Bài giảng điện tử Sinh học Lớp 11 - Bài 18: Tuần hoàn máu (Bản đẹp)

TUẦN HOÀN MÁU 
TUẦN HOÀN MÁU 
TIẾT 17 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
Câu 1: Hô hấp ở động vật là : 
A. Quá trình tiếp nhận O 2 và CO 2 của cơ thể từ môi trường sống và giải phóng ra năng lượng . 
D. Tập hợp những quá trình , trong đó cơ thể lấy O 2 từ bân ngoài vào để ôxi hoá các chất trong tế bào và giải phóng ra năng lượng cho các hoạt động sống , đồng thời thải CO 2 ra ngoài . 
B. Quá trình trao đổi khí giữa cơ thể và môi trường , đảm bảo cho cơ thể đầy đủ O 2 và CO 2 cung cấp cho quá trình ôxi hoá các chất trong tế bào . 
C. Quá trình sử dụng chất khí như O 2 , CO 2 của cơ thể từ môi trường sống và giải phóng ra năng lượng . 
S 
S 
S 
Đ 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
Câu 2: Vì sao mang cá có diện tích trao đổi khí lớn ? 
A. Vì mang có nhiều cung mang và mỗi mang có nhiều phiến mang . 
D. Vì mang có kích thước lớn 
B. Vì có nhiều cung mang 
C. Vì mang có khả năng mở rộng 
Đ 
S 
S 
S 
BÀI 18: 
TUẦN HOÀN MÁU 
I/ Cấu tạo và chức năng của hệ tuần hòan 
1. Cấu tạo của hệ tuần hoàn 
 Hệ tuần hoàn gồm : 
- Dịch tuần hoàn : 
- Tim: 
- Hệ thống mạch máu : 
 * Động mạch : 
 * Tĩnh mạch : 
 * Mao mạch : . 
Như một cái bơm hút và đẩy máu 
 Là mạch máu đưa máu từ tim đến các cơ quan 
Là mạch máu đưa máu từ mao mạch về tim 
 Là mạch máu rất nhỏ nối ĐM với TM. Là nơi trao đổi máu với tế bào 
máu,hoặc máu + dịch mô 
2. Chức năng của hệ tuần hoàn 
Hệ tuần hoàn có chức năng : 
a. Điều khiển mọi hoạt động sống diễn ra trong cơ thể . 
b. Cung cấp năng lượng cho quá trình chuyển hóa vật chất trong cơ thể . 
c. Vận chuyển các chất từ bộ phận này đến bộ phận khác để đáp ứng cho các hoạt động sống của cơ thể . 
d. Cung cấp chất dinh dưỡng cần thiết cho các hoạt động sống của cơ thể . 
 
I/ Cấu tạo và chức năng của  hệ tuần hòan 
II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT 
 Động vật đơn bào có hệ tuần hoàn không ? Hình thức trao đổi chất là gì ? 
+ Động vật đơn bào , đa bào bậc thấp chưa có hệ tuần hoàn , các chất được trao đổi qua bề mặt cơ thể . 
Động vật đa bào có những dạng hệ tuần hoàn nào ? 
+ Động vật đa bào : 
Hệ tuần hoàn 
Hệ tuần hoàn hở 
Hệ tuần hoàn kín 
Hệ tuần hoàn đơn 
Hệ tuần hoàn kép 
1.Hệ tuần hòan hở Hệ tuần hoàn kín 
HTH HỞ 
HTH KÍN 
Nội dung 
Hệ tuần hoàn hở 
Hệ tuần hoàn kín 
 Đại diện 
Cấu tạo 
Đường đi của máu ( bắt đầu từ tim ) 
Áp lực của máu trong động mạch 
Tim ĐM khoang cơ thể 
Tim DM MM 
 	 TM 
ĐV thân mềm ( ốc sên , trai ) 
Chân khớp ( côn trùng ,) 
Mực ống , bạch tuộc , giun đốt , chân đầu và động vật có xương sống 
- Có mao mạch 
- Sắc tố hô hấo là hêmôglôbin 
- Không có mao mạch 
- Sắc tố hô hấp hêmôxian 
 Thấp . Tốc độ máu chảy chậm 
Cao hoặc trung bình . Tốc độ máu chảy nhanh . 
Trao đổi chất 
Trao đổi chất 
1.Hệ tuần hòan hở Hệ tuần hoàn kín 
TM 
Hệ tuần hoàn nào có ưu điểm hơn ? Vì sao ? 
Hệ tuần hoàn kín có ưu thế hơn 
Vì : + Trong hệ tuần hoàn kín , máu chảy trong động mạch dưới áp lực cao hoặc trung bình . Tốc độ máu chảy nhanh , máu đi được xa , đến các cơ quan nhanh  đáp ứng tốt hơn nhu cầu trao đổi khí và trao đổi chất của cơ thể . 
 Vì sao hệ tuần hoàn hở chỉ thích hợp cho động vật có kích thước nhỏ , ít hoạt động ? 
 Vì tốc độ máu chậm , khả năng điều hòa phân phối máu đến các cơ quan chậm . 
 Nhưng côn trùng vẫn hoạt động mạnh . VD dế mèn , châu chấu . 
 Vì hoạt động trao đổi khí cho các tế bào ở côn trùng do hệ thống ống khí đảm nhận , chứ không phải là hệ tuần hoàn 
HTH ĐƠN 
HTH KÉP 
2. HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN VÀ HỆ TUẦN HOÀN KÉP 
violet 
2. HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN VÀ HỆ TUẦN HOÀN KÉP  
Hệ tuần hoàn đơn 
Hệ tuần hoàn kép 
Đại diện 
Cấu tạo tim 
Áp lực của máu chảy trong động mạch 
Đường đi của máu ( bắt đầu từ tim ) 
vòng tuần hoàn nhỏ Vòng T/H lớn 
Cá 
ĐV có phổi như lương cư , bò sát , chim và thú 
3 hoặc 4 ngăn 
 Cao 
 Trung bình 
Có 2 ngăn 
§M M 
MM M 
TM 
Tim 
§M 
MM Phổi 
TM 
Tim 
Tim 
§M 
MM CQ 
TM 
ĐML 
MM CQ 
Hệ tuần hoàn nào đơn hay kép có ưu điểm hơn ? Vì sao ? 
Hệ tuần hoàn kép . 
Vì : trong động mạch máu chảy dưới áp lực cao , máu chảy nhanh , đi xa tạo ra áp lực thuận lợi cho quá trình trao đổi chất ở mao mạch  trao đổi chất diễn ra nhanh . 
Đề mục 
II. CHIỀU HƯỚNG TIẾN HÓA CỦA HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT 
 Từ chưa có hệ tuần hoàn đến có hệ tuần hoàn 
 Từ hệ tuần hoàn hở đến hệ tuần hoàn kín . 
 Từ hệ tuần hoàn đơn đến hệ tuần hoàn kép . Từ tim có 2 ngăn đến tim có 3, 4 ngăn . 
Chiều hướng tiến hóa của hệ tuần hoàn ? 
violet 
Câu 1: Cấu tạo chung của hệ tuần hoàn gồm : 
 A. Tim, động mạch , tĩnh mạch , mao mạch 
 B. Tim, hệ mạch , dịch tuần hoàn 
 C. Tim, hệ mạch , máu 
 D. Động mạch , tĩnh mạch , mao mạch , máu 
CỦNG CỐ 
B 
Câu 2: Đường đi của máu trong hệ tuần hoàn hở theo thứ tự là : 
	 Động mạch , mao mạch , tĩnh mạch , tim 
	 Động mạch , tĩnh mạch , mao mạch , tim 
	 Động mạch , khoang cơ thể , tĩnh mạch , tim 
	 Động mạch , tĩnh mạch , khoang cơ thể , tim 
D 
C 
B 
A 
C 
CỦNG CỐ 
Câu 3: Chiều hướng tiến hóa của hệ tuần hoàn là : 
	 Hệ tuần hoàn hở  kín ; đơn  kép 
	 Hệ tuần hoàn kín  hở ; đơn  kép 
	 Hệ tuần hoàn hở  kín ; kép  đơn 
	 Hệ tuần hoàn kín  hở ; kép  đơn 
C 
D 
B 
A 
A 
CỦNG CỐ 
CỦNG CỐ 
Đặc điểm 
Cá 
Lưỡng cư 
Bò sát 
Chim , Thú 
Số vòng tuần hoàn 
Tim 
Chất lượng máu nuôi cơ thể 
Câu 4:Hoàn thành bảng 
Hoàn thành bảng So sánh sự vận chuyển các chất trong cơ thể thực vật và động vật ? 
Tiêu chí 
Thực vật 
Động vật 
Con đường vận chuyển 
Động lực vận chuyển 
Thành phần các chất vận chuyển. 
TIM 
TIM 
Khoang cơ thể 
Tĩnh mạch 
Động mạch 
 Mao mạch 
Tế bào 
Hệ tuần hoàn hở 
Hệ tuần hoàn kín 
TIM 
Khoang cơ thể 
Tĩnh mạch 
Động mạch 
Tế bào 
Hệ tuần hoàn hở 
TIM 
Đường đi của máu 
Khoang cơ thể 
TIM 
Hệ tuần hoàn kín 
TIM 
Tĩnh mạch 
Động mạch 
Mao 
mạch 
Tế bào 
Đường đi của máu 
ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN 
Mao mạch mang 
Mao mạch 
Động mạch lưng 
Động mạch mang 
Tĩnh mạch 
TÂM THẤT 
TÂM NHĨ 
ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN ĐƠN 
Tâm thất 
Tâm nhĩ 
MM mang 
ĐM mang 
Mao mạch 
ĐM lưng 
TM 
ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN KÉP 
Động mạch chủ 
Mao mạch c¸c c¬ quan 
Mao mạch phổi 
VÒNG TUẦN HOÀN LỚN 
VÒNG TUẦN HOÀN NHỎ 
Tĩnh mạch 
Động mạch phổi 
Tĩnh mạch phổi 
TÂM NHĨ PHẢI 
TÂM THẤT PHẢI 
TÂM NHĨ TRÁI 
TÂM THẤT TRÁI 
ĐƯỜNG ĐI CỦA MÁU TRONG HỆ TUẦN HOÀN KÉP 
Vòng tuần hoàn nhỏ 
Tâm thất 
ĐM phổi 
MM phổi 
TM phổi 
Tâm nhĩ 
Vòng tuần hòan lớn 
Tâm thất 
ĐM chủ 
MM 
TM chủ 
T â m nhĩ 
CỦNG CỐ 
Đặc điểm 
Cá 
Lưỡng cư 
Bò sát 
Chim , Thú 
Số vòng tuần hoàn 
Tim 
Chất lượng máu nuôi cơ thể 
Câu 4:Hoàn thành bảng 
1 
2 
2 
2 
2 ngăn 
3 ngăn 
3 ngăn 
có vách Ngăn 
tâm thất hụt 
4 ngăn 
Không pha 
Pha đậm 
Pha nhạt 
Không pha 
Đáp án 
- Đặc điểm bề mặt trao đổi khí: 
 + Diện tích bề mặt lớn. 
 + Mỏng và luôn ẩm ướt. 
 + Có rất nhiều mao mạch. 
 + Có sắc tố hô hấp. 
 + Có sự lưu thông khí. 
- Nguyên tắc(cơ chế) trao đổi khí: khuếch tán. 
Trên cạn:Chim là nhóm có hiệu suất TĐK lớn nhất vì ngoài phổi chim còn có hệ thống túi khí giúp cho khí thở ra và hít váo đều giàu oxi . 
- Dưới nước : Cá xương là nhóm có hiệu quả TĐK hiệu quả nhất 
Câu hỏi : 
 Trình bày đặc điểm,cơ chế trao đổi khí ở bề mặt trao đổi khí ? 
Trong các nhóm ĐV nhóm nào có hiệu suất trao đổi khí cao nhất ? 
Đáp án 
Ngoài 4 đặc điểm của trao đổi khí, cá xương còn có thêm 2 đặc điểm làm tăng hiệu quả trao đổi khí là : 
 + Miệng và diềm nắp mang phối hợp nhịp nhàng giữa để tạo dòng nước lưu thông từ miệng qua mang. 
 + Cách sắp xếp của mao mạch trong mang giúp cho dòng máu chảy trong mao mạch song song và ngược chiều với dòng nước chảy bên ngoài mao mạch của mang. 
Câu hỏi: Cá chép có thể đạt hiệu quả trao đổi khí cao vì sao?