Luận văn thạc sĩ: Thế giới nhân vật trong truyện ngắn Nguyễn Công Hoan trước Cách mạng - Trần Thị Dinh

nọ khi hy vọng vào người khách đi xe mang lại niềm vui và niềm hạnh phúc cho cả gia đình anh, nhưng rút cuộc cuối cùng hy vọng càng cao thì thất vọng gặp phải lại càng lớn Ngựa người và người ngựa 3. Nhân vật với những tình huống truyện Tình huống mâu thuẫn giữa nội dung và hình thức trong một số truyện Tinh thần thể dục, Cái ví ấy của ai, Một tin buồn, Đào kép mới.. Tình huống mâu thuẫn giữa cái vỏ chí hiếu với cái ruột đại bất hiếu Báo Hiếu: trả nghĩa cha, Báo hiếu: trả nghĩa mẹ, Một tấm gương sáng. Sử dụng chi tiết, sự kiện tạo tình huống truyện qua đó làm nổi bật mâu thuẫn giữa những hoàn cảnh đối nghịch Ngựa người và người ngựa, Kép Tư Bền, Tôi cũng không hiểu tại sao, Mất cái ví, Đồng hào có ma.4. Ngôn ngữ và hành động của nhân vật4.1. Hành động của nhân vật Hành động nhân vật trong truyện ngắn Nguyễn Công Hoan thể hiện được những xung đột phổ biến giữa bản chất, tính cách, địa vị, thân phận con người: Với quan lại tư sản là hành động đê tiện bẩn thỉu: Đồng hào có Ma, Xuất giá tòng phu, Mờt cái ví Với người nghèo là những hành động rất bi thảm và thương tâm: Thằng ăn cắp, Cái vốn để sinh nhai, Ngựa người và người ngựa. Với lũ đàn bà hư hỏng là hành đông dâm ô bỉ ổi: Một tấm gương sáng, Samandji4.2. Ngôn ngữ của nhân vật trong truyện ngắn Nguyễn Công Hoan Ngôn ngữ đối thoại giữa người kể chuyện với nhân vật Đồng Hào có ma; Lập Gioòng, xin chữ cụ Nghè. Ngôn ngữ đối thoại giữa nhân vật với nhân: Samandji, Mánh khoé,Tinh thần thể dục.... Người kể chuyện đối thoại với độc giả với nhiệm vụ dẫn truyện, Lập Gioòng, Cái thú tổ tôm Oẳn tà rroằn, Chương III Người kể chuyện và quan niệm của Nguyễn Công Hoan về con người 1. Người kể chuyện như là một nhân vật đặc biệt 1.1. Người kể chuyện ở ngôi thứ nhất xưng tôi Truyện ngắn Nguyễn Công Hoan nhân vật người kể chuyện ở ngôi thứ nhất xưng tôi có vai trò là người dẫn truyện Thịt người chết,Thầy Cáu, Đồng hào có ma, Đào Kép mới, Cái ví ấy của ai, Một tấm gương sáng, Đàn bà là giống yếu, Bữa no đòn. Người kể chuyện ở ngôi thứ nhất xưng tôi đóng vai trò làm người kể chuyện tự kể Chuyện về mình: Tôi tự tử, Con ngựa già Người kể chuyện xưng tôi có vai trò là nhân vật chính trong Tôi chủ báo, Anh chủ báo, Nó chủ báo, Chiến tranh, Thằng ăn cắp..... Người kể chuyện ở ngôi thứ nhất xưng tôi đóng vai trò là nhân vật phụ trong: Mánh khoé, Nhân tài, Thằng Quýt, Xin chữ cụ Nghè 1.2. Người kể chuyện ở ngôi thứ ba Là loại nhân vật người kể chuyện khách quan, là kiểu người kể chuyện đứng ngoài nhân vật truyện để chứng kiến và làm nhiệm vụ của một người thư ký trung thành của thời đại nhưng vẫn thể hiện được quan điểm của tác giả. Kiểu nhân vật người kể chuyện khách quan- ngôi thứ ba, xuất hiện khá nhiều trong truyện ngắn nguyễn Công Hoan: Bữa no đòn, Hai cái bụng, Thằng điên, Xuất giá tòng phu, Thật là phúc, Chiếc quan tài, Răng con chó nhà tư sản, Ngựa người và người ngựa..... Đó nhà trường hợp truyện ngắn Bữa no đòn người kể chuyện là một nhân vật không tên - ngôi thứ ba, kể lại Chuyện về một đứa trẻ ăn cắp và những chuyện xảy ra với nó trong suốt quãng đời ăn cắp của nó. Người kể đã vô tình kéo độc giả vào cuộc để chứng kiến tình cảnh xót xa, bi thảm của đứa trẻ ăn cắp. Chỉ vì một củ khoai lang mà người ta đang tâm đánh đập không thương tiếc đồng loại của mình. Truyện Hai cái bụng, cùng với cách kể chuyện có duyên như thế, người kể chuyện đã kể lại cho độc giả nghe về những gì mình đã chứng kiến từ sự vật và khổ sở của một bà chủ tư sản vì quá dư thừa về vật chất và một đứa trẻ ăn mày vì không có cái để mà ăn. 2. Hình bóng tác giả hiện lên qua phong cách trần thuậtTrong thế giới truyện ngắn Nguyễn Công Hoan, hình bóng của nhà văn trước hết được thể hiện một cách gián tiếp qua các thủ pháp nghệ thuật trào phúng. Truyện Cái ví ấy của ai, Hình bóng tác giả hiện lên trữ tình ngoại đề: Xuất giá tòng phu; hay trong Cái lò gạch bí mật”. Hình bóng tác giả hiện lên qua lối trần thuật của truyện cười dân gian như khi đi vào phê phán, đả kích những đức tính xấu xa của lũ quan trường :Thịt người chết, Đồng hào có ma, Gánh khoai lang, Cụ Chánh Bá mất giầy... Viết về con người, mỗi nhà văn lại có một quan niệm nghệ thuật riêng. Nói như G.S Trần Đình Sử "Quan niệm nghệ thuật về con người, thực chất là thể hiện tính năng động của nghệ thuật trong việc phản ánh hiện thực, lý giải con người bằng các phương tiện nghệ thuật. Là khả năng thâm nhập của nó và những miền khác nhau của cuộc đời". [ 54, tr. 184]. Bắt nguồn từ cái nhìn xã hội mà ở đó cái gì cũng giả dối lừa bịp, đáng khôi hài Nguyễn Công Hoan đã dựng lên trong tác phẩm của mình đối tượng đả kích là cả một xã hội thực dân tư sản cùng với mọi sản phẩm thối nát đồi bại. ở đó bọn nhà giàu quan lại tư sản, bọn gái mới đang đua nhau đi ngược lại đạo lý cổ truyền dân tộc. Tất cả cứ quay cuồng, hỗn loạn, điên đảo, từ đạo lý, công lý, lòng thương, tình phụ tử, nghĩa vợ chồng đều như những màn trò trên sân khấu hài kịch. 3. Quan niệm về cuộc đời và con người trong truyện ngắn Nguyễn Công Hoan Kết luận Tư tưởng và phong cách Nguyễn Công Hoan đã gắn bó và song hành cùng gia tài truyện ngắn trào phúng của nhà văn. Con số 200 truyện ngắn, đã đủ để khẳng định ông thực sự xứng đáng với vai trò là một nhà văn trào phúng bậc thầy, cây bút khai lối mở đường cho đường văn học hiện đại Việt Nam, là nhà văn vẽ rất thành công bức tranh xã hội Việt Nam đầu thế kỷ XX. Tìm hiểu thế giới nhân vật trong truyện ngắn Nguyễn Công Hoan trước cách mạng chúng tôi muốn đi vào khám phá các kiểu nhân vật, cách thể hiện nhân vật và về người kể chuyện trong truyện ngắn của ông. Đây là một trong những vấn đề mà lý luận văn học hiện đại đã chỉ ra rằng : Có thể làm nổi bật được đặc trưng nghệ thuật và phong cách kể chuyện của mỗi nhà văn. Nguyễn Công Hoan cùng với một phong cách kể chuyện rất có duyên và vô cùng hóm hỉnh, tinh quái chĩa thẳng ngòi bút của mình vào những vấn đề nổi cộm của hiện thực cuộc sống, túm lấy những khoảnh khắc trong cuộc đời con người để phanh phui, bóc trần, lên án, tố cáo xã hội đương thời đầy ung nhọt, nhơ nhớp Đặt con người trong quan hệ đa chiều, với nhiều đối tượng, nhiều hoàn cảnh để khám phá về con người trong những mối quan hệ với xã hội, với truyền thống đạo đức và với chính con người đã làm nên thành công ở Nguyễn Công Hoan trong thể loại truyện ngắn với "phương thức kể chuyện biến hoá, tài vẽ hình, vẽ cảnh sinh động, khả năng dựng đối thoại có kịch tính, giọng kể tự nhiên, hoạt bát, lối so sánh độc đáo, cách chơi chữ táo bạo, dí dỏm" .... [ 43]. Thế giới nhân vật trong truyện ngắn Nguyễn Công Hoan là thế giới của những con người, của những kiểu người khác nhau mang hình hài, diện mạo, bản chất, hành vi và ngôn ngữ của xã hội đương thời. Kiểu nhân vật tha hoá đến mức trở thành vật hoá, đồ vật hoá đã trở thành một điển hình chỉ có ở Nguyễn Công Hoan. Với ý đồ, sử dụng nhân vật như một phương thức tự sự, Nguyễn Công Hoan đã mang lại cho văn học Việt Nam hiện đại đầu thế kỷ XX một kiểu nhân vật mới mẻ, vừa mang quan điểm thẩm mỹ của nhà văn, vừa thể hiện được những vấn đề của xã hội, của thời đại. Ba kiểu nhân vật là ba kiểu con người sống, có thật đang hiện hình một cách sinh động trong xã hội đương thời Họ chính là nguyên cớ, là bằng chứng về một thực trạng xã hội không nhân tính, và là nạn nhân của lòng tham, của tội ác, của quyền lực. Đồng thời họ cũng là nơi để nhà văn bày tỏ khát vọng cháy bỏng của ông về một xã hội có nhân tính và là nơi để nhà văn hy vọng vào sự đổi thay ở con người, vào những phẩm chất tốt đẹp của họ Thể hiện nhân vật bằng bút pháp ngoại hiện, Nguyễn Công Hoan đã rất thành công khi xây dựng lên một thế giới nhân vật làm trò, diễn trò. ở đó bộ mặt thật của nhân vật dần dần bị nhà văn lật tẩy bằng hành động, cử chỉ, ngôn ngữ, chân dung, ý nghĩ. Một xã hội toàn là những kẻ giả dối, bịp bợm, đểu giả hiện lên qua tiếng cười hài hước với nhiều cung bậc khác nhau. Đó là bọn quan lại, tư sản giàu có và lắm tiền nhưng bất nhân và vô nhân đạo, là những kiếp sống lay lắt, của những con người khốn khổ. Thế giới nhân vật ấy chính là hiện thân cho một hiện thực xã hội vô nhân đạo, không có sự tồn tại của sự lương thiện, của lòng tốt ở con người Là một "Nhà văn trào phúng lành nghề" [57]. Nguyễn Công Hoan sử dụng tiếng cười như một vũ khí sắc nhọn chĩa vào từng sự tha hoá trong xã hội và của con người Thế giới nhân vật trong truyện ngắn Nguyễn Công Hoan đã trở thành một nhân tố quan trọng giúp nhà văn thể hiện quan niệm nghệ thuật về cuộc đời và về con người. Cùng với quan niệm cuộc đời như một sân khấu hài kịch và con người là những kẻ diễn trò, làm trò, Nguyễn Công Hoan đã mang đến cho văn học Việt Nam hiện đại thể kỷ XX một quan niệm nghệ thuật mới mẻ, mang đến cái nhìn rộng hơn, sâu hơn làm cho giá trị nhân bản trong văn học ngày càng thêm sâu sắc hơn. Thế giới nhân vật trong truyện ngắn Nguyễn Công Hoan đã trở thành một nhân tố quan trọng giúp nhà văn thể hiện quan niệm nghệ thuật về cuộc đời và về con người. Cùng với quan niệm cuộc đời như một sân khấu hài kịch và con người là những kẻ diễn trò, làm trò, Nguyễn Công Hoan đã mang đến cho văn học Việt Nam hiện đại thể kỷ XX một quan niệm nghệ thuật mới mẻ, mang đến cái nhìn rộng hơn, sâu hơn làm cho giá trị nhân bản trong văn học ngày càng thêm sâu sắc hơn. Dù còn một số hạn chế về tư tưởng và cốt truyện song bằng một tâm hồn nhạy cảm, một tình yêu thiết tha cuộc sống và con người, một khả năng quan sát và nắm bắt hiện thực, một thái độ không khoan nhượng trước những gì đi ngược lại với đạo lý truyền thống dân tộc. Nguyễn Công Hoan đã mở rộng lòng mình, đã dũng cảm đối mặt với những gian nan thử thách, những hiểm nguy, tội ác để trở về tới đích thành công. Đứng trước những ngã rẽ khác nhau của đường đời, Nguyễn Công Hoan đã chọn cho mình một lối đi riêng, đi về phía truyền thống dân tộc, về phía nhân dân bị áp bức để đạp đổ cái ác, cái xấu, cái ti tiện, cái thấp hèn, giả tạo nhơ nhuốc... để mong muốn về cái tốt, cái thiện, cái cao đẹp ở con người. Những điều đó đã làm nên vẻ đẹp của thế giới truyện ngắn Nguyễn Công Hoan, của giá trị nhân bản trong tác phẩm của ông Xin trân trọng cảm ơn