Thiết Kế Kế Hoạch Dạy Học: Bồi Dưỡng Chuyên Đề Toán Cho Học Sinh Khá Giỏi Khối 5

Tổ 4:CHUYÊN ĐỀ: CÁC BÀI TOÁN VỀ SUY LUẬN LÔ-GICThứ tư ngày 22 tháng 6 năm 2011 KẾ HOẠCH BÀI HỌCMÔN:BỒI DƯỠNG HỌC SINH GiỎI TOÁN LỚP 5TÊN BÀI: CÁC BÀI TOÁN VỀ SUY LUẬN LÔ- GICI/Mục tiêu: giúp học sinhBiết cách giải các bài toán về suy luận lô-gic bằng phương pháp lập bảng và phương pháp biểu đồ ven. Học sinh biết áp dụng các phương pháp trên để giải các bài toán có liên quan.Giáo dục học sinh khả năng tư duy, suy luận. Phát huy tính linh hoạt sáng tạo qua giải quyết các tình huống thực tế trong bài.II/ Đồ dùng học tập:GV: máy, đèn chiếu, phiếu bài tập về nhà.HS: bảng nhóm, bút lôngIII/ Các hoạt động dạy học chủ yếu1/ Ổn định lớp:2/ Kiểm tra bài cũ:Kiểm tra kiến thức và bài tập về nhà của tiết bồi dưỡng trước.3/Bài mới:Giới thiệu bài: Khác với những bài toán thuộc các chuyên đề khác, toán về suy luận lô-gic không đòi hỏi phải tính toán phức tạp. Ngược lại, muốn giải những bài toán dạng này cần phải biết vận dụng sáng tạo những kiến thức toán học đơn giản, những hiểu biết về thiên nhiên, xã hội và phong tục tập quán trong sinh hoạt hằng ngày đề từ những điều kiện đã cho trong đề bài, phân tích , lập luận và lựa chọn để đi đến lời giải của bài toán.	Trong tiết học này, cô cùng các em sẽ cùng tìm hiểu cách giải bài toán suy luận lô-gic bằng phương pháp lập bảng và phương pháp biểu đồ ven.Hoạt động của giáo viênHoạt động của HSHoạt động 1: các bài toán giải bằng phương pháp lập bảngMục tiêu: biết cách giải bài toán suy luận lô-gic bằng phương pháp lập bảng. Cách tiến hành:- 2 HS đọc đềb) Nội dung bài học:Bài 1:Ba nghệ sĩ Vàng, Bạch, Hồng cùng vào quán uống cà phê. Ngồi trong quán, người đội mũ trắng nhận xét: “ Ba chúng ta đội mũ có màu trùng với tên của chúng ta, nhưng không ai đội mũ có màu trùng với tên của mình cả.” Nghệ sĩ Vàng hưởng ứng: “ Anh nói đúng.” Em hãy cho biết mỗi nghệ sĩ đội mũ màu gì? Hoạt động của giáo viênHoạt động của HSBài tóan cho ta biết gì?Bài toán hỏi ta điều gì?Ba nghệ sĩ Vàng, Bạch, Hồng cùng vào quán uống cà phê. Ngồi trong quán, người đội mũ trắng nhận xét: “ Ba chúng ta đội mũ có màu trùng với tên của chúng ta, nhưng không ai đội mũ có màu trùng với tên của mình cả.” Nghệ sĩ Vàng hưởng ứng: “ Anh nói đúng.”- Mỗi nghệ sĩ đội mũ màu gì?Hoạt động của giáo viênHoạt động của HSHướng dẫn học sinh tóm tắt:Ba nghệ sĩ: Vàng, Bạch, HồngMàu mũ: vàng, trắng, hồngVàng:.mũ màu gì?Bạch:mũ màu gì?Hồng: mũ màu gì?Hướng dẫn học sinh giải:Theo em, muốn tìm màu mũ của từng nghệ sĩ ta sẽ làm gì?GV: Để giải bài toán dạng này ta sẽ chọn phương pháp lập bảng kết hợp suy luận.GV chốt ý và trình bày bài giải.- HS trả lời:- suy luận, lập bảng, thử chọnHS thảo luận nhóm 4 để lập bảng và giải.1-3 nhóm báo cáo kết quảGiải:Ta lập bảng sau:Màu mũVÀNGBẠCHHỒNGVàng0 ( 1)X ( 2)(3)Trắng0 ( 4)0( 5)X( 6)HồngX ( 7 )(8)0 ( 9)Theo đề bài, không ai đội mũ trùng với tên của mình nên các ô 1,5,9 ta ghi số 0. Vàng hưởng ứng nhận xét của người đội mũ trắng nên Vàng không đội mũ trắng, ta ghi ô 4 số 0.Nhìn vào cột thứ 2, Vàng không đội mũ trắng và mũ vàng nên suy ra Vàng đội mũ hồng.Ta đánh dấu x vào ô 7.Nhìn dòng thứ 3, Vàng và Bạch không đội mũ trắng. Vậy Hồng đội mũ trắng. Ta đánh dấu x vào ô 6.Nhìn ô 6 và ô 7, ta thấy Vàng đội mũ hồng, Hồng đội mũ trắng. Vậy còn lại mũ vàng là Bạch đội. Ta đánh dấu x vào ô 2.Bài 2: Ở bốn góc vườn trồng cây cảnh, ông nội trồng bốn khóm hoa cúc, huệ, hồng và lay-ơn. Biết rằng hai góc vườn phía tây và phía bắc không trồng huệ, khóm huệ trồng giữa khóm cúc và góc vườn phía nam, còn khóm lay-ơn thì trồng giữa khóm hồng và góc vườn phía bắc.Bạn hãy cho biết mỗi góc vườn ông nội đã trồng hoa gì?Học sinh thảo luận nhóm bốn tìm cách giải: 5phútTrình bày bảng nhóm1-3 nhóm báo cáo kết quảGV chữa bài, chốt ýGiải:Ta lập bảng sau:HoaBắcĐôngNam TâyCúcX(1)0(2)0(3)0(4)Huệ0(5)X(6)0(7)0(8)Hồng0(9)0(10)X(11)0(12)Lay-ơn0(13)0(14)0(15)X(16)BắcNamĐôngTâyTa nhận xét:-Góc vườn phía tây và phía bắc không trồng hoa huệ. Ta viết 0 vào ô 5 và 8.-Khóm huệ trồng giữa khóm cúc và góc vườn phía nam nên góc vườn phía nam không trồng huệ và cúc. Ta ghi số 0 vào ô 3 và 7. Nhìn dòng thứ 3 trong bảng thì khóm huệ trồng ở góc vườn phía đông. Ta đánh dấu x vào ô 6.Góc vườn phía đông trồng huệ nên không trồng cúc, hồng và lay-ơn nên ta ghi số 0 vào các ô 2, 10 và 14.Khóm lay-ơn trồng giưa khóm hồng và góc vườn phía bắc nên lay-ơn và hồng không trồng ở góc vườn phía bắc. Ta ghi số 0 vào ô 9 và ô 13. Vậy góc vườn phía bắc trồng cúc. Ta đánh dấu x vào ô 1. Suy ra phía tây không trồng cúc, ta ghi số 0 vào ô 4. Nhìn vào sơ đồ thì khòm lay-ơn trồng ở góc vườn phía nam hoặc phía tây.Nếu lay-ơn trồng ở góc vườn phía nam thì hồng trồng ở góc vườn phía tây. Như vậy, lay-ơn không phải ở giữa khóm hồng và góc vườn phía bắc. Vậy lay-ơn phải trồng ở góc vườn phía tây và hồng trồng ở góc vườn phía nam. Ta đánh dấu x vào ô 11, 16, ghi số 0 vào ô 12 và ô 15.Trả lời:Cúc trồng phía bắc, huệ trồng phía đông, hồng trồng phía nam và lay – ơn trồng phía tây.Rút ra cách làm cho dạng 1:Lập bảngDựa vào điều kiện bài tập đã cho, ta suy luận ra bài toán.Hoạt động của giáo viênHoạt động của HSHoạt động 2: các bài toán giải bằng phương pháp biểu đồ venMục tiêu: biết cách giải bài toán suy luận lô-gic bằng phương pháp biểu đồ ven. Cách tiến hành:Bài 3: Đội tuyển thi đá cầu và đấu cờ vua của Trường tiểu học Minh Khai có 20 em, trong đó có 12 em thi đá cầu và 13 em thi đấu cờ vua. Hỏi có bao nhiêu em trong đội tuyển thi đấu cả hai môn?- Bài tóan cho biết gì? Hỏi gì?2 HS đọc đề-Đội tuyển thi đá cầu và đấu cờ vua của Trường tiểu học Minh Khai có 20 em, trong đó có 12 em thi đá cầu và 13 em thi đấu cờ vua. -Hỏi có bao nhiêu em trong đội tuyển thi đấu cả hai môn?Hoạt động của giáo viênHoạt động của HSYêu cầu HS tóm tắt đề tóan (cá nhân )Hướng dẫn tìm cách giảiLàm thể nào để tìm được số em vừa thi đá cầu vừa thi cờ vua?Để tìm số em chỉ thi đá cầu và chỉ thi cờ vua ta làm như thế nào?GV: Đối với dạng toán này, ta nên sử dụng phương pháp biểu đồ ven như sau:-Đội tuyển: 20emĐá cầu : 12 emCờ vua: 13 emĐá cầu + cờ vua:..em?- Phải biết số em chỉ thi đá cầu và chỉ thi cờ vua.- Ta có thể tìm bằng phương pháp giả thiết tạm hoặc sơ đồ đọan thẳng.-Giải:Đá cầu: 12Đấu cờ vua: 13Dựa vào hình vẽ, ta thấy số em chỉ thi đấu đá cầu là:	20 – 13 = 7 ( học sinh )Số em thi đấu cả hai môn là:	12 – 7 = 5 ( học sinh )Đáp số: 5 học sinh.Bài 4: Trong một hội nghị có 100 đại biểu tham dự. Mỗi đại biểu nói được một, hai trong ba thứ tiếng:Nga, Anh hoặc Pháp. Biết rằng có 39 đại biểu chỉ nói được tiếng Anh, 35 đại biểu nói được tiếng Pháp, 8 đại biểu nói được cả tiếng Nga và tiếng Anh. Hỏi có bao nhiêu đại biểu chỉ nói được tiếng Nga?HS làm bài cá nhânGV thu chấm một số bàiMột học sinh lên bảng làm bàiLớp nhận xétGV chốt lại.Giải:39AnhPháp: 35Nga8Số đại biểu nói được tiếng Pháp hoặc tiếng Nga là: 100 – 39 – 61 ( đại biểu)Số đại biểu nói được tiếng Nga nhưng không nói được tiếng Pháp là: 61 – 35 – 26 ( đại biểu )Số đại biểu chỉ nói được tiếng Nga là: 26 – 8 = 18 ( đại biểu )Đáp số: 18 đại biểuRút ra cách làm cho dạng 2:Vẽ biểu đồ venDựa vào biểu đồ và các điều kiền bài toán đã cho để giải.. Bài tập về nhà Bài 1:Cô Phương đưa ba bạn: Lan , Hồng và Phượng đi dự thi “Tiếng hát hoa phương đỏ”. Về đến trường, các bạn đến hỏi thăm, cô trả lời: “ Mỗi bạn đề đạt một trong các giải nhất, nhì, ba hặc đặc biệt”. Cô đề nghị các bạn thử đoán xem. Hà đoán ngay: Theo em thì Phượng đạt giải nhất, Hồng đạt giải nhì còn Lan đạt giải ba.Bích cho là: “ Lan đạt giải nhất, Phượng đạt giải nhì còn Hồng đạt giải ba.Bạn Ngọc lại đoán: “ Hồng đạt giải nhất, Lan đạt giải nhì còn Phượng đạt giải ba.Nghe xong, cô Phương lắc đầu: “ Không bạn nào đạt giải như các em vừa đoán”Bạn hãy cho biết mỗi người đạt giải gì?Bài 2: Trong hội nghị có 100 đại biểu tham dự. Mỗi đại biểu có thể sử dụng ít nhất một trong ba thứ tiếng: Nga, Trung Quốc hoặc Anh.Biết rằng có 30 đại biểu chỉ nói được tiếng Anh, 40 đại biểu nói được tiếng Nga, 45 đại biểu nói được tiếng Trung Quốc và 10 đại biểu chỉ nói được hai thứ tiếng Nga và Trung Quốc. Hỏi có bao nhiêu đai biểu nói được cả ba thứ tiếng?Hoạt động cuối:Các em vừa được học bài gì? – HS trả lời- Nêu phương pháp giải các bài toán suy luận lô-gic?+ Phương pháp lập bảng + Phương pháp biểu đồ venDặn dòNhận xét tiết học.