Thần thoại Ấn Độ - Phạm Thị Minh Lý

 Vaisya (người chăn nuôi, canh tác, thủ công). Còn bàn chân ư? Là người Suđra (nô lệ cùng đinh). Đó là dấu hiệu xã hội người Ấn Độ xưa đã bắt đầu phân hoá thành đẳng cấp.- Thần thoại cuối cùng về con người nguyên thuỷ là truyện Manu (Thuỷ tổ của loài người). Nghĩa gốc Manu là người.+ Theo truyền thuyết, Pragiapati và Manu là con cháu của đấng Brahma. Tên Manu dùng để chỉ tổ tiên loài người thuộc thế hệ 14 đã cai quản trần thế. Mỗi Manu như vậy trị vì một thời gian dài 4.320.000 năm của trần thếGọi là thời đại Manu+ Manu đầu tiên là tinh thần tuyệt đối của Brahma. Brahama tự tách mình làm đôi thành hai cực âm dương hay đực cái. Âm dương kết hợp nhau mà sinh ra Manu hay Suayabhuva là đấng tự tồn tự tại.+ Manu đầu tiên làm ra bộ luật Manu, các Manu sau căn cứ vào đó mà cai quản thế giới. 	Về sau có rất nhiều chuyện kể về Manu được ghi lại trong các tập thần thoại Satapatha Brahmana, trong sử thử Mahabharata. Những chuyện đó dần dần lẫn lộn giữa thần thoại và truyền thuyết.3. Hệ thống thần tinh thần, tình cảm.- Thần Kama: Là thần tình yêu+ Người Arian quan niệm Kama là một sự vận động đầu tiên của vũ trụ, sau đó chuyển vào cuộc sống, làm phấn chấn và lôi cuốn muôn loài, muôn vật.+ “Kama là mầm sống của lòng người, của trí tuệ, là sợi dây rằng buộc cái bản thể với cái không bản thể” (Rig Veda). Về sau họ xem Kama như biểu tượng thần linh cao cả và tự tại. “Kama có trước tất cẩ, Kama là tự tại, chẳng ai sinh ra nên gọi là Agia thần thánh, tổ tiên và là người đều ở dưới Kama ở sau Kama và do Kama đẻ ra cả”.+ Kama tồn tại trong vũ trụ, ở xung quanh con người, có tác động rất lớn đến sự sống con người, vì vậy mà người đời luôn luôn ước mong Kama đến với mình, khao khát được gặp Kama. Kama trở thành vị thần trong tưởng tượng của người Ấn Độ xưa.+ Về hình tượng, Kama được miêu tả như một chàng trai tuấn tú, ngồi trên chiếc xe do chim vẹt kéo, cầm chiếc cung, cánh bằng cây mía uốn cong, dây cung do đàn ong kết cánh lại với nhau, mũi tên làm bằng hoa soài mềm mại, cạnh chàng có vợ là nàng Rati (say đắm). Sau chàng có chúa xuân Vaxanta là bạn chàng, có các chàng trai thiên thần say đắm, yêu đương Ganđacva, và các vũ nữ Apxara.+ Thần tình yêu được mô tả như vậy là một biểu hiện độc đáo của nghệ thuật dân gian Ấn Độ. Thiên nhiên gắn liền với tình cảm con người và dung cái đẹp thiên nhiên để làm biểu tượng cho cái đẹp của con người.+ Thần Kama từ một khái niệm về sự sinh sôi, nảy nở của vũ trụ, của muôn loài trở thành nguồn trữ tình đắm đuối của con người. Cũng vì thế mà thần Kama dù là thần nhưng làm cho các thần theo chủ nghĩa khổ hạnh không còn giữ được phẩm chất.+ Sau thần Kama, chúng ta tìm hiểu them thần thoại về ba nghệ nhân thiên thần Ganđacva, Kinnara, Apxara, những nhân vật yêu đương thiết tha, đều ở dưới quyền của Kama.+ Ganđacva được thần thoại miêu tả như những nhân vật chúc rượu Sooma và ca hát nhảy múa trong các buổi yến tiệc của thần thánh trên thiên cung. Thực tế là những thanh niên thổ dân ở miền bắc Ấn Độ, nơi có phong cảnh đẹp đẽ, hữu tình, có nhiều rượu ngọt, giống người ở đó thích ca hát, nhảy múa. Họ sống tự do không chịu theo một lễ giáo mà chuyên đi tìm gái và tự do kết hôn không cần phép tắc của cha mẹ, xã hội. Lối kết hôn đó còn gọi là lối kết hôn Ganđacva. Về sau luật phấp nhà nước nô lệ, phong kiến cấm đoán lối luyến ái phóng túng này, chỉ dành riêng quyền đó cho vua chúa để họ tha hồ chọn cung tần, mĩ nữ. Thần thoại miêu tả Ganđacva đầu người, mình chim, còn thần đầu người mình ngựa là Kinnara.+ Apxara, có nghĩa là lượn trong nước. Apxara thường sống dưới nước hình dáng rất đẹp, thích bơi lượn múa hát, thường bị các chàng trai Ganđacva đến trêu ghẹo, thu giấu áo quần khi các cô đang tắm dưới sông hồ. Apxara cũng hay khêu gợi, có khả năng phá các phép tu khổ hạnh cho nhiều tu sĩ phải siêu long. Hình tượng Ganđacva, Kinnara, Apxara từ thần thoại đã đi vào nghệ thuật điêu khắc, hội họa. Điệu múa Apxara được phổ biến rộng khắp Đông Nam Á. Trong hệ thống thần tinh thần, tình cảm cìn có thần Yama (thần chết) cũng là vị thần quan trọng có quyền lực đối với muôn vật.4. Hệ thống thần thoại bộ ba thần tượng Trimurti: Brahma – Visnus – Sivaa. Thần thoại Brahma- Có nhiều truyện kể khác nhau về sự ra đời của thần Brahma. Có truyện kể rằng Brahma ra đời là do cuộc phối hợp giữa Đấng tối cao và năng lực của thần là Maya. Một truyện khác nói brahma sinh ra từ quả trứng vàng trôi lềnh bềnh trên biển nguyên thuỷ vô bờ bến. Sauk hi nằm trong trứng một năm, Brahma chia trứng làm đôi, nửa ạc hoá thành đất, nửa vàng hoá thành trời, màng dày của lòng trắng hoá thành núi non, màng mỏng của lòng đỏ hoá thành sương mù và mây, những tia máu thành sông, nước lòng đỏ thanhf biển. Một truyện thứ ba khá phổ biến cho rằng Brahma còn có tên là Nabhigia hoặc Abgiagia. Brahma có năm đầu, nhưng về sau bị thần Siva (thần phá huỷ huỷ mất một đầu).- Người Blamôn quy tất cả công lao sang tạo về cho Đấng Brahma và miêu tả thần có màu da đỏ hồng. Brahma có 4 cánh tay, cánh tay thứ nhất cầm kinh Vêđa tay thứ hai cầm trượng, tay thứ ba cầm cung, tay thứ tư cầm bình nước. Hình ảnh thông thường là một người có bốn đầu mang hàm râu cưỡi con thiên nga. Thần thoại Brahma ít hơn thần thoại Visnu và Siva, và nhân vật Brahma, có chỗ lẫn lộn với thần Visnu và Siva, và nhân vật Brahma trong trường hợp đó không quan trọng lắm đối với cốt truyện. Brahma vốn là ý niệm triết học duy tâm thần bí do đẳng cấp tu sĩ Balamôn đặt ra không phải bắt nguồn từ tín ngưỡng dân gian, cho nên thần tượng này càn trừu tượng, siêu hình.b. Thần thoại Visnu ( thần Bảo vệ)- Visnu có từ rất sớm trong Rig Vêđa. Lúc đầu Visnu là thuộc tính của mặt trời, là thần lực của mặt trời. Sau này Visnu thu hút cả thuộc tính Inđra, trở thành lực lượng chinh chiến hùng mạnh nhất bảo vệ thế gian. Lực lượng này được quy là thần bảo vệ, được đưa vào thần phả của đạo Hinđu, suy tôn thành đấng duy nhất tự tồn tự tại. Người ta còn mệnh danh Visnu bằng những danh hiệu vô cùng tốt đẹp như Thánh của các Thánh.Hình tượng Visnu được miêu tả dưới nhiều hình dạng khác nhau. Hình ảnh thông thường nhất là Visnu nằm trên Rắn thần bồng bềnh trên mặt biển vô biên.Sách Bharavata kể 20 kiếp nhưng phổ biến nhất là có 10 kiếp hoá thân của Visnu được lưu truyền đố là 5 kiếp vật và năm kiếp người. 5 kiếp vật là năm tù trưởng mang tên vật tổ của thị tộc mình đã có công gây dựng và bảo vệ bộ lạc. 5 kiếp người thực tế là 5 nhân vật truyền thuyết quan trọng của Ấn Độ cổ đại+ Kiếp cá+ Kiếp rùa+ Kiếp lợn rừng+ Kiếp sư tử+ Kiếp người lùn+ Kiếp Rama cầm rừu+ Kiếp của hoàng tử Rama+ Kiếp thần đồng Krisna+ Kiếp của Đức phật Buda+ Kiếp KalkiĐó là mơ ước của con người Ấn Độ muốn thoát khỏi cảnh đau khổ của xã hội có giai cấp nhưng không nhận ra nguyên nhân đau khổ chính là ở chỗ xã hội có giai cấp người bóc lột người để nhắm vào đó mà đấu tranh tiêu diệt giai cấp xây dựng thiên đường hay “Niết Bàn” thực sự. Họ chỉ còn cách ngoảnh lại quá khứ xa săm luyến tiếc các thời đại cộng đồng nguyên thủy – Thời đại hoàng kim xa xưa ấy. Không có cách gì tái hiện nó trong đời sống thực tế nữa. Buộc con người Ấn Độ biến cái ước vọng đó thành những lí tưởng siêu hình mông lung của tôn giáo.c. Thần Siva (thần Phá hủy)- Siva mang đặc tính vừa thiện vừa ác, vừa hiền vừa dữ, vừa xây dựng vừa phá hủy đồng nhất trong một nhiệm vụ chính là phá hủy. Đó là quan niệm triết lí về sự sống sự chết sự tồn tại và hủy diệt của người Ấn Độ cổ xưa. Nói rõ hơn không có sự sống nào không tiến tới hủy diệt, chính do có hủy diệt mà có thể có đời sống. Sống và chết không chỉ nối tiếp nhau mà còn đồng nhất với nhau. Trong sự sống cũng có cái chết dần. Trong sự chết hủy diệt cũng có cái sống đang nảy mầm và nở lộc.- Do đó Siva được coi là vị thần ác và là vị thần thiện reo rắc hạnh phúc cho con người. Hình tượng được phổ cập nhất là Siva đang đứng theo một điệu múa chân phải dẫm lên một người lùn, chân trái nâng cao và chéo sang bên phải. Siva có bốn cánh tay. Bàn tay phải cầm trống, bàn tay trái cầm ngọn lửa, bàn tay phải phía dưới xòe ra và chĩa lên trời biểu thị một ấn quyết, cánh tay trái đưa chéo sang bên phải và bàn tay chĩa xuống đất. Thần thoại Siva bao hàm ý niệm về sự sinh sôi nảy nở trong trời đất. Sự thờ cúng Siva gắn liền với nghề nông.=> Thần thoại bộ ba thần tượng Trimurti biểu hiện ba thuộc tính vừa đối lập vừa thống nhất có mối liên hệ nhân quả với nhau trong từng chức năng. Sáng tạo để bảo vệ rồi hủy diệt, hủy diệt để sáng tạo rồi bảo vệ, bảo vệ rồi hủy diệt, rồi sáng tạo. Cứ như thế tiếp diễn thay đeo những chu kì luân hổi bất tận. Tuy chia ba chức năng nhưng các thần đều quy về một mối, chẳng phải chỉ đồng nhất trong bản thể và nguồn gốc vì thế mà trong nhiều ngôi đền Ấn Độ giáo người ta thấy hình ảnh ba vị thần đã thể hiện cái đầu ba mặt. Rút cục sự hòa hợp các giáo phát thành nhất thần luận bằng bộ ba Trimurti là ý muốn tốt đẹp của nhân dân Ấn Độ và trở thành truyền thống đấu tranh cho sự hòa hợp dân tộc.III. Gía trị và hạn chế của thần thoại Ấn Độ	Tác giả của thần thoại Ấn Độ chính là nghệ sĩ dân gian ở các thời đại. Ngày nay nhiều nhà Ấn Độ học đánh giá cao giá trị nghệ thuật của thần thoại đó. Đặc biệt tập Rig Vêda là tác phẩm có giá trị đặc sắc nhất.Mang gía trị hiện thực, là bức tranh sinh hoạt của người Ấn Độ cổ đại sinh động và chân thực.Giàu hình ảnh tượng trưng và phóng đại. Nhiều thủ lĩnh quân sự, tù trưởng, các bộ lạc...đều được thần thoại mô tả bằng những hình ảnh tượng trưng và phóng đại qua cuộc đấu tranh thiên nhiên và xã hội. Đặc biệt là nghệ thuật nhân cách hóa trong thần thoại Ấn Độ cổ xưa thể hiện khiếu thẩm mĩ của họ thật đáng khâm phục.Đề tài trong thần thoại Ấn Độ cũng rất phong phú, những bài ca những nguyện vọng, những thắc mắc và các điều lo âu sợ hãi, mừng vui, rung cảm...đều được miêu tả bằng thần thoại.Về hình thức, thần thoại Ấn Độ rất đa dạng, có thể tìm thấy màu sắc, mầm mống sử thi trong những truyện miêu tả các thần linh như bài ca ca ngợi thần Indra hay hình thức kịch trong trong truyện đối đáp.Bên cạnh đó ta con thấy một số hạn chế ở nội dung như: đều bị tư tưởng tôn giáo và triết lí thần bí chi phối.