Bài giảng điện tử Sinh học Lớp 11 - Bài 44: Sinh sản vô tính ở động vật (Chuẩn kiến thức)

b. sinh s¶n ë ®éng vËt 
SS vô tính 
SS hữu tính 
1 
Những động vật nào sau đây có hình thức SSVT? 
ONG 
TRÙNG ROI 
KIẾN 
THUỶ TỨC 
BÒ 
MÈO 
2 
BÀI 44: SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐÔNG VẬT 
I. Khái niệm 
II. Các hình thức sinh sản vô tính 
III.Nuôi cấy mô và nhân bản vô tính ở động vật 
3 
Cơ thể mới đựoc hình thành tõ m ấy cơ thể gốc ? 
Cơ thể mới được hình thành bằng cách nào ? 
Cơ thể mới sinh ra có đặc điểm gì ? 
4 
BÀI 44: SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐÔNG VẬT 
I. Khái niệm 
Cơ sở TB học của SSVT là gì ? 
5 
BÀI 44: SINH SẢN VÔ TÍNH Ở ĐÔNG VẬT 
Khái niệm 
II. Các hình thức sinh sản vô tính 
6 
 HTSS 
ĐẶC ĐIỂM 
PHÂN ĐÔI 
NẢY CHỒI 
PHÂN MẢNH 
TRINH SINH 
GIỐNG NHAU 
KHÁC NHAU 
ĐẠI DIỆN 
7 
 HTSS 
Ñaëc ñieåm 
PHAÂN ÑOÂI NAÛY CHOÀI PHAÂN MAÛNH TRINH SINH 
 . Từ một caù thể  một hoặc nhiều caù theå mới giống GIOÁNG mình , khoâng coù söï keát hôïp giöõa tinh truøng vaø TB tröùng . 
NHAU . Dựa treân phaân baøo nguyeân nhieãm taïo ra caù theå môùi .. 
KHAÙC 
NHAU 
 ÑAÏI 
 DIEÄN 
8 
Một số ví dụ về sinh sản vô tính ở động vật 
SINH SẢN BẰNG PHÂN Đ ÔI Ở TRÙNG giµy 
9 
 HTSS 
Ñaëc ñieåm 
PHAÂN ÑOÂI NAÛY CHOÀI PHAÂN MAÛNH TRINH SINH 
 . Từ một caù thể  một hoặc nhiều caù theå mới giống GIOÁNG mình , khoâng coù söï keát hôïp giöõa tinh truøng vaø TB tröùng . 
NHAU . Dựa treân phaân baøo nguyeân nhieãm taïo ra caù theå môùi .. 
KHAÙC 
NHAU 
 ÑAÏI 
 DIEÄN 
Caù theå meï hình thaønh eo thắt ôû giöõa , phaân chia đ ® ều tế baøo chất vaø nhaân , taïo thaønh 2 caù theå môùi . 
Ñoäng vaät ñôn baøo , giun deïp . 
10 
Một số ví dụ về sinh sản vô tính ở động vật 
Sự nảy chồi ở thủy tức 
11 
 HTSS 
Ñaëc ñieåm 
PHAÂN ÑOÂI NAÛY CHOÀI PHAÂN MAÛNH TRINH SINH 
 . Từ một caù thể  một hoặc nhiều caù theå mới giống GIOÁNG mình , khoâng coù söï keát hôïp giöõa tinh truøng vaø TB tröùng . 
NHAU . Dựa treân phaân baøo nguyeân nhieãm taïo ra caù theå môùi .. 
KHAÙC 
NHAU 
 ÑAÏI 
 DIEÄN 
Caù theå meï hình thaønh eo thắt ôû giöõa phaân chia đều tế baøo chất vaø nhaân , taïo thaønh 2 caù theå môùi . 
Ñoäng vaät ñôn baøo , giun deïp . 
- Moät vuøng cuûa cô theå meï NP nhiều lần tạo chồi con. 
- Chồi taùch khỏi cô thể mẹ tạo thaønh một cô thể mới . 
Bọt biển ; ruột khoang 
12 
Cá 
thể 
mẹ 
Cá thể con 
Cá thể con 
Sự phân mảnh của giun 
13 
Hải quỳ 
14 
 HTSS 
Ñaëc ñieåm 
PHAÂN ÑOÂI NAÛY CHOÀI PHAÂN MAÛNH TRINH SINH 
 . Từ một caù thể  một hoặc nhiều caù theå mới giống GIOÁNG mình , khoâng coù söï keát hôïp giöõa tinh truøng vaø TB tröùng . 
NHAU . Dựa treân phaân baøo nguyeân nhieãm taïo ra caù theå môùi .. 
KHAÙC 
NHAU 
 ÑAÏI 
 DIEÄN 
Caù theå meï hình thaønh eo thắt ôû giöõa phaân chia đều tế baøo chất vaø nhaân , taïo thaønh 2 caù theå môùi . 
Ñoäng vaät ñôn baøo , giun deïp . 
- Moät vuøng cuûa cô theå meï NP nhiều lần tạo chồi con. 
- Chồi taùch khỏi cô thể mẹ tạo thaønh một cô thể mới . 
Bọt biển ; ruột khoang 
Cơ thể mẹ tạo thaønh nhiều mảnh vụn . Moãi maûnh phaùt trieån thaønh cô theå môùi hoaøn chænh . 
Bọt biển vaø giun dẹp 
15 
16 
ONG CHÚA (2n) 
ONG THỢ VÀ 
ONG ĐỰC (n) 
Sự trinh sản ở ong 
17 
2n 
2n 
Ong ch ú a ( 2n ) 
Ong thợ ( 2n ) 
Ong đực ( 1n ) 
1n 
1n 
1n 
1n 
1n 
<--- Tinh tr ù ng 
Tr ứng 
Sự trinh sản 
18 
Ong đực (n) 
Ong thợ (2n) 
Ong chúa (2n) 
Trứng (n) của ong chúa 
Thụ tinh 
Không thụ tinh 
Trinh sinh 
Sinh sản hữu tính 
Tinh trùng (n) của ong đực 
Trứng (n) của ong chúa 
Trứng (n) của ong chúa 
19 
 HTSS 
Ñaëc ñieåm 
PHAÂN ÑOÂI NAÛY CHOÀI PHAÂN MAÛNH TRINH SINH 
 . Từ một caù thể  một hoặc nhiều caù theå mới giống GIOÁNG mình , khoâng coù söï keát hôïp giöõa tinh truøng vaø TB tröùng . 
NHAU . Dựa treân phaân baøo nguyeân nhieãm taïo ra caù theå môùi .. 
KHAÙC 
NHAU 
 ÑAÏI 
 DIEÄN 
Caù theå meï hình thaønh eo thắt ôû giöõa phaân chia đều tế baøo chất vaø nhaân , taïo thaønh 2 caù theå môùi . 
Ñoäng vaät ñôn baøo , giun deïp . 
- Moät vuøng cuûa cô theå meï NP nhiều lần tạo chồi con. 
- Chồi taùch khỏi cô thể mẹ tạo thaønh một cô thể mới . 
Bọt biển ; ruột khoang 
Cơ thể mẹ tạo thaønh nhiều mảnh vụn . Moãi maûnh phaùt trieån thaønh cô theå môùi hoaøn chænh . 
Bọt biển vaø giun dẹp 
- Tế baøo trứng khoâng qua thụ tinh tạo thaønh caù thể đ ® ơn bội (n). 
Sinh saûn trinh sinh thöøông gaén vôùi sinh saûn höõu tính . 
Caùc loaøi chaân ñoát nhö : ong , kieán , reäp  
20 
II. Các hình thức sinh sản vô tính 
Trinh sinh khác với các hình thức SSVT khác như thế nào ? 
ĐVBC có hình thức SSVT hay không ? SSVT ở ĐVBC diễn ra như thế nào ? 
SSVT khác 
Cơ thể mới 
TB sinh dưỡng 2n 
Ng.phân 
Trinh sinh 
Giao tử cái n 
Cơ thể mới 
Ng.phân 
21 
Hiện tượng thằn lằn bị đứt đuôi,cua gãy càng 
 tái sinh được đuôi , càng mới có phải là 
hình thức 
sinh sản vô tính không ? 
 Vì sao ? 
22 
II. Các hình thức sinh sản vô tính 
Động vật 
Các hình thức sinh sản vô tính 
Phân đôi 
Nảy chồi 
Phân mảnh 
Trinh sản 
Trùng roi 
Thủy tức 
Hải quỳ 
Sán lông 
Trai sông 
Ong 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
+ 
Đánh dấu + ( có ) hoặc – ( không ) vào bảng dưới đây ? 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
- 
+ 
- 
- 
- 
23 
II. Các hình thức sinh sản vô tính 
Những ý nào sau đây là ưu thế của SSVT? Tại sao ? 
1. Có lợi trong trường hợp mật độ quần thể thấp 
2. Tạo số lượng con cháu lớn trong thời gian ngắn 
3. Tạo cá thể thich nghi môi trường sống thay đổi 
4. Dễ bị chết hàng loạt khi môi trường thay đổi 
5. Con cháu giống hoàn toàn cá thể mẹ 
6. Sinh sản chậm 
7. Tạo ra cá thể thích nghi với môi trường sèng ổn định 
24 
II. Các hình thức sinh sản vô tính 
Những ý nào sau đây là hạn chế của SSVT? Tại sao ? 
1. Tạo số lượng con cháu lớn trong thời gian ngắn 
2. Tạo cá thể không thich nghi khi môi trường sống thay đổi 
3. Dễ bị chết hàng loạt khi môi trường thay đổi 
4. Con cháu giống hoàn toàn cá thể mẹ 
5. Sinh sản nhanh 
6. Tạo ra cá thể thích nghi với môi trường sông ổn định 
25 
III. Nuôi cấy mô và nhân bản vô tính 
1. Nuôi cấy mô 
Nuôi cấy mô là gì ? 
TB, mô xương 
Xương 
TB, mô cơ tim 
Tim 
TB,mô thần kinh 
Tủy sống , não 
26 
III. Nuôi cấy mô và nhân bản vô tính 
1. Nuôi cấy mô 
Ứng dụng làm gì ? 
- Kh¸i niÖm 
27 
28 
III. Nuôi cấy mô và nhân bản vô tính 
1. Nuôi cấy mô 
2. Ghép mô tách rời vào cơ thể 
Nêu ý nghĩa của ghép 
mô tách rời vào cơ thể ? 
29 
Có những dạng ghép mô nào ? 
30 
2. Ghép mô tách rời vào cơ thể 
- Có 3 dạng ghép : 
+ Tự ghép 
31 
2. Ghép mô tách rời vào cơ thể 
- Có 3 dạng ghép : 
+ Đồng ghép 
32 
2. Ghép mô tách rời vào cơ thể 
- Có 3 dạng ghép : 
+ Dị ghép 
33 
III. Nuôi cấy mô và nhân bản vô tính 
1. Nuôi cấy mô 
2. Ghép mô tách rời vào cơ thể 
3. Nhân bản vô tính 
34 
G iáo sư Ian Wilmut 
35 
Quy trình nhân bản Cừu Đôly 
Cừu cái lông trắng cho tế bào tuyến vú 
Tế bào tuyến vú 
Nuôi trong mt nghèo dd 
Cừu cái mặt đen cho trứng 
Noãn bào kỳ giữa II GP 
Kết hợp với tế bào tuyến vú 
 Phát triển thành Cừu Đôly 
Cấy vào dạ con của Cừu mặt đen 
Cho phát triển thành phôi trong MT dd 
Lấy mất nhân TB trứng 
Quan sát hình cho biết thế nào là nhân bản vô tính ? 
36 
3. Nhân bản vô tính 
	- Nhân bản vô tính là hiện tượng chuyển nhân của một TB xôma vào 1 TB trứng đã lấy mất nhân , rồi kích thích phát triển thành phôi  phôi phát triển thành cơ thể mới . 
	- Ý nghĩa : tạo ra các dòng theo ý muốn của nhà nghiên cứu . 
	- Thành tựu : Tạo ra đầu tiên là cừu Doly , hiện nay tiến hành trên nhiều lòai động vật : lợn , chó , bò , khỉ .... 
Nhân bản vô tính có ý nghĩa gì ? 
Nêu một số thành tựu của nhân bản vô tính ? 
37 
3. Nhân bản vô tính 
Hạn chế của nhân bản vô tính là gì ? 
- Có cùng kiểu gen nên dễ chết hàng loạt khi MT sống thay đổi . 
- Sức sống không cao , không tạo được ưu thế lai . 
	- Việc nhân bản vô tính tế bào gốc đang mở ra triển vọng lớn đối việc giải quyết các mô ghép khi cần . 
38 
hút chất nằm trong nhân noãn bào 
lấy những tế bào của tuyến vú 
39 
tạo được MỘT TẾ BÀO TỔNG NĂNG 
D olly 
Ñöa nhaân teá baøo tuyeán vuù vaøo noaõn baøo 
Cừu Doly ra đời ngày 5/7/1996 
40 
Cừu DOLLY và mẹ BLACK FACE 
41 
Cừu DOLLY tại Bảo tàng Royal ( Edinburgh – Scotland) 
42 
CUÛNG COÁ: 
1. SSVT là kiểu sinh sản tạo ra cơ thể mới : 
A. Từ một hoặc hai cơ thể gốc 
B. Không qua thụ tinh 
C. Từ một cơ thể gốc dựa trên cơ sở phân đôi 
D. Từ một cơ thể gốc dựa trên cơ sơ phân bào nguyên nhiễm 
43 
2.Caùc hình thöùc sinh saûn ôû ñoäng vaät : 
A.Phaân ñoâi , naûy choài , phaân maûnh . 
B.Sinh saûn sinh döôõng , trinh saûn , naûy choài . 
C.Phaân ñoâi trinh saûn , naûy choài , taùi sinh . 
D.Trinh saûn , naûy choài , phaân maûnh , phaân ñoâi . 
CUÛNG COÁ: 
44 
3.Sinh saûn voâ tính döïa treân cô sôû : 
A.Phaân baøo . 
B.Nguyeân phaân vaø phaân hoaù teá baøo . 
C.Phaân baøo nguyeân nhieãm 
D.Khaû naêng phaân ñoâi , naûy choài , phaân maûnh , trinh saûn . 
CUÛNG COÁ: 
45 
4. Những ĐV nào SS bằng cách phân mảnh : 
A. Ong , kiến , thủy tức , sán lông 
B. Sán lông , giun dẹp , đỉa 
C. Tôm , cua , sán lông , đỉa 
D. Trùng roi , hải quỳ , thủy tức 
CUÛNG COÁ: 
46 
5: Hiện tượng chuyển nhân của 1 tế bào xôma vào một tế bào trứng đã mất nhân rồi kích thích phát triển thành phôi , làm cho phôi phát triển thành một cơ thể mới được gọi là : 
A.Phân đôi . 
B. Nhân bản vô tính 
C. Nảy chồi . 
D. Trinh sinh 
CUÛNG COÁ: 
47 
 Học bài , trả lời các câu hỏi trong SGK. 
 Đọc mục em có biết . 
 Chuẩn bị bài mới . 
Trả lời các câu hỏi trong SGK 
ở bài mới . 
48