Tài liệu tập huấn tư vấn cá nhân về khám phá, lựa chọn, và phát triển nghề nghiệp cho học sinh trung học
MỤC LỤC
MỤC LỤC . 1
TỪ VIẾT TẮT . 4
LỜI NÓI ĐẦU. 5
NỘI DUNG TÀI LIỆU. 6
PHẦN I: CHưƠNG TRÌNH VÀ MỤC TIÊU HưỚNG NGHIỆP. 7
I. Các văn bản của Chính phủ và Bộ Giáo dục và Đào tạo. 7
II. Tầm nhìn hướng nghiệp của tỉnh . 7
1. Mục tiêu . 8
2. Chiến Lược thực hiện. 8
3. Vai trò của các tác nhân khác nhau. 10
III. Chương trình Hướng nghiệp do VVOB hỗ trợ . 11
PHẦN II: CÁC LÝ THUYẾT VỀ HưỚNG NGHIỆP . 13
I. Các bước cần làm trong công tác Hướng nghiệp . 13
II. Khung phát triển nghề nghiệp . 13
III. Mô hình lập kế hoạch nghề. 15
IV. Lý thuyết hệ thống. 16
V. Lý thuyết cây nghề nghiệp. 17
VI. Vòng nghề nghiệp . 18
VII. Mô hình cung cấp dịch vụ hướng nghiệp. 18
PHẦN III: KỸ NĂNG VÀ LIỆU PHÁP Tư VẤN HưỚNG NGHIỆP. 21
I. Sáu kỹ năng tư vấn hướng nghiệp. 21
1. Hành vi quan tâm . 21
2. Kỹ năng đặt câu hỏi . 22
3. Kỹ năng phản hồi cảm xúc. 23
4. Kỹ năng tập trung. 24
5. Kỹ năng phản hồi ý tưởng. 24
II. Thái độ của Tư vấn viên . 24
III. Hai Liệu Pháp . 25
1. Liệu pháp tập trung vào giải pháp. 25
2. Liệu pháp kể chuyện hay còn gọi là tư vấn tường thuật. 25
IV. Tư vấn tuyển sinh và Tư vấn hướng nghiệp. 25
PHẦN IV: TIẾN TRÌNH Tư VẤN HưỚNG NGHIỆP: 5 GIAI ĐOẠN. 26
I. Giai đoạn khởi đầu. 26
II. Giai đoạn tập hợp dữ liệu . 263
III. Giai đoạn thiết lập mục tiêu chung. 26
IV. Giai đoạn hành động – bài tập về nhà. 26
V. Giai đoạn kết thúc . 27
PHẦN V: XÂY DỰNG NHẬN THỨC BẢN THÂN VÀ TÌM HIỂU THẾ GIỚI NGHỀNGHIỆP . 28
I. Xây dựng nhận thức bản thân. 28
1. Vì sao cần phải tìm hiểu bản thân? . 28
2. Nội dung của nhận thức bản thân là gì?. 28
3. Làm thế nào để nhận thức bản thân? . 30
II. Tìm hiểu thông tin . 34
1. Nghiên cứu thông tin tuyển sinh. 34
2. Nghiên cứu thị trường lao động. 34
3. Xây dựng mạng lưới làm việc. 34
III. Tìm hiểu thế giới nghề nghiệp. 35
1. Thế giới nghề nghiệp là gì?. 35
2. Làm cách nào để tăng nhận thức về thế giới nghề nghiệp? . 35
Phụ lục I: KHUNG PHÁT TRIỂN NGHỀ NGHIỆP. 38
Phụ lục II: CHÍN TRưỜNG HỢP NGHIÊN CỨU ĐIỂN HÌNH. 46
Phụ Lục III: NHỮNG MẪU CÂU HỎI TRONG Tư VẤN TưỜNG THUẬT. 61
Phụ lục IV- PHỎNG VẤN THÔNG TIN VỀ NGHỀ NGHIỆP. 63
Phụ Lục V: TRẮC NGHIỆM SỞ THÍCH . 64
TÀI LIỆU THAM KHẢO. 68
huyết trình hơn? 8. Các bạn thường tìm đến em khi họ buồn hay khi họ muốn đi chơi? 9. Em thường hay được rủ đi đến những cuộc vui, tiệc tùng không? 10. Em có thường hay được bạn bè tâm sự chuyện riêng và xin lời khuyên không? 11. Em có tham gia hoạt động ngoại khóa không? Nếu có thì là hoạt động gì? 12. Ngoài việc học hành, em thường hay làm gì khi rảnh rỗi? 13. Em có ước mơ gì đặc biệt không? 62 Phụ Lục III-3: TƢ VẤN TƢỜNG THUẬT ĐỂ TÌM CÁ TÍNH 1. Em thích tham gia vào đám đông hay thích ở một mình nhiều hơn? 2. Em có ngại khi đi chơi và gặp gỡ thật nhiều người lạ không, hay em cảm thấy thích thú khi được quen bạn mới? 3. Em thích dự tiệc đông người hay chỉ với một nhóm bạn nhỏ em đã thân quen và biết rõ? 4. Em thường nhìn sự việc từ cái nhìn tổng quan hay em để ý chi tiết hơn? 5. Bạn bè có khen em có khả năng để ý những chuyện nhỏ hay không? 6. Khi làm bài em có thường kiểm tra lại thật kỹ và ít khi bị những sai sót nhỏ không? 7. Em nghĩ mình là người phóng khoáng hay cẩn thận? 8. Em thích lý luận để hiểu vấn đề hay em thích dùng cảm xúc hơn? 9. Bạn bè có nói em là người lạnh lùng không? 10. Khi ra quyết định, em thường dùng cảm xúc hay lý trí? 11. Em có nghĩ mình là người ngăn nắp và đúng giờ không? 12. Ba mẹ có bao giờ than phiền về sự bừa bộn và hay quên của em? 13. Em giữ vai trò lãnh đạo nào trong lớp (nếu có)? Phụ Lục III- 4: TƢ VẤN TƢỜNG THUẬT ĐỂ TÌM GIÁ TRỊ 1. Đối với em, điều gì quan trọng nhất trong cuộc sống? 2. Ước mơ của em là gì? Em muốn làm gì sau khi có việc làm ổn định trong tương lai? 3. Em có biết vì sao mình mình sinh ra trong cuộc đời này không? 4. Đức tính nào ở em quan trọng nhất đối với em? 5. Em mong muốn người bạn thân mình có đức tính gì? 6. Em mong muốn người yêu của mình có đức tính gì? 7. Theo em, thế nào là một cuộc sống hạnh phúc? 8. Một công việc lý tưởng, theo em, là như thế nào? 9. Trong cuộc đời em, em tôn trọng ai nhất, vì sao? 10. Trong những người em đã gặp qua từ trước đến nay, em yêu mến ai nhất, vì sao? 63 Phụ lục IV- PHỎNG VẤN THÔNG TIN VỀ NGHỀ NGHIỆP 1. Công việc của anh là gì ạ? 2. Thường ngày chị làm những việc gì? 3. Chị thích nhất phần việc nào trong ngày? 4. Anh ghét nhất phần việc nào trong ngày? 5. Nếu em muốn làm công việc giống như anh, em cần phải học ra ngành gì? 6. Nếu em muốn làm công việc giống như chị, em cần phải có những khả năng gì? 7. Nếu em muốn tự nuôi sống mình, thì công việc giống chị có đủ cho em không? 8. Anh có lời khuyên nào cho em nếu em muốn theo nghề này? 64 Phụ Lục V: TRẮC NGHIỆM SỞ THÍCH Phần 1: Sở Thích Của Bạn Là Gì? Đánh dấu chọn vào trước mỗi câu sau đây nếu bạn thích thực hiện hoạt động hay một sở thích trong hoạt động. Tôi nghĩ bạn khỏe như một vận động viên thể thao Tôi là người yêu thích thiên nhiên Tôi người hay tò mò về thế giới xung quanh bạn (thiên nhiên, không gian, những sinh vật sống) Tôi là người độc lập Tôi thích sửa chữa đồ vật, vật dụng xung quanh bạn Tôi thích sử dụng tay (làm vườn, giúp sửa chữa nhà cửa) Tôi thích tập thể dục Tôi thích dành dụm tiền Tôi thích làm việc cho đến khi hoàn thành Tôi thích làm việc một mình Cộng tất cả các câu và viết số tổng bên dưới Nhóm Kỹ Thuật ____________ Tôi là người rất hay để ý và cẩn thận Tôi tò mò về mọi thứ Tôi có thể tính những bài toán phức tạp Tôi thích giải các bài tập toán Tôi thích sử dụng máy tính Tôi thích đọc sách suốt thời gian Tôi thích sưu tập nhiều thứ (đá, tem, tiền đồng) Tôi thích trò chơ ô chữ Tôi học môn khoa học hoặc các môn khoa học Tôi thích thách thức Cộng tất cả các câu và viết số tổng bên dưới Nhóm Nghiên Cứu ____________ Tôi rất sáng tạo Tôi thích vẽ và sơn Tôi có thể chơi một nhạc cụ Tôi thích thiết kế quần áo của tôi hoặc mặc quần áo thời trang tạo nên điều thú vị Tôi thích đọc truyện viễn tưởng, kịch và thơ ca Tôi thích mỹ thuật và thủ công Tôi xem thật nhiều phim Tôi thích chụp hình mọi thứ (chim, người, cảnh đẹp) Tôi thích học một ngoại ngữ Tôi thích hát, đóng kịch và khiêu vũ Cộng tất cả các câu và viết số tổng bên dưới Nhóm Nghệ Thuật ____________ 65 Tôi rất thân thiện Tôi thích hướng dẫn hoặc dạy người khác Tói thích nói chuyện trước nhiều người Tôi làm việc tốt khi được làm với bạn cùng lớp và bạn bè Tôi thích điều hành các cuộc thảo luận Tôi thích giúp đỡ những người gặp khó khăn Tôi chơi các mộn thể thao có tính đồng đội Tôi thích đi dự tiệc Tôi thích làm quen với bạn mới Tôi thích làm việc với các nhóm hoạt động xã hội tại nhà thờ của tôi Cộng tất cả các câu và viết số tổng bên dưới Nhóm Xã Hội ____________ Tôi thích biết về tiền Tôi thích bán sản phẩm (kẹo, bút viết v.v...) Tôi nghĩ tôi rất nổi tiếng ở trường Tôi thích lãnh đạo nhóm và các cuốc thảo luận Tôi thích được bầu vào các vị trí quan trọng trong nhóm hoặc câu lạc bộ Tôi thích có quyền và khả năng lãnh đạo Tôi muốn sở hữu một doanh nghiệp nhỏ Tôi thích tiết kiệm tiền Tôi thích làm việc cho tới khi công việc hoàn tất Tôi thích mạo hiểm và tham gia các cuộc phiêu lưu mới Cộng tất cả các câu và viết số tổng bên dưới Nhóm Quản Lý ____________ Tôi rất thích gọn gàng và ngăn nắp Tôi thích chắc chắn rằng phòng của tôi thường xuyên gọn gàn và ngăn nắp Tôi thích sưu tầm các bài báo về các sự kiện nổi tiếng Tôi thích giữ danh sách Tôi thích sử dụng máy tính Tôi rất thực tế và cân nhắc mọi chi phí khi mua một thứ gì đó Tôi muốn đánh máy bài tập của trường và cuộn tròn trong lòng bàn tay Tôi thích làm thư ký trong một câu lạc bộ hoặc nhóm Khi làm toán, tôi hay kiểm tra bài làm nhiều lần Tôi thích viết thư Cộng tất cả các câu và viết số tổng bên dưới Nhóm Nghiệp vụ ____________ 66 Phần 2: BẠN PHÙ HỢP VỚI NHÓM NGHỀ NÀO? Làm phần 1 trước khi làm phần 2. Từ kết quả của trang đầu, viết tổng số điểm của từng nhóm xuống dưới đây. Nếu bạn có những kết quả bằng nhau, không sao cả. Ba phần có số điểm cao nhất là Sở thích của bạn. Dùng Sở thích của bạn để tìm hiểu bạn có tính cách gì và một số công việc phù hợp bạn nhất. Nhóm Kỹ Thuật ______ Nhóm Nghiên Cứu ______ Nhóm Nghệ Thuật ______ Nhóm Xã Hội ______ Nhóm Quản Lý ______Nhóm Nghiệp Vụ______ Nhóm sở thích của bạn: __________ _________ __________ Tổng số cao nhất Tổng số cao thứ hai Tổng số cao thứ ba Nhóm Kỹ Thuật là những ngƣời có tính thực tế Nghề nghiệp bạn thích Những ai có khả năng như một vận động viên thể thao hoặc có khả năng như một thợ máy thích làm với những vật cụ thể, máy móc, dụng cụ, cấy cối, con vật, hoặc các hoạt động bên ngoài. Thợ máy của máy bay Thợ làm bánh/Bếp Trưởng Kỹ sư Thợ sơn Kỹ sư ô tô Thợ điện Thợ làm kính Y tá điều dưỡng Nhóm Nghiên Cứu là những ngƣời thích điều tra Những ai thích quan sát, học hỏi, điều tra, phân tích, đánh giá hoặc giải quyết vấn đề. Nhà khảo cổ học Nhà hóa học Nhà địa lý học Nhà vật lý học Nhà sinh vật học Nha sĩ Dược sĩ Kỹ sư phần mềm Nhóm Nghệ Thuật là những ngƣời có sở thích thẩm mỹ Những ai có khả năng nghệ thuật, cải tiến, trực giác và thích làm việc trong các tình huống không có kế hoạch trước như dùng trí tưởng tượng và sáng tạo. Diễn viên Giáo viên dạy kịch Giám đốc bảo tàng Thợ chụp hình Giám đốc quảng cáo Thiết kế đồ họa Kiến trúc sư Phóng viên Nhóm Xã Hội là những ngƣời thích hoạt động xã hội Những ai thích làm việc với những người làm sáng tỏ, thông tin, giúp đỡ, huấn luyện hợac chữa trị họ, hoặc có kỹ năng về ngôn ngữ. Giáo sĩ/ Bộ trưởng Giáo sư Giáo viên THPT Nhà hoạt động xã hội Thị trưởng Thủ thư Nhà trị liệu Tư vấn học đường Nhóm Quản Lý là những ngƣời có sở thích kinh doanh Những ai thích làm việc với những người Đại diện bán ô tô Chủ doanh nghiệp 67 có khả năng tác động, thuyết phục, thể hiện, lãnh đạo hoặc quản lý các mục tiêu của tổ chức hoặc lợi kinh tế. Giám đốc tín dụng Nhân viên bảo hiểm Nhân viên bất động sản Quản lý khách sạn Người vận động hành lang Người mua bán chứng khoán Nhóm Nghiệp Vụ là những ngƣời rất thích nguyên tắc Những ai thích làm việc với dữ liệu, có khả năng văn phòng hoặc đếm số, thực hiện các công việc nhỏ hoặc làm theo hướng dẫn của người khác. Kế toán Thanh tra xây dựng Người vận hành máy tính Thủ thư Thu ngân ở ngân hàng Thư ký pháp lý Giáo viên Kiểm toán viên 68 TÀI LIỆU THAM KHẢO Quyết định 126/CP của Chính phủ về “Công tác hướng nghiệp trong trường phổ thông và việc sử dụng hợp lý học sinh (HS) trung học cơ sở (THCS), trung học phổ thông (THPT) tốt nghiệp ra trường” kí ngày 19 tháng 3 năm 1981 Nghị định 75/2006/ NĐ-CP Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều Luật giáo dục Thông tư số 31-TT ngày 17 tháng 11 năm 1981 về việc” Hướng dẫn thực hiện Quyết định 126/CP; Chương trình giáo dục phổ thông ban hành theo Quyết định số 16/ 2006/QĐ- BGDĐT 5/5/2006 của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Tầm nhìn Hướng nghiệp của tỉnh McCowan, C., personal communication, December 2011 McAlpine & McCowan, personal communication, December 2011 McMahon, M. & Watson, M. (2012) Story crafting: strategies for facilitating narrative career counselling. International Journal for Educational and Vocational Guidance Microskills Hierarchy. Retrieved at mypage.siu.edu/gmieling/493/EPSYCHAPTER%208.ppt Nguyen, T. (2012) Đề tài nghiên cứu tiến sĩ Patton, W. & McMahon, M. (2006) The System Theory Framework Of Career Development And Counselling: Connecting Theory And Practice. International Journal for the Advancement of Counselling 28(2): pp. 153-166 Tillman, Diane. (2002). Theoretical Background and Support for Living Values: An Educational Program: www.livingvalues.net/pdf/lvTheoreticalBackgoundandSupport.pdf 2
File đính kèm:
- Handouts CCS_Multiplication_121001_final draft_V0.0.pdf