Phương pháp luận nghiên cứu khoa học (Science research methodology)

aø toång keát 1 caùch heä thoáng toaøn bộ 
phương hướng NC (tính môùi, tính heä thoáng, tính hoaøn
thieän). EX: Luaän vaên toát nghieäp ?
CAÁU TRUÙC LOGIC CUÛA KHAÛO LUAÄN KH
goàm 3 boä phaàn hôpï thaønh
1. Luaän ñeà laø moät phaùn ñoaùn caàn ñöôïc chöùng minh
Traû lôøi caâu hoûi “caàn chöùng minh ñieàu gì ‘’? Con hư!
2. Luaän cöù laø baèng chöùng (ñoïc taøi lieäu, quan saùt/thöïc 
nghieäm) ñöôïc ñöa ra ñeå chöùng minh luaän ñeà
Traû lôøi caâu hoûi “chöùng minh baèng caùi gì ? “
Coù 2 loaïi luaän cöù:
* Luaän cöù lyù thuyeát laø caùc cô sôû lyù thuyeát KH, luaän ñieåm KH, 
caùc tieân ñeà, ñònh lyù, ñònh luaät, qui luaät. Coøn goïi laø cơ sở lý
luận.
* Luaän cöù thöïc tieãn laø caùc phaùn ñoaùn ñaõ ñöôïc xaùc nhaän, ñöôïc 
hình thaønh bôûi caùc soá lieäu, söï kieän thu thaäp töø quan sát thöïc 
nghieäm.
ư
3. Luaän chöùng laø caùch thöùc, phöông phaùp toå chöùc moät pheùp 
chứng minh, nhaèm vaïch roõ mối liên hệ giữa luaän cöù vaø
giöõa toaøn boä luaän cöù với luaän ñeà.
Traû lôøi caâu hoûi “Chứng minh baèng caùch naøo?“
Caùc loaïi CM:
* Luaän chöùng logic bao goàm chuoãi caùc pheùp suy luaän 
ñöôïc lieân keát theo moät traät töï xaùc ñònh.
• * Luaän chöùng ngoaøi logic goàm pp tieáp caän & pp thu thaäp 
thoâng tin
Lieäu phaùp môùi chöõa beänh AIDS
Hieän nay caùc nhaø NC ôû Myõ vaø UÙc hy voïng raèng lieäu
phaùp interleukin 2 seõ ngaên chaën ñöôïc söï phaùt trieån
vaø bieán chöùng phöùc taïp ôû beänh nhaân HIV döông tính
(Luaän ñeà).
Lieäu phaùp naøy chuû yeáu kích thích heä mieãn dòch ñeå laøm
taêng SLTB voán ñaõ bò nhieãm HIV laøm caïn kieät. Do 
vaäy, ñaây laø PP chöõa trò hoaøn toaøn khaùc tröôùc (Luaän
cöù lyù thuyeát).
Lieäu phaùp naøy ñaõ ñöôïc thöû nghieäm trong nhieàu naêm
qua ôû caùc BV taïi Sydney, Melboure vaø thu ñöôïc
nhieàu KQ toát (Luaän cöù thöïc tieãn)
CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN
CSLL laø luaän cöù lyù thuyeát ñöôïc CM bôûi caùc NC tröôùc. 
Trích daãn phaûi ñuùng choã, ñuùng luùc
Lyù thuyeát laø moät heä thoáng tri thöùc KH, cung caáp moät
quan nieäm hoaøn chænh veà baûn chaát söï vaät vaø moái
lieân heä cô baûn giöõa söï vaät vôùi theá giôùi hieän thöïcÎ
lyù thuyeát goàm caùc khaùi nieäm, phaïm truø, qui luaät veà
söï vaät.
YÙ nghóa cuûa CSLL möôïn ñeå CM giaû thuyeát
• - tieát kieäm vaät chaát, thôøi gian, taøi chính
• - laøm neàn taûng kieán giaûi cho nhöõng luaän cöù
• thöïc tieãn (thöïc nghieäm)
TRÌNH TÖÏ LOGIC CUÛA NCKH
• - Böôùc 1. Phaùt hieän vaán ñeà NC (ñaët caâu hoûi caàn ñöôïc
giaûi ñaùpÆ seõ ñöa ra ñöôïc caâu traû lôøi Ù coù theå xaùc 
ñònh ñöôïc phöông höôùng NC)
• - Böôùc 2. Xaây döïng giaû thuyeátÙ xaùc ñònh luaän ñeàÙ
nhaän ñònh sô boä veà baûn chaát söï vaät/hieän töôïng. 
• - Böôùc 3. Laäp phöông aùn thu thaäp thoâng tin, choïn maãu 
khaûo saùt, döï kieán tieán ñoä, phöông tieän vaø phöông 
phaùp
• - Böôùc 4. Xaây döïng luaän cöù lyù thuyeát (CS lyù luaän)
• - Böôùc 5. Tthaäp döõ lieäu Æ luaän cöù thöïc tieãn cuûa NC.
• - Böôùc 6. Phaân tích vaø baøn luaän
• - Böôùc 7. Keát luaän vaø đề nghị
Kết luận, đề nghị
Phân tích, thảo luận
Luận cứ thực tiễn
Luận cứ lý thuyết
Thu thập thông tin
Xây dựng giả thuyết
Phát hiện vấn đề KH
LỰA CHỌN VÀ ĐẶT TÊN ĐỀ TÀI NCKH
• Ñeà taøi
• Döï aùn
• Ñeà aùn
• Chöông trình
ÑEÀ TAØI NCKH
Ñeà taøi NCKH laø moät hình thöùc TC NCKH, ñöôïc ñaëc tröng bôûi moät 
nhieäm vuï NC vaø do moät ngöôøi hay nhoùm ngöôøi thöïc hieän.
Ñeà taøi ñònh höôùng vaøo vieäc traû lôøi nhöõng caâu hoûi veà yù nghóa hoïc 
thuaät, coù theå chöa quan taâm hieän thöïc hoùa trong hoaït ñoäng thöïc 
teá.
Döï aùn laø loaïi ñeà taøi coù muïc ñích öùng duïng nhaát ñònh vaøo ñôøi soáng 
kinh teá & XH. Döï aùn ñoøi hoûi phaûi ñaùp öùng moät nhu caàu ñaõ neâu; 
coù kyø haïn vaø raøng buoäc veà nguoàn löïc nhaát ñònh.
Ñeà aùn laø loaïi vaên kieän ñöôïc xaây döïng ñeå trình moät caáp quaûn lyù / CQ 
taøi trôï ñeå xin ñöôïc thöïc hieän moät coâng vieäc naøo ñoù. Æ seõ xuaát 
hieän nhöõng döï aùn, chöông trình, ñeà taøi hoaëc toå chöùc/hoaït ñoäng 
kinh teá, XH
Chöông trình laø moät nhoùm caùc ñeà taøi hoaëc döï aùn, ñöôïc taäp hôïp theo 
moät muïc ñích xaùc ñònh. Giöaõ chuùng coù tính ñoäc laäp töông ñoái 
nhöng noäi dung thöïc hieän cuûa moät chöông trình thì phaûi luoân ñoàng 
boä
Tên đề tài
BA KHÔNG NÊN
1. Lạm dụng từ chỉ “mục đích” nghiên cứu 
2. Bắt đầu bằng cụm từ có độ bất định cao về thông 
tin
3. Thể hiện tính quá dễ dãi, chung chung
1. Lạm dụng từ chỉ “mục đích”
nghiên cứu
• Đề tài: “Nghiên cứu tác động của chính sách, 
giao đất giao rừng đến tình hình sử dụng đất
của đồng bào Mường, Dao tại huyện A, tỉnh B 
nhằm góp phần nâng cao đời sống đồng bào và
bảo vệ môi trường”
2. Bắt đầu bằng cụm từ có độ bất
định cao về thông tin
• “Một vài suy nghĩ”
• “Một số biện pháp ”
• “Bước đầu tìm hiểu ”
• “Những vấn đề về”
• “Nghiên cứu về
Một số biện pháp nâng cao năng suất lúa lai
tại huyện A, tỉnh B
3. Quá “dễ dãi”, chung chung
• Đề tài: Hội nhập – Thách thức, thời cơ
• Phân tích thực trạng và nguyên nhân gây
chết cây tiêu tại Huyện Củ Chi, TP. HCM, 
nhằm đề ra biện pháp phòng trừ tổng hợp
cho cây tiêu vùng Đông Nam bộ
• Bệnh hại cây tiêu tại Phú Quốc
Bắt đầu bằng cụm từ “thừa”
không có giá trị thông tin
• “Nghiên cứu ”
• “Nghiên cứu đề xuất ”
• “Kết quả nghiên cứu ”
• “Cơ sở khoa học ”
• “Luận cứ khoa học ”
“Nghiên cứu chuyển đổi cơ cấu cây trồng vùng
Tứ giác long xuyên”
Tên đề tài dài
ít chữ nhất, thông tin nhiều nhất, key word
• Đề tài: Nghiên cứu quan hệ phụ thuộc giữa
sản phẩm ngoài gỗ với rừng và con người
và đề xuất các giải pháp thích hợp để góp
phần cải thiện, nâng cao đời sống đồng bào
dân tộc Thái sau khi đóng cửa rừng tự nhiên
tại vùng cao xã Tà Bỉnh, huyện Tà Nùng, 
tỉnh LS (57)
Tránh nhiều của/thì/mà/là
• Đề tài: Ảnh hưởng của trình độ học vấn của
chủ hộ đến tổng thu nhập của nông hộ ở xã
A, huyện B, tỉnh C.
• Trình độ học vấn của chủ hộ ảnh hưởng tổng
thu nhập nông hộ ở xã A, huyện B, tỉnh C.
Hàm chứa nhiều key word
“Nghiên cứu ảnh hưởng của dư lượng kim loại
nặng đến sinh trưởng cây trồng và sức khoẻ
con người, và đề xuất các giải pháp thích hợp
để hạn chế ảnh hưởng và nâng cao năng suất
cây trồng và an toàn cho con người”
Mục tiêu/mục đích?
1 0
1 0 1 0
Mục tiêu: “Làm cái gì?”
cái đích về nội dung mà người n/c vạch ra để định 
hướng nổ lực tìm kiếm
- Động từ
xác định
đánh giá
đề xuất
tìm ra
chọn ra
nâng cao
SMARTMục tiêu phải
9Measurable - Đo được
9 Achievable - Khả thi
9 Realistic - Hiện thực 
9 Timebound - Có thời hạn
9 Specific - Cụ thể
Mục đích: “nhằm vào việc gì?”
Ý nghĩa thực tiễn của n/c
Trạng từ chỉ mục đích
• nhằm
• để
• nhằm để
• góp phần, 
Qui trình côngnghệ/nâng cao kinh tế/cải thiện đời 
sống/nâng cao thu nhập/hiệu quả môi trường.
Khaùch theå, ñoái töôïng n/c, ñoái töôïng 
khaûo saùt
* Ñoái töôïng NC laø baûn chaát söï vaät/hieän töôïng caàn xem 
xeùt vaø laøm roõ trong nhieäm vuï n/c
* Khaùch theå NC laø heä thoáng söï vaät toàn taïi khaùch quan 
trong caùc moái lieân heä maø ngöôøi NC caàn khaùm phaù, laø
vaät mang ñoái töôïng NC
* Ñoái töôïng khaûo saùt laø moät boä phaän ñuû ñaïi dieän cuûa 
khaùch theå NC ñöôïc ngöôøi NC löïa choïn ñeå xem xeùt.
* Phaïm vi nghieân cöùu laø giôùi haïn trong moät soá phaïm vi 
nhaát ñònh (Giới hạn)
• Đề tài: Xây dựng biện pháp hạn chế rủi ro 
tín dụng ở ngân hàng nông nghiệp Quận I.
• Đối tượng NC: biện pháp hạn chế rủi ro tín 
dụng
• Khách thể NC: ngân hàng nông nghiệp 
• Đối tượng khảo sát: ngân hàng nôngnghiệp 
quận I
• Đề tài: Xây dựng qui trình canh tác cây mía 
nhập nội có nguồn gốc Thailand
• Đối tượng NC: Qui trình canh tác
• Khách thể NC: Các bộ giống mía nhập nội
• Đối tượng khảo sát: Bộ giống mía có nguồn 
gốc Thailand
PHƯƠNG PHÁP THU THẬP THÔNG TIN
1. Phương pháp tiếp cận thu thập thông tin
2. Phương pháp phi thực nghiệm
3. Phỏng vấn bán chính thức
4. Phỏng vấn chính thức
Thông tin
• Phân loại thông tin nghiên cứu
• Cơ sở lý thuyết liên quan đến nội dung và 
đối tượng NC
• Tài liệu thống kê & KQNC đã công bố
• KQ quan sát/thực nghiệm của người NC
• Caùc phuong phap thu thaäp thoâng tin
- Kế thừa 
- Phoûng vaán
- Quan saùt
- Thí nghieäm/thöïc nghieäm tröïc tieáp
PHUONG PHAP PHI THÖÏC NGHIEÄM
(Non-empirical method)
• 1. Khaùi nieäm
• 2. Quan saùt khaùch quan
• 3. Phöông phaùp chuyeân gia (Expert 
method)
– 3.1 Tieáp caän taâm lyù trong PP chuyeân gia
– 3.2 Phoûng vaán
– 3.3 Phöông phaùp hoäi ñoàng
PHUONG PHAP PHI THÖÏC NGHIEÄM
(Non-empirical method)
• 1. Khaùi nieäm
PPPTN laø phöông phaùp TTTT döïa treân quan saùt nhöõng 
söï kieän ñaõ hoaëc ñang toàn taïi maø khoâng coù baát kyø can 
thieäp naøo.
PHUONG PHAP PHI THÖÏC NGHIEÄM
(Non-empirical method)
• 2. Quan saùt khaùch quan
Quan saùt khaùch quan laø PP cô baûn ñeå nhaän thöùc söï vaät
* QS coù chuaån bò/khoâng chuaån bò tröôùc
* Khoâng hoaëc coù tham döï
* Theo muïc ñích naém baét baûn chaát ÑT quan sat
* Theo muïc ñích xöû lyù thoâng tin (moâ taû/phaân tích)
* Theo tính lieân tuïc cuûa QS (lieân tuïc/ñònh kyø/chu 
kyø/chöông trình)
3. Phöông phaùp chuyeân gia (Expert method)
a, Tieáp caän taâm lyù trong PP chuyeân gia/noâng daân
b, PP phoûng vaán
c, PP hoäi ñoàng laø ñöa yù kieán ñeán caùc nhoùm chuyeân gia
ñeå nghe hoï phaân tích (PP taán coâng naõo (Brainstorming):
Nhoùm yù töôûng, nhoùm phaân tích)
d, Ñieàu tra baèng baûng hoûi
Æ choïn maãu: ngaãu nhieân, heä thoáng, ngaãu nhieân phaân taàng
heä thoáng phaân taàng, maãu töøng cuïm
Æ thieát keá baûng caâu hoûi: Loaïi caâu hoûi vaø noäi dung
Æ xöû lyù keát quaû ñieàu tra: Phaân tích – toång hôïp
Xử lý thông tin
• Thông tin định tính
– Sử dụng suy luận logic để đưa ra phán đoán về bản chất
sự kiện và qui luật
– Mã hóa, số hóa = SPSS
• Thông tin định lượng:
– thuật toán thống kê, Excel
– Bản số liệu, sơ đồ, biểu đồ (cột, bánh, tuyến tính, phối
hợp)
Bài tập
ÑEÀ TAØI NCKH
• Mục đích
• Mục tiêu
• Đối tượng nghiên cứu
• Khách thể
• Đối tượng khảo sát
• Giới hạn