Phương pháp nghiên cứu khoa học trong sinh viên

: Đó là lớp vấn đề về phương pháp nghiên cứu để làm sáng tỏ, về lý thuyết và về thực tiễn những vấn 
đề thuộc lớp thứ nhất. 
1.3. Phương pháp phát hiện vấn đề: 
Có nhiều phương pháp để phát hiện vấn đề nghiên cứu, xin giới thiệu một số phương pháp sau: 
1 Phân tích theo cấu trúc logic của các tài liệu thu thập được. 
2. Nhận dạng những bất động trong tranh luận tại các hội nghị thảo luận về pháp luật, chính sách. 
3. Nghĩ ngược lại những quan điểm thông thường. 
4. Nhân dạng những vướng mắc trong hoạt động thực tế. 
5. Lắng nghe lời phàn nàn của những người không am hiểu. 
6. Những câu hỏi bất chợt xuất hiện không phụ thuộc lý do nào. 
2. Giả thuyết nghiên cứu: 
2.1 Khái niệm: Giả thuyết nghiên cứu là nhận định sơ bộ, một kết luận giả định về bản chất sự vật, do người 
nghiên cứu đưa ra để chứng minh hoặc bác bỏ. 
Đối với các ngành khoa học, sau khi tìm được vấn đề nghiên cứu, người nghiên cứu phải tập trung xây dựng 
giả thuyết nghiên cứu để chứng minh hay bác bỏ đối tượng nghiên cứu. 
2.2. Tiêu chí xem xét một giả thuyết: 
- Giả thuyết phải được xây dựng trên cơ sở quan sát. 
- Giả thuyết không được trái với lý thuyết. 
- Giả thuyết phải có thể kiểm chứng. 
2.3. Bản chất logic của giả thuyết: 
- Giả thuyết là một phán đoán; 
- Giả thuyết nằm ở vị trí luận đề trong cấu trúc logic của chuyên khảo khoa học, chính là điều mà người nghiên 
cứu phải chứng minh. 
2. 4. Phương pháp xây dựng giả thuyết: 
Khi xây dựng giả thuyết cần nắm vững các nguyên tắc sau: Nhận dạng chuẩn xác loại hình nghiên cứu; Tìm 
mối liên hệ giữa giả thuyết với vấn đề khoa học; Phương pháp đưa ra một giả thuyết khoa học. 
* Tìm mối liên hệ giữa giả thuyết với vấn đề khoa học: 
Vấn đề khoa học => Ý tưởng khoa học => Giả thuyết 
(Câu hỏi) (Câu trả lời dự kiến : Tiền giả thuyết) (Câu trả lời: Đa phương án) 
* Phương pháp đưa ra một giả thuyết khoa học: 
Để đưa ra một giả thuyết, người nghiên cứu cần phải quan sát, phải phát hiện được vấn đề, và đặt giả thuyết 
chính là đi tìm câu trả lời cho câu hỏi đã đặt ra. Quá trình liên kết, chắp nối các sự kiện, các số liệu thu thập 
được từ trong quan sát, thực nghiệm để đưa ra một giả thuyết chính là quá trình suy luận, là một phạm trù của 
logic học hình thức. 
2.5. Kiểm chứng một giả thuyết: 
- Khái niệm: Kiểm chứng giả thuyết là khẳng định hoặc phủ định giả thuyết và được thực hiện nhờ vào các 
thao tác logic chứng minh hoặc bác bỏ. 
- Chứng minh: Chứng minh một giả thuyết là sự vận dụng các quy tắc logic và các phương pháp thu thập và xử 
lý thông tin (luận chứng), tìm kiếm cơ sở lý thuyết hoặc thực nghiệm khoa học (luận cứ) để khẳng định tính 
đúng đắn của giả thuyết. 
- Bác bỏ: Bác bỏ một giả thuyết là sự vận dụng các quy tắc logic và các phương pháp thu thập và xử lý thông 
tin khoa học (luận chứng), tìm kiếm các cơ sở lý thuyết hoặc thực nghiệm khoa học (luận cứ) để khẳng định tính 
sai luận của giả thuyết. 
3. Phương pháp thu thập thông tin: 
Sau khi xây dựng giả thuyết nghiên cứu, người nghiên cứu phải thu thập các thông tin để chứng minh 
hay bác bỏ giả thuyết. 
Tuỳ từng ngành khoa học, người nghiên cứu sử dụng các phương pháp thu thập thông tin khác nhau. 
* Các loại thông tin: Các cơ sở lý thuyết liên quan đến nội dung và đối tượng nghiên cứu; Kết quả nghiên cứu 
của các đồng nghiệp trong và ngoài ngạnh; Sự kiện/số liệu; Tài liệu thống kê. 
* Các dạng tồn tại của thông tin: 
- Tài liệu: Tác phẩm khoa học, Sách giáo khoa, Tạp chí chuyên ngành, báo chí, các báo cáo khoa học... 
- Hiện vật: Dạng tồn tại trong thực tế của vật chất. 
* Các phương pháp chủ yếu để thu thập thông tin: Nghiên cứu tài liệu hoặc đối thoại trực tiếp với đồng nghiệp; 
quan sát trên đối tượng khảo sát; Thực nghiệm trực tiếp trên đối tượng khảo sát hoặc trên những vật mô phỏng. 
3.1. Phương pháp tiếp cận thu thập thông tin: 
Tiếp cận là sự lựa chọn chỗ đứng để quan sát đối tượng nghiên cứu, là sự khởi đầu của quá trình tiếp xúc với 
đối tượng nghiên cứu, là sự đi trước của tư duy trước khi bắt tay thực hiện những thao tác cụ thể của quá trình 
thu thập thông tin. 
Tiếp cận bao gồm: Tiếp cận hệ thống có cấu trúc; Tiếp cận định tính và định lượng; Tiếp cận tất nhiên và ngẫu 
nhiên; Tiếp cận lịch sử và logic; Tiếp cận cá biệt và so sánh; Tiếp cận phân tích và tổng hợp. 
3.2. Phương pháp nghiên cứu tài liệu: 
Mục đích nghiên cứu tài liệu là tìm hiểu lịch sử nghiên cứu, nắm bắt những nội dung đồng nghiệp đi trước 
đã làm, không mất thời gian lặp lại những công việc mà đồng nghiệp đi trước đã thực hiện. 
Nội dung phân tích có thể bao gồm: Phân tích nguồn, phân tích tác giả, phân tích nội dung và tổng hợp tài liệu. 
3.3. Phương pháp phi thực nghiệm: 
Khái niệm: Là một phương pháp thu thập thông tin dựa trên sự quan sát, quan trắc những sự kiện đã hoặc 
đang tồn tại, trên cơ sở đó phát hiện quy luật của sự vật hoặc hiện trượng. Trong phương pháp phi thực 
nghiệm, người nghiên cứu chỉ quan sát những gì đã và đang tồn tại, không có bất cứ sự can thiệp nào gây biến 
đổi trạng thái của đối tượng nghiên cứu. 
Phương pháp thực nghiệm bao gồm: Quan sát khách quan; Phỏng vấn; Phương pháp hội đồng; Điều tra bằng 
bảng hỏi. 
3.4. Phương pháp thực nghiệm: 
Phương pháp này chủ yếu được sử dụng trong các ngành khoa học thực nghiệm. 
Khái niệm: Thực nghiệm là phương pháp thu thập thông tin bằng cách quan sát trong điều kiện có gây biến 
đổi đối tượng khảo sát một cách chủ định. Bằng cách thay đổi tham số, người nghiên cứu có thể thu được 
những kết quả mong muốn, như: Tách riêng từng phần thuần nhất của đối tượng nghiên cứu để quan sát; Biến 
đổi các điều kiện tồn tại của đối tượng nghiên cứu; Rút ngắn được thời gian tiếp cận trong quan sát; Tiến hành 
những thực nghiệm lặp lại nhiều lần để kiểm tra lẫn nhau; Không bị hạn chế về không gian và thời gian. 
Các phương pháp thực nghiệm: Thử và sai; Phương pháp Ơristic; Phương pháp tương tự (nghiên cứu trên các 
mô hình thí điểm). 
Trong nghiên cứu khoa học, người nghiên cứu còn phải tiến hành một số bước mang tính kỹ thuật để hoàn thiện 
công trình nghiên cứu trước khi công bố, đó là: Xử lý kết quả nghiên cứu; Viết kết quả nghiên cứu. 
4. Xử lý kết quả nghiên cứu: 
Kết quả thu thập thông tin từ công việc nghiên cứu tài liệu, số liệu thống kê, quan sát hoặc thực nghiệm tồn 
tại dưới hai dạng: Định tính và định lượng (các số liệu). 
Các sự kiện và số liệu cần được xử lý để xây dựng các luận cứ, làm bộc lộ các quy luật, phục vụ việc chứng 
minh hoặc bác bỏ các giả thuyết. 
Có hai nội dung xử lý thông tin: Xử lý toán học đối với các số liệu; Xử lý logic đối với các số liệu. 
5. Viết kết quả nghiên cứu: 
Mọi kết quả nghiên cứu phải được viết ra. Có nhiều loại ngôn ngữ được sử đụng trong khi viết các tài liệu 
khoa học: Lời văn, biểu thức toán học, số liệu, bảng số liệu, biểu đồ, đồ thị, sơ đồ, hình vẽ, ảnh. Cần kết hợp sử 
dụng để thể hiện được một cách sinh động và sáng sủa nội dung báo cáo. 
6. Các hình thức công bố kết quả nghiên cứu: 
Trừ những lĩnh vực cần giữ bí mật (như an ninh quốc gia, bí mật kinh doanh, bí mật có nhân), mọi kết quả 
nghiên cứu cần phải được công bố. 
* Các hình thức công bố: 
- Bài báo và báo cáo hội nghị khoa học; Thông báo khoa học; Tổng luận khoa học; kỷ yếu khoa học; Báo cáo 
kết quả nghiên cứu. 
Tuy nhiên, thông thường đối với các công trình nghiên cứu khoa học của sinh viên, hình thức báo cáo trước hội 
nghị khoa học được sử dụng phổ biến nhất. 
II. Cấu trúc đề tài nghiên cứu khoa học sinh viên, một số kinh nghiệm trong nghiên cứu khoa sinh học 
sinh viên: 
1- Cấu trúc đề tài nghiên cứu khoa học sinh viên: 
Đề tài nghiên cứu khoa học của sinh viên thông thường được trình bày trong 4 phần chính sau: 
Phần mở đầu: Tính cấp thiết của đề tài; Tình hình nghiên cứu; Mục đích nghiên cứu; Người hướng dẫn; Bố 
cục đề tài. 
Những vấn đề lý luận về đối tượng nghiên cứu: Những khái niệm; Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu... 
Nội dung và kết quả nghiên cứu: Thực trạng về đối tượng; Kết quả và phân tích kết quả thực nghiệm, phi 
thực nghiệm... 
Kết luận - Đề xuất: Đưa ra các giải pháp về đối tượng. 
2- Một số kinh nghiệm trong nghiên cứu khoa học sinh viên: 
Qua tìm hiểu thực tế nghiên cứu khoa học của sinh viên, chúng tôi đưa ra một số bước khái quát về quá trình 
nghiên cứu khoa học của sinh viên như sau: 
Chọn đề tài nghiên cứu: Thông qua thông báo của khoa, trường; Gợi ý của thầy giáo hướng dẫn; Sinh viên 
nghĩ ra. 
Xây dựng (Bố cục) đề cương nghiên cứu: Thu thập tài liệu; xây dựng giả thuyết; Tìm luận cứ chứng minh; 
Thông qua đề cương nghiên cứu với giáo viên hướng dẫn hoặc khoa. 
Hoàn thiện đề tài nghiên cứu: Sử dụng các tài liệu thu thập được để phân tích, so sánh, tổng hợp... Để chứng 
minh hay bác bỏ giả thuyết. 
Bảo vệ đề tài: Chấm điểm; Bảo vệ cấp khoa, cấp trường, cấp Bộ, có thể cấp quốc gia; ứng dụng trong thực tế. 
* Yêu cầu đối với sinh viên khi bảo vệ trước hội đồng: 
- Nắm chắc kiến thức đã học; 
- Nắm chắc đề tài nghiên cứu; 
- Tự tin, trình bày vắn tắt những vấn đề cơ bản; 
- Nên trình bày một số nội dung dạng mở. 
Chú ý: 
Trong xây dựng kế hoạch và triển khai hoạt động nghiên cứu khoa học trong sinh viên, yêu cầu thủ lĩnh Hội 
Sinh viên tuân thủ một số nội dung sau đây: 
1. Nắm chắc trình tự logic của nghiên cứu khoa học; 
2. Nắm vững các quy định của Bộ Giáo dục - Đào tạo về nghiên cứu khoa học trong các trường Đại học và 
Cao đẳng; 
3. Ngay từ đầu năm học, Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên chủ động đề xuất với Phòng Đào tạo, Phòng Nghiên 
cứu Khoa học trường xây dựng kế hoạch và thông báo công khai các đề tài nghiên cứu khoa học của nhà 
trường; 
4. Xây dựng các mô hình, phong trào nghiên cứu khoa học trong sinh viên phù hợp với đặc thù của nhà trường; 
5. Có các hình thức khen thưởng kịp thời đối với những sinh viên tích cực tham gia nghiên cứu khoa học, đồng 
thời chủ động đề xuất với Đảng uỷ, Ban Giám hiệu nhà trường có các hình thức khen thưởng đối với các công 
trình nghiên cứu khoa học của sinh viên có chất lượng