Bài giảng Bồi dưỡng Chuyên đề hệ môn Văn

t kiÕn thøc, líp häc sÏ s«i næi ,häc sinh sÏ ®­îc lµm viÖc nhiÒu h¬n trong giê häc vµ c¸c em sÏ n¾m ch¾c kiÕn thøc cña bµi ngay trªn líp. Sau khi kÕt thóc phÇn h×nh thµnh kh¸i niÖm GV cã thÓ ®­a ra 1 vµi bµi tËp nhanh hoÆc gi¶i quyÕt 1 sè bµi tËp trong phÇn luyÖn tËp nh»m ®¸nh gi¸ kh¾c s©u kiÕn th­c cho häc sinh ®ång thêi Gv còng cã thÓ kiÓm tra ®­îc møc ®é n¾m b¾t kiÕn thøc cña häc sinh ®Õn ®©u . Khi x©y dùng bµi tËp nhanh GV nªn chän mÉu trong phÇn v¨n b¶n, . MÉu ng÷ liÖu cÇn : +/ Ng¾n gän vµ chøa c¸c ®¬n vÞ kiÕn thøc võa häc +/ Cã tÝnh chuÈn mùc vµ tÝnh thÈm mü. +/ Cã tÝnh ch©n thùc ,sinh ®éng cña lêi nãi giao tiÕp L­u ý: Tïy theo thêi l­îng cña c¸c ®¬n vÞ kiÕn thøc trong bµi häc ,GV cã thÓ thiÕt kÕ c¸c ho¹t ®éng d¹y häc sao cho ®¶m b¶o võa ¸p dông ®­îc tinh thÇn ®æi míi võa ®¶m b¶o häc sinh tiÕp thu ®­îc néi dung kiÕn thøc . Ho¹t ®éng nhãm lµ ho¹t ®éng rÊt tÝch cùc ®Ó HS ph©n tÝch mÉu song ®ßi hái GV ph¶i cã kÕ ho¹ch ®iÒu khiÓn líp häc sao cho phï hîp t¹o hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng ,tr¸nh t×nh tr¹ng ho¹t ®éng nhãm l¹i lµ lµ ho¹t ®éng chñ yÕu cña mét sè häc sinh häc kh¸ cßn HS häc yÕu vµ TB l¹i kh«ng tham gia ho¹t ®éng . CÇn chia nhãm cho phï hîp ,tr¸nh ån µo mÊt thêi gian .2/B­íc 2:LuyÖn tËp LuyÖn tËp thùc hµnh trong ph©n m«n tiÕng viÖt cã t¸c dông lµm cho häc sinh n¾m v÷ng kh¸i niÖm, hiÓu s©u s¾c kh¸i niÖm h¬n.B»ng thùc hµnh häc sinh ®­îc trùc tiÕp ho¹t ®éng,c¸c em cã ®iÒu kiÖn tù m×nh ph¸t hiÖn l¹i tri thøc, vËn dông tri thøc vµo gi¶i quyÕt cÊc hiÖn t­îng tõ, c©u trong ng«n ng÷ vµ lêi nãi. Th«ng qua qu¸ tr×nh vËn dông vµ ph¸t hiÖn nµy mµ tri thøc cña c¸c em ®­îc chÝnh x¸c, cñng cè vµ kh¾c s©u h¬n.§©y lµ b­íc rÊt quan träng nh»m gióp häc sinh øng dông vµ cñng cè kiÕn thøc lÝ thuyÕt vµo thùc hµnh bµi tËp vµ më réng n©ng cao kiÕn thøc võa ®­îc häc cña m×nh v× vËy gi¸o viªn nªn dµnh l­îng thêi gian tõ 15 ®Õn 20 phót ®Ó thùc hiÖn b­íc 2.VÒ bµi tËp luyÖn tËp SGK phÇn tiÕng viÖt th­êng cã cÊu tróc c¸c d¹ng bµi tËp sau: Thùc hµnh nhËn diÖn( bµi tËp øng dông), ph©n tÝch, bµi tËp t¹o lËp vµ bµi tËp söa ch÷a, bµi tËp cñng cè, bµi tËp n©ng cao .*) Bµi tËp nhËn diÖn, ph©n tÝch . §©y lµ 1 lo¹i bµi tËp cho s½n 1 ng÷ liÖu vµ yªu cÇu ph©n tÝch,x¸c ®Þnh, nhËn diÖn 1 sè yÕu tè vÒ tõ ng÷, ng÷ ph¸p. Lo¹i bµi tËp nµy cã môc ®Ých lµm s¸ng tá vµ cñng cè, ph¸t triÓn 1 sè kh¸i niÖm cña tiÕng viÖt ®· ®­îc tiÕp thu tõ bµi häc lÝ thuyÕt.Yªu cÇu häc sinh ph¶i th«ng hiÓu nh÷ng tri thøc lý thuyÕt võa häc ®Ó ®èi chiÕu so s¸nh Lo¹i bµi tËp nµy th­êng gåm 2 phÇn: PhÇn tr×nh bµy yªu cÇu, phÇn dÉn ng÷ liÖu. Yªu cÇu cã thÓ ®­îc diÔn ®¹t b»ng nhiÒu c¸ch nh­: t×m, x¸c ®Þnh, cho biÕt, ph©n tÝch, t×m hiÓu§ång thêi cã thÓ kÕt hîp thªm c¸c yªu cÇu kh¸c nh­ gi¶i thÝch.lÝ gi¶i, so s¸nh.Víi bµi tËp nµy khi luyÖn tËp gi¸o viªn cÇn h­íng dÉn häc sinh thùc hiÖn c¸c b­íc sau: C¨n cø vµo ®Æc tr­ng kh¸i niÖm cña tiÕng viÖt.VËn dông vµo ng÷ liÖu cña bµi tËp ®Ó x¸c ®Þnh ®èi t­îng cÇn nhËn diÖn ph©n tÝch.Ph©n tÝch ®èi t­îng t×m ®­îc ®Ó x¸c ®Þnh ®Æc ®iÓm cña nã, xem nã cã ®¸p øng ®Æc tr­ng cña kh¸i niÖm lÝ thuyÕt kh«ng tõ ®ã cã thÓ cñng cè thªm kh¸i niÖm.VÝ dô bµi C©u trÇn thuËt ®¬n( Ng÷ v¨n 6 TËp 2)Bµi tËp 1,2 SGK Tr 101,102 lµ bµi tËp nhËn diÖn gi¸o viªn gîi ý ®Ó häc sinh nhí l¹i ®Æc ®iÓm vµ chøc n¨ng cña c©u trÇn thuËt ®¬n ®Ó HS vËn dông ®Ó t×m.Bµi tËp 1: T×m c©u trÇn thËt ®¬n trong ®o¹n trÝch vµ nªu t¸c dông . Bµi tËp 2: LÇn l­ît ®äc tõng c©u vµ nªu t¸c dông . C¨n cø vµo ®Æc ®iÓm vµ chøc n¨ng cña c©u trÇn thuËt ®¬n häc sinh sÏ x¸c ®Þnh ®­îc c¸c c©u trÇn thuËt ®¬n vµ c«ng dông cña nã.Bµi tËp 1: C©u trÇn thuËt ®¬nC©u 1: Dïng ®Ó t¶ hoÆc giíi thiÖuC©u 2: Dïng ®Ó nªu ý kiÕn nhËn xÐt C©u 3 – C©u 4: C©u trÇn thuËt ghÐp Bµi tËp 2: C©u a , b , cC©u trÇn thuËt ®¬n dïng ®Ó giíi thiÖu nh©n vËt.*/ Bµi tËp t¸i hiÖn : cã møc ®é cao h¬n bµi tËp nhËn diÖn v× kh«ng cã c¸c sù kiÖn tõ ng÷ cã s½n ,tri gi¸c ®­îc mµ häc sinh ph¶i huy ®éng vèn kiÕn thøc cña m×nh ®Ó t¸i hiÖn .VÝ dô: Trong bµi : §éng tõ – Ng÷ v¨n 6 tËp 1- cã thÓ ®­a ra bµi tËp t¸i hiÖn nh­ sau: - H·y t×m 3 ®éng tõ t×nh th¸i vµ 3 ®éng tõ chØ hµnh ®éng .Víi d¹ng bµi tËp nµy GV cµn l­u ý häc sinh mét sè thao t¸c : + /§äc kü ®Ò bµi , x¸c ®Þnh yªu cÇu cña bµi tËp +/ Gi¶i quyÕt yªu cÇu bµi tËp vµ tr×nh kÕt qu¶ t¸i hiÖn . +/ Häc sinh nhËn xÐt ,bæ xung ,Gv kÕt luËn *) Bµi tËp t¹o lËp (BT s¸ng t¹o)Lµ lo¹i bµi tËp yªu cÇu häc sinh tù m×nh t¹o nªn s¶n phÈm ng«n ng÷ theo mét yªu cÇu nµo ®ã.ViÖc thùc hiÖn nh÷ng bµi tËp nµy gÇn víi nh÷ng ho¹t ®éng nãi vµ viÕt hµng ngµy cña häc sinh nh­ng vÉn ë d¹ng luyÖn tËp theo yªu cÇu.Bµi tËp t¹o lËp cã nh÷ng d¹ng : T¹o lËp theo mÉu , t¹o lËp tiaaps s¶n ph¶m theo nh÷ng yªu cÇu nhÊt ®Þnh vÝ dô : Trong bµi c©u trÇn thËt ®¬n bµi tËp 5 lµ bµi tËp s¸ng t¹o ChÝnh t¶ ( nhí – viÕt) L­îm( tõ Ngµy HuÕ ®æ m¸u ®Õn Nh¶y trªn ®­êng vµng)*) Bµi tËp n©ng cao Lµ d¹ng bµi tËp nh»m ph¸t huy sù s¸ng t¹o cña häc sinh ngoµi nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n trong bµi häc sinh më réng kh¶ n¨ng hiÓu biÕt cña b¶n th©n m×nh víi kiÕn thøc më réng h¬n.VD : H·y viÕt 1 ®o¹n v¨n ng¾n tõ 5 ®Õn 7 c©u cã sö dông c©u trÇn thËt ®¬n§èi víi PhÇn tiÕng viÖt líp 6 chñ yÕu lµ bµi tËp øng dông, nhËn biÕt vµ 1 sè bµi tËp s¸ng t¹o.Gi¸o viªn nªn tæ chøc cho häc sinh lµm tÊt c¶ c¸c d¹ng bµi tËp nµy b»ng c¸ch mçi bµi tËp cã thÓ cho häc sinh lµm tõ 1 ®Õn 3 phÇn trªn líp cßn l¹i ggi¸o viªn gîi ý cho häc sinh vÒ nhµ lµm.Mçi bµi tËp tiÕng viÖt ®Òu nh»m cñng cè 1 ®¬n vÞ kiÕn thøc võa ®­îc häc ë b­íc 1 v× thÕ khi gi¶i xong 1 bµi tËp giao viªn nªn h­íng dÉn häc sinh cñng cè l¹i nh÷ng kiÕn thøc lÝ thuyÕt cã liªn quan.Ngoµi nh÷ng bµi tËp trong SGK gi¸o viªn cã thÓ dïng thªm 1 sè bµi tËp ë vë bµi tËp ®Ó cñng cè, kh¾c s©u vµ më réng kiÕn thøc ®· ®­îc häc.VÒ viÖc tæ chøc häc sinh luyÖn tËp gi¸o viªn cã thÓ dïng nhiÒu h×nh thøc ho¹t ®éng kh¸c nhau sao cho linh ho¹t phï hîp vµ ®¹t hiªu qu¶ cao nhÊt nh­: + Lµm viÖc ®éc lËp+ Th¶o luËn theo nhãm ghi kÕt qu¶ vµo phiÕu häc tËp, ®¹i diÖn nhãm lªn tr¶ lêi.VÝ dô : Trong bµi c©u trÇn thËt ®¬n bµi tËp 3 gi¸o viªn cã thÓ cho häc sinh th¶o luËn theo nhãm- ph¸t phiÕu häc tËp ®ªr häc sinh ghi kÕt qu¶ bµi tËp vµo phiÕu, nhãm tr­ëng tr×nh bµy tr­íc líp, gi¸o viªn nhËn xÐt, bæ xung, söa ch÷a vµ kÕt luËn. L­u ý : GV kh«ng nªn Ø n¹i vµo hÖ thèng bµi tËp trong SGK mµ cÇn lao ®éng s¸ng t¹o t¹o ra c¸c bµi tËp kh¸c ®Ó n©ng cao viÖc thùc hµnh luyÖn tËp vµ phï hîp víi kh¶ n¨ng nhËn thøc vµ ®èi t­îng HS . KÝnh th­a c¸c ®ång chÝ§Ó thùc hiÖn tèt mét giê tiÕng viÖt trªn líp th× viÖc chuÈn bÞ cña thÇy vµ trß ph¶i rÊt chu ®¸o vµ c«ng phu. *) Gi¸o viªn: §Ó n©ng cao chÊt l­îng gi¸o dôc ®¸p øng nhu cÇu x· héi ngµy cµng ph¸t triÓn nh­ hiÖn nay ,ng­êi gi¸o viªn nãi chung vµ GV m«n ng÷ v¨n nãi riªng cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p cho chÝnh b¶n th©n m×nh vµ kÕ ho¹ch cô thÓ cho häc sinh nh­ sau: - Ng­êi GV ph¶i hiÓu biÕt s©u réng vÒ kiÕn thøc cÇn truyÒn ®¹t nh»m truyÒn ®¹t tèt kiÕn thøc míi cho HS ,kh¾c phôc nh÷ng sai sãt mµ HS m¾c ph¶i ( ChØ ra c¸i sai cña HS ,söa l¹i ,khuyÕn khÝch c¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kh¸c ,h­íng dÉn c¸ch tr¶ lêi ng¾n gän h¬n) - X¸c ®Þnh c¸c ®¬n vÞ kiÕn thøc trong bµi häc ,c¸ch tr×nh bµy c¸c ®¬n vÞ ®ã ,ph©n lo¹i ®¬n vÞ träng t©m ,®¬n vÞ khã . - Bµi so¹n th­êng ®­îc so¹n tr­íc ngµy gi¶ng tõ 2- 3 ngµy ®Ó cã th¬× gian th©m nhËp gi¸o ¸n . - Bµi so¹n ph¶i chi tiÕt , phï hîp víi tr×nh ®é nhËn thøc cña Hs theo h­íng ®æi míi vµ ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña HS. - Sè l­îng c©u hái phï hîp víi ®èi t­îng,râ rµng gióp c¸c em tr¶ lêi tèt c¸c c©u hái cña GV ®­a ra ,t¹o kh«ng khÝ häc tËp ,gióp c¸c em høng thó häc tËp ,nªn sö dông Ýt c©u hái suy luËn , v× tr×nh ®é nhËn thøc cña HS cßn yÕu dÔ g©y ra ch¸n n¶n nÕu c©u hái qu¸ khã . - Mçi phÇn kiÕn thøc nªn chia c©u hái thµnh nhiÒu c©u hái nhá (Kh«ng nªn chia qu¸ nhá) ®Ó gióp c¸c em tr¶ lêi tèt c©u hái ,gióp GV gi¶m thiÓu thêi gian , HS c¶m thÊy m×nh hiÓu vµ n¾m kiÕn th­c .§Æc biÖt ,gi¸o viªn cã thÓ kiÓm tra ®­îc nhiÒu ®èi t­îng HS vµ HS ho¹t ®éng tÝch cùc h¬n . - HÖ thèng c©u hái dÉn d¾t cña GV ph¶i chuÈn bÞ chu ®¸o .GV nªn l­êng tr­íc c¸c t×nh huèng tr¶ lêi sai lÖch mµ HS m¾c ph¶i ®Ó ®Æt c©u hái gîi më phï hîp ,tõ ®ã t¹o ra c¸c c©u hái ,t×nh huèng ,c¸c vÊn ®Ò mµ c¸c em cÇn gi¶i quyÕt nh»m kÝch thÝch vµ ph¸t huy t­ duy s¸ng t¹o cña HS. - Ngoµi viÖc so¹n bµi kÜ gi¸o viªn ph¶i chuÈn bÞ tèt c¸c thiÕt bÞ d¹y häc nh­ b¶ng phô, phiÕu häc tËp®Ó kh©u ph©n tÝch mÉu ®­îc thuËn lîi ®ì mÊt nhiÒu thêi gian.Tr¸nh l¹m dông ®å dïng trùc quan kh«ng cÇn thiÕt dÔ lµm ph©n t¸n sù chó ý cña häc sinh vµ g©y ¸p lùc nÆng nÒ cho gi¸o viªn trong kh©u chuÈn bÞ ®å dïng . - C¸c c©u hái vµ c¸c bµi tËp trong tiÕt d¹y ph¶i cã lêi gi¶i hoÆc ®Þnh h­íng gîi më râ rµng ®Ó gióp GV chñ ®éng kiÕn thøc trong giê d¹y vµ sö lý linh ho¹t tr­íc nh÷ng t×nh huèng SP trong giê häc - Ngoµi sù hiÓu biÕt s©u réng vÒ kiÕn thøc ,gi¸o viªn cÇn chó ý kh©u tr×nh bµy b¶ng t¹o tÝnh mü quan ,gióp HS tiÖn theo dâi, tiÕp thu kiÕn thøc vµ kh¾c s©u kiÕn thøc h¬n. Linh ho¹t kÕt hîp gi÷a gi¶ng vµ ghi b¶ng ,tr¸nh t×nh tr¹ng gi¶ng xong míi quay l¹i ghi b¶ng .*) Häc sinh: - Gi¸o viªn ph¶i nh¾c häc sinh tiÕp xóc víi kiÕn thøc ngay tõ ë nhµ b»ng c¸ch ®äc kÜ vµ tr¶ lêi tr­íc c¸c c©u hái trong s¸ch gi¸o khoa ®Ó tiÕp xóc víi kiÕn thøc míi . - TÝch cùc häc tËp vµ lµm bµi tËp trªn líp vµ ë nhµ ®Ó n¾m ch¾c kiÕn thøc bµi häc. PhÇn bµi tËp giao vÒ nhµ nªn h¹n chÕ bëi phÇn lín häc sinh ch­a cã thãi quen häc tËp t¹i nhµ h¬n n÷a b¶n th©n gia ®×nh HS Ýt cã ng­êi kÌm cÆp c¸c em trong viÖc häc hµnh ,bëi vËy c¸c bµi tËp nªn gi¶i quyÕt 1-2 phÇn t¹i líp c¸c phÇn cßn l¹i häc sinh vÒ nhµ cã thÓ tù lµm ®­îc.KÝnh th­a c¸c ®ång chÝ §Ó d¹y tèt 1 giê tiÕng viÖt THCS nãi chung vµ líp 6 nãi riªng ch¾c ch¾n cßn nhiÒu nh÷ng ph­¬ng ph¸p hay h¬n n÷a song víi chót kinh nghiÖm cã h¹n cña m×nh t«i xin phÐp ®­îc trao ®æi víi c¸c ®ång chÝ 1 sè ý kiÕn mang tÝnh chÊt x¸o xíi l¹i nh÷ng vÊn ®Ò ®· ®­îc häc,®­îc tiÕp thu ë rÊt nhiÒu c¸c ®ît båi d­ìng chuyªn m«n c¸c n¨m tr­íc . RÊt mong c¸c ®ång chÝ ®ãng gãp ý kiÕn cho bµi trao ®æi cña t«i ®Çy ®ñ h¬n.Cuèi cïng t«i xin kÝnh chóc c¸c ®ång chÝ m¹nh khoÎ ,cïng nhau b­íc vµo n¨m häc míi víi khÝ thÕ míi vµ søc m¹nh míi .Xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù chó ý l¾ng nghe cña c¸c ®ång chÝ!