¶i “dÔ ho¸” b»ng c¸ch gîi më, dÉn d¾t, lµm mÉu... ®èi víi häc sinh yÕu, HS cã hoµn c¶nh khã kh¨n trong häc tËp; “më réng, ph¸t triÓn” (trªn c¬ së chuÈn) ®èi víi häc sinh kh¸ giái, häc sinh ë vïng thuËn lîi. 3. MỘT SỐ ĐIỂM LƯU Ý 	Víi ®èi t­îng HS yÕu: GV cÇn x¸c ®Þnh nh÷ng néi dung kiÕn thøc, kÜ n¨ng ®­îc coi lµ khã vµ vËn dông c¸c ph­¬ng ph¸p d¹y häc phï hîp ®Ó c¸c ®èi t­îng nµy ®¹t ®­îc chuÈn. VÝ dô: GV cÇn chØ mÉu c¸c con s«ng trªn b¶n ®å, l­îc ®å; sö dông thªm tranh ¶nh, gîi ý ®Ó häc sinh m« t¶ ®Æc ®iÓm s«ng ë T©y Nguyªn. a)Ví dụ: Khi dạy bài “Hoạt động sản xuất của người dân ở Tây Nguyên (tiết 2) - Địa lý 4 (tuần 9) 	Đối với học sinh khá giỏi: Quan s¸t h×nh vµ kÓ c¸c c«ng viÖc cÇn ph¶i lµm trong quy tr×nh s¶n xuÊt ra c¸c s¶n phÈm ®å gç; Gi¶i thÝch nh÷ng nguyªn nh©n khiÕn rõng ë T©y Nguyªn bÞ tµn ph¸. Tóm lại, bài học trong SGK là bước tiếp nối và thể hiện cụ thể của chuẩn, so với chuẩn bài học có sự “mở rộng, phát triển” để đáp ứng nhu cầu của nhiều đối tượng HS với những năng lực học tập khác nhau. Các mạch kiến thức và hoạt động GD trong bài học đã được sắp xếp theo một trình tự logic. Bởi vậy bài soạn và hoạt động dạy học của GV cần nhấn mạnh vào chuẩn nhưng đồng thời phải giữ nguyên cấu trúc của bài học. Vận dụng các phương pháp và hình thức tổ chức như : thảo luận nhóm, sắm vai,…phù hợp với trình độ HS của lớp từ đó giúp HS đạt được mức độ chuẩn biết ngày 5-6-1911 tại bến Nhà Rồng (TPHCM) với lòng yêu nước thương dân sâu sắc, Nguyễn Tất Thành (tên Bác Hồ lúc đó) ra đi tìm đường cứu nước. HS khá, giỏi biết thêm vì sao Nguyễn Tất Thành lại quyết định ra đi tìm đường cứu nước mới để cứu nước, không tán thành con đường cứu nước của các nhà yêu nước trước đó. b)Ví dụ: Khi dạy bài “ Quyết chí ra đi tìm đường cứu nước” Lịch sử 5 (tuần 6) IV. KẾT LUẬN Để thực hiện tốt mục tiêu GD trước tiên chúng ta cần thực hiện đúng quy định, quy chế chuyên môn của ngành, xác định và thực hiện rõ mục tiêu dạy học bộ môn của cấp học. Phải có sự đầu tư đồ dùng, thiết bị dạy học (bản đồ, lược đồ, biểu đồ…) tự học hỏi sưu tầm thông tin qua nhiều nguồn, tham khảo tài liệu có liên quan, rút kinh nghiệm sau tiết dạy, có hiểu biết ứng dụng công nghệ thông tin vào dạy học, có đầu tư sáng tạo và biết chia sẻ cùng đồng nghiệp trong soạn giảng. Có như vậy, chúng ta mới có đủ cơ sở để tự tin, vững vàng tổ chức những giờ dạy nhẹ nhàng, hiệu quả. Vì đối với giờ học Lịch sử-Địa lí, nếu là một tiết tốt sẽ để lại cho tâm hồn trẻ những dấu ấn tốt đẹp, giúp cho trẻ có cách nhìn thêm rộng mở, thêm yêu thương con người và đất nước Việt Nam, yêu sự sống trên trái đất, quyết tâm bảo vệ bầu không khí trong lành và cùng nhau giữ gìn, bảo vệ môi trường. Xin trân trọng cảm ơn!