Tác phẩm: Dế mèn phiêu lưu ký - Tô Hoài - Phân tích quá trình tích cách của Dế Mèn

Tính cách của Dế Mèn được hình thành qua từng chặng đường đời:
 Thuở còn trẻ: Dế Mèn yêu tự do, yêu lao động, yêu đời nhưng hung hăng, hống hách, hiếu thắng
+ Yếu tố tích cực:
Yêu tự do, có ý thức tự lập sớm: từ nhỏ, khi bố mẹ cho ở riêng Mèn chẳng những “ lấy làm khoan khoái vì được ở một mình nơi thoáng đãng, mát mẻ”
Biết chăm lo, giữ gìn sức khỏe “ luôn có ý thức ăn uống điều độ cho cơ thể cường tráng, khỏe mạnh
Có ý thức rõ về việc tự mình quyết định cuộc đời mình “ cho dù sung sướng hay tôi khổ sở, cái đó sẽ tùy như ở tính tình tôi khôn ngoan hay đần độn
13 trang | Chia sẻ: hienduc166 | Lượt xem: 2171 | Lượt tải: 1
Bạn đang xem nội dung tài liệu Tác phẩm: Dế mèn phiêu lưu ký - Tô Hoài - Phân tích quá trình tích cách của Dế Mèn, để tải tài liệu về máy bạn click vào nút TẢI VỀ ở trên
TÁC PHẨM: DẾ MÈN PHIÊU LƯU KÝTÁC GIẢ: TÔ HOÀIPhân tích: Quá trình hình thành tính cách của Dế Mèn Tính cách của Dế Mèn được hình thành qua từng chặng đường đời:  Thuở còn trẻ: Dế Mèn yêu tự do, yêu lao động, yêu đời nhưng hung hăng, hống hách, hiếu thắng + Yếu tố tích cực:Yêu tự do, có ý thức tự lập sớm: từ nhỏ, khi bố mẹ cho ở riêng Mèn chẳng những “ lấy làm khoan khoái vì được ở một mình nơi thoáng đãng, mát mẻ”Biết chăm lo, giữ gìn sức khỏe “ luôn có ý thức ăn uống điều độ cho cơ thể cường tráng, khỏe mạnhCó ý thức rõ về việc tự mình quyết định cuộc đời mình “ cho dù sung sướng hay tôi khổ sở, cái đó sẽ tùy như ở tính tình tôi khôn ngoan hay đần độnYêu lao động biết lo xa như các cụ nhà Dế “ đào hang sâu sang hai ngả làm những con đường tắt, những cửa sau, những ngách thượng, phòng khi gặp việc nguy hiểm, có thể thoát thân ra lối khác được”. Dùng sức lao động của mình để sáng tạo ra cho mình chỗ ở đàng hoàng, khang trang.Mèn thích ca hát, biết đàn hát, vui chơi. Khi nghỉ tay công việc đào hang, Mèn họp cùng đồng loại quanh bờ ruộng “ vừa gãy đàn, vừa hát”  tâm hồn văn nghệ.Yêu tự do, mong muốn tìm hiểu, khám phá thế giới, không thích cuộc sống nhàm chán sáng đào hang, tối ca hát với đồng loại “ ngày nào, đêm nào, và chiều nào cũng có ngần ấy thứ việc, thứ chơi, Kể đời mà được như thế, cũng khá an nhàn, nhưng mới bắt đầu còn thấy hay hay, về sau cũng nhàm dần” + Yếu tố tiêu cực: Tuy nhiên bên cạnh những ưu điểm đáng khen đó, Mèn còn có những thói xấu đáng chê trách:- Mèn ỷ mình là một thanh niên dế cường tráng “ Đôi càng của tôi mẫn bóng. Những cái vuốt ở chân cứ cứng dần và nhọn hoắt” nên ỷ lại, hiếu thắng, ưa gây gỗ “ cà khịa với tất cả mọi người bà con trong xóm”.Quát mấy chị Cào Cào.Trêu “ tôi ngứa chân đá một cái” ghẹo anh Gọng Vó đang ngơ ngác từ dưới đầm lên.Khinh bỉ Dế Choắt yếu đuối, hách dịch; từ chối sự nhờ va,̉ lời khẩn cầu giúp đỡ của Dế Choắt. Coi Dế Choắt “ như một gã thuốc phiện”, “ đôi càng to bè bè, nặng nề”, “ không biết đào sâu, khoét ra nhiều ngách như hang tôi”  gây ra cái chết thương tâm cho Dế Choắt.Diễu cợt mụ Cốc, làm mụ Cốc tưởng lầm Dế Choắt  mụ Cốc mổ làm cho Dế Choắt chết. Tưởng rằng cái chết của Dế Choắt sẽ làm cho Mèn ân hận, nhưng Mèn vẫn còn rất trẻ, bản tính hung hăng, háo danh, hóng hách vẫn còn  Mèn còn gây ra những tội lỗi khác, đáng trách hơn nữa.Khi Mèn bị bọn trẻ con bắt làm tù binh cho chọi nhau với những con dế khác thì bản tính ngông cuồng, hóng hách, coi trời bằng vungcủa Mèn được dịp bộc lộ và phát triển mạnh hơn. Khi đấu trận chọi đầu tiên, Mèn khinh bỉ đối thủ xấc xược, ngạo mạn, đến khi thắng rồi thì những bệnh đó lây sang cho Mèn “ Ồ, mình giỏi đấy. Ồ, mình giỏi thật. Chỉ gãy khẽ một cái mà thằng cha đã”  tính tự cao, tự đại của Mèn.Hám danh lợi, “ phổng mũi” lên vì là kẻ chiến thắng. Sau vài trận chọi nhau với đồng loại thắng trận, Mèn tưởng mình là “ nhà vô địch”.- Dù có thể trốn thoát nhưng Mèn tình nguyện ở lại trong cảnh giam cầm chỉ bởi vì muốn được tung hô, cổ vũcam phận kiếp sống của kẻ đánh thuê “ nhà nghề”.Đặc biệt là những hư danh của kẻ “ đánh thuê” kia đã đẩy Mèn lên đỉnh điểm của sự ngông cuồng, thói bất nhân ngay với đồng loại dù đối thủ lúc đó của Mèn chỉ là một chú dế con tội nghiệp, mới ra đời có mấy hôm “ Tôi xông vào chiến ngay thằng bé”. Nghe bọn trẻ cười ha ha “ tôi lại càng nổi hăng”.Phớt lờ lời quát mắng của bác Xiến Tóc. Nghĩ rằng bác hại lũ trẻ không dám làm gì mình, rồi đuổi đánh thằng bé “ cánh hãy còn chưa kín lưng” bằng một cú đá hâu nhà nghề  chú dế con thoi thóp, mà Mèn vẫn ung dung nhắm cỏ, uống sương, hít thở khí trời Trong suốt quãng đời ấy, không phải không có lúc nào Mèn thấy băn khoăn, hối hận về tội ác của mình gây ra. Đó là lúc chứng kiến cái chết của Dế Choắt mà chính mình đã gây ra. Đứng trước cái mộ Dế Choắt mà suy nghĩ về bài học đường đời đầu tiên sau khi bị bác Xiến Tóc cắt cụt một bên râu, Mèn đã suy nghĩ rằng: “Đường đời nhiều bài học, mỗi bài học một kiểu, chịu nghĩ thì học được, học giỏibằng không thì khốn khổ như tôi thế này đây”. Tính cách Dế Mèn thay đổi khi gặp bác Xiến Tóc:Sau khi gặp và bị bác Xiến Tóc cắt cụt một râu, Mèn mới hoàn toàn tỉnh ngộ. Đến lúc này, Mèn mới sực tỉnh, tự vấn lương tâm mình “ Tôi chỉ làm ác mà tôi không biết”. Mèn xót xa cho bản thân mình “ cuộc đời tôi đã nửa thời xuân mà chưa làm nổi điều gì có ích”, “ Ôi! Ta hèn quá”  Mèn tự thấy mình phải thay đổi cách sống, cách nghĩ, cách nhìn đời “ đời này hồ ai dễ bắt nạt được ai. Ta đánh kẻ yếu hơn ta thì có kẻ khác mạnh hơn ta đánh ta”  Mèn tìm cách thoát khỏi lũ trẻ  nhịn ăn, giả bệnh  trốn thoátThoát khỏi cái lồng tù của loài người, Mèn bắt đầu một cuộc phiêu lưu với một cái đầu mới, suy nghĩ mới chín chắn hơn. Mèn tìm về quê thăm mẹ, trên đường về, Mèn đã gặp và đã có một hành động nghĩa hiệp đáng khen, đó là ra tay bảo vệ cô Nhà Trò yếu đuối trước sự bắt nạt của lũ nhện hung ác. Mèn còn nêu lên một lẽ sống mới ở đời: “ Ở đời, thù hằn, độc ác làm gì”.Trải qua nhiều biến cố đầu đời, Dế Mèn đã có nhiều bài học đáng nhớ làm hành trang đi tiếp trong cuộc đời. Trong đó, Mèn luôn tâm niệm lời dặn của mẹ “ Rèn được tấm lòng chín chắn” để đối nhân xử thế với mọi cảnh ngộ ở đời. Mèn kết thân với Dế Trũi, giai đoạn Dế Mèn trưởng thành về mặt tính cáchTừ đây, Mèn mơ ước một chuyến đi xa “ Mỗi bước chân sẽ thấy một đổi thay. Mỗi sớm mỗi chiều lại gặp một cảnh vật mới. Lúc nào cũng đi tới một nơi xa la. Không ai có thể mong ước hơn”,để tìm hiểu “ đằng cuối cánh đồng mênh mông kia còn có những gì lạ và cuộc đời ở đây ra sao?”.Mèn không thích cuộc sống ngày ngày cứ hì hục đào đất, đêm đi ăn uống, tụ tập sống như vậy thì “ tồi” quá. Vì thế, để trên đường đi có bạn tri âm, Mèn đã kết nghĩa anh em với Dế Trũi, “ thề sinh tử có nhau”. Mèn làm anh, Trũi làm em, quyết cùng nhau đi tìm cái mới, cái lạ ở chân trời mới. Cùng với Dế Trũi, Mèn thực hiện chuyến phiêu lưu thứ hai vào thế giới loài vật. Mèn đi qua nhiều nơi: Vương quốc đầm lầy của đại vương Ếch Cốm khoát lát, và thầy đồ Cóc dốt chữ hay nói; Làng hoa cỏ may của loài côn trùng có cánh có tinh thần thượng võ và yêu chuộng hòa bình; xứ sở Kiến cần cù, chăm chỉ.Mèn tiếp xúc với nhiều hạng người với đủ loại tính cách khác nhau. Mỗi người đều có ưu, khuyết điểm riêng mà Mèn cần học tập, hạn chế. Đó là tính tình nhút nhát của Anh Hai; cổ hủ, lạc hậu của Anh Dế Cả; yếu ớt như Dế Choắt; tự đắc, dở hơi như Ếch Cốm; lười biếng chỉ biết ăn như Bươm Bướm, Ve Sầu; kiêu căng như võ sĩ Bọ Ngựa; gặp khó khăn là chán đời như bác Xiến Tóc;gã Chim Trả xấu xa; Châu Chấu Voi nghĩa hiệp; thật thà như Dế trũiTrải qua nhiều thăng trầm trong những chuyến phiêu lưu mới, Mèn đã trưởng thành hơn rất nhiều, rèn luyện cho mình những đức tinh, phẩm chất tốt đáng khen, đó là: khao khát hiểu biết; trong tình nghĩa “ không ăn càng của Trũi mặc dù sắp chết đói”, đi tìm Trũi bị thất lạc chứ không ở lại làm thủ lĩnh; coi thường danh lợi; đấu tranh vì cái thiện ( đánh nhau với võ sĩ Bọ Ngựa kiêu căng hống hách)- Cùng với Trũi và đàn Châu Chấu Voi, Mèn phát hiện ra ý nghĩa thật sự của cuộc đời mình và cùng các bạn mới cố gắng thực hiện, đó là “Chúng ta cùng nhau đi khắp thế giới kết làm anh em”. Tính cách của Dế Mèn được hình thành qua những cuộc phiêu lưu:- Mèn đã trải qua hai lần bị cầm tù, mấy lần suýt chết, bị trừng phạt; một lần gây họa làm chết Dế Choắt; hai lần vô ý gây ra hai cuộc chiến với Châu Chấu Voi và KiếnSau mỗi lần vấp ngã, Mèn đều dành thời gian để suy ngẫm, tự vấn lại lương tâm và luôn có ý thức sửa chữa lỗi lầm, rút ra nhiều bài học kinh nghiệm cho mình. “Những gã xốc nổi thường lầm cử chỉ ngông cuồng là tài ba”, “Hung hăng, hống hách chỉ tổ đem thân mà trả nợ những cử chỉ ngu dại của mình thôi”. “Nếu đã trót không suy tính, lỡ xảy ra những việc dại dột, dù về sau có hối hân cũng không làm lại được”.Mèn từng bước vượt qua những thử thách vì Mèn có những người bạn tốt như: Châu Chấu Voi, Cào Cào, Chuồn Chuồn, Bọ Muỗm nhìn vào bạn  ngày càng hoàn thiện mình  Nhận ra lý tưởng sống, thực hiện những gì luôn tâm niệm, vươn lên để trở thành con người hoàn thiện với những phẩm chất tốt.Khám phá ra những ý nghĩa thật sự của cuộc đời mình đó là “ Chúng ta đi khắp thế giới kết làm anh em” và không ngừng phấn đấu để thực hiện cùng những bạn của mình.
File đính kèm:
to_hoai.ppt