Bài giảng Giải phẫu sinhlis người - Bài 2: Cấu tạo và chức năng của từng cơ quan phân tích

 Tai giữa : Nằm trong xoang của xương thái dương Cấu Tạo gồm xoang tai giữa và hệ thống xương tai+Hệ thống xương tai gồm : xương búa – xương bàn đạp va xương đe.Quai xương búa dính với lớp sụn trên mảng nhĩ .xương bàn đạp gắn với cửa sổ bầu giục mở vào thang tiền đình Vai trò khuyếc đại âm thanh ,qua hệ thống xương tai âm thanh được khuyec đại lên 20 lẩn khi truyền đến tai trong .Ngoai ra hệ thống xương tai còn bảo vệ cho tai tránh tác động âm thanh quá manh(có 2 cơ nhỏ+Xoang tai giữa được thông với mũi hầu qua ống owsstat giúp cân bằng áp xuất trong và ngoài màng nhĩTai trong Tieàn ñìnhOÁc tai 3 oángBaùn khuyeân+ Tai trong Nằm trong tháp xương thái dương Cấu tạo gồm mê lộ xương (Lớp vỏ bao ngoài) và mê lộ màng Giữa mê lộ xương và mê lộ màng có chất ngoại dịch Trong mê lộ màng chúa nội dịch Mê lộ xương có 3 phần thong nhau là thang tiền đình , các vành bán khuyên và ốc tai+ cơ quan tiền đình ở phía sau bên trên ốc tai, phía trước nằm bên dưới vành bán khuyên.Như vậy phía trước cơ quan tiền đình thong với ốc tai, phia sau thong với các vành bán khuyên,thành bên của cơ quan tiền đình thong với xoang tai giữa qua cửa sổ tròn và cửa sổ bầu dục .+Ốc tai: Cấu tạo gồm ốc tai xương và ốc tai màng Ốc tai màng có cơ quan coocti là phần ngoại biên của cơ quan phân tích thinh giac.Tại đây các sóng âm thanh biến đổi thành xung thân kinh. Cơ quan thụ cảm âm thanh: Nằm trong các rãnh xương xoắn quanh một khối xương hình trụ,co một màng mỏng căng giữa bản xoắn và thành bên của ống thính giác gọi là màng cơ sở( màng nền) chia ống ốc tai thành hai phòng hay 2 thang là thang tiền đình (bên trên tong với cơ quan tiền đình) và thang dưới là thang màng nhĩ.hai thang này thong nhau ở đỉnh ốc tai qua lỗ nhỏ.Phía trên màng cơ sở có các cơ quan cooti :Cấu tạo cơ quan coocti:gồm tế bào đệm ,tế bào cảm giác có lông và màng lưới các tế bào bao quanh các tế bào có lông.Các sợ lông của tế bào cản giác sẽ luồn sâu vào nội bạch dịch trong ốc tai màng.Phía trên cơ quan coocti co màng mái cùng với màng nền có tác dụng cố định các tế bào cảm giác,môt đầu của màng mái tự do trong nội dịch. Nội dịch: có [k+] kha cao nhưng [Na+] lại thấp Ngoại dịch: thành phần ion Ca2+,Na+,Cl- tương tự huyết thanh và dịch tuỷ.Các đường dẫn và các trung tâm thần kinh của cơ quan phân tích thi giác-Dao động âm thanh lọt vào ống tai ngoài tác dụng lên màng nhĩ làm màng nhĩ dung,qua hệ thống xương tai âm thanh tác động lên màng tiền đình và nội dịch trong ốc tai.Kết quả màng tiền đình và nội dịch trong ốc tai lần lượt dao động.nhưng dao động này sẽ kích thích tế bào thụ cảm có lông,ngoài sự chuyển động của màng nền cũng được các tế bào có lông tếp nhận và khuyếch đại lên thành những xung thần kinh,chúng đi tới hệ thần kinh trung ương (Tw) qua giây thần kinh thinh giác- Những âm thanh phứctạp như âm nhạc,tiếng nói thì chúng được phân tách tạo ra những tín hiệu và được vùng vỏ não thính giác giải mã giúp ta hiểu được ý nghĩa.- Sau đó các sóng áp lực chuyển tới rãnh tiền đình đi tới rãnh trống hoặc qua màng nền hoặc qua đường nối khe tiền đình – màng nhĩ nằm ở đỉnh xoắn ốc tai rồi truyền đến cửa sổ tròn lõm vào long tai giữa để giải thoát E của sóng áp lực. Các bộ phận của tai trong tham gia vào việc giữ cân bằng cho cơ thể gồm :Túi tròn, túi bầu dục , vá các cán bán khuyênTham gia vào cân bằng tĩnh : túi tròn và túi bầu dục gúp cơ thể giữ trạng thái cân bằng tuỳ theo sức hút của trái đất .Cấu tạo : Trong túi có một cấu trúc gọi là nốt thăng bằng gồm một khối bang chứa các tinh thể CaCO3 (đá tai) và các tế bào thụ cảm có lông .	Tuỳ theo tư thế đầu mà khối keo có thể bị kéo xuống bởi sức hút của trái đất, làm cong các lông tb cảm giác tạo ra xung thần kinh truyền về não cho ta cảm giác về tư thế .Tham gia cân bằng cộng :Các ống bán khuyên tham gia giữ cân bằng khi cơ thể hoạt động. + Cấu tạo gồm : 3 ống bán khuyên nằm trên 3 mặt phẩng vuông góc với nhau bên trong chứa đầy nội dịch + Mỗi ống bán khuyên chiu trác nhiệm với việc gia tốc theo các hướng riêng của nó .+ Trong mỗi bọng bán khuyên có cấu trúc hình nón bao gồm cac tế bào thụ cảm có lông và một chỏm keo . Sự chuyển động của dịch lỏng làm chuyển hướng chỏm keo và kích thích vào các tế bào thu cảm từ đó tạo ra xung thần kinh truyền về não bộ giúp ta nhận biết được chuyển động theo 3 hướng khác nhau , trên cơ sở đó điều hoà h/đ của các cơ , đặc biệt là các cơ vùng cổ Mắt chính là bộ phận ngoại biên của cơ quan phân tích . Cấu tạo hình cầu gồm 3 lớp màng :- Màng đục hay củng mạc , phía trước trong suốt gọi là giác mạc .- Màng mạch : có nhiều mạch máu và sắc tố , phía trước màng mạch chuyển dần thành mi thể và mống mắt .+ Trong thể mi có các sợi cơ trơn tạo thành cơ thể mi , phần ngoài cùng phía trước màng máu tạo thành dải bao quanh một lỗ hổng ở giữa gọi là mống mắt hay tròng đen . Trong mống mắt có 2 loại cơ là cơ vòng và cơ phóng xạ có chức năng co dãn đồng tử , điều chỉnh lượng ánh sáng vào trong mắt. Ngoài ra còn có các tế bào sắc tố tạo ra màu sắc mắt ( Người chết và bạch tạng không có sắc tố ) + Sau thể mi và mống mắt có thể thuỷ tinh hay nhân mắt hình thấu kính ,gằn vào thuỷ tinh thể, khi cơ thể mi co thì đọ cong của nhân mắt được thay đổi giúp ta có thể nhìn được những vật ở gần hoặc ở xa (điều tiết mắt ) + Thể mi cùng thuỷ tinh thể chia khoảng trước mắt thành 2 ngăn ( phòng trước và phòng sau – đều chứa dịch trong suốt ).-Màng thứ 3 gọi là màng lưới hay võng mạc, cấu tạo phức tạp gồm tế bào cảm quang , tế bào thần kinh và tổ chức đệm.+ Cấu tạo cắt ngang võng mạc dày khoảng 10 lớp tb (h11.13 T147 sgt)Lớp thứ 10 giáp danh với dịch thuỷ tinh của mắtLớp thứ nhất nằm sát màng mạch của mắt .+ Tế bào cảm quang : Mỗi tb cảm quang gồm nhiều phần khác nhau, phân biệt ở các cơ quan thụ cảm : Cơ quan thụ cảm của mắt gồm:+Tế bào hình que: vài trăm triệu có sắc tố rodopxin nhưng dưới tác dụng của ánh sáng sắc tố này bị mất màu , phân bố trên toàn bộ võng mạc, cảm nhận ánh sáng không màu.+Tế bào hình nón: khoảng 7 triệu và tập trung ở trung tâm võng mạc, có sắc tố là iodopxin Các tb hình que và hình nón liên hệ với tb thần kinh thị giác nằm ngay trong võng mạc+ Phía sau võng mạc có 2 cấu trúc đặc biệt. 	điểm vàng ( Nơi tập trung nhiều tb hình nón, cảm nhận ánh sáng màu) , nằm cách điểm mù khoảng 4mm về phía trung tâm mắt.	điểm mù ( vị trí ra của các dây tk thị giác ) ,là 1 điểm màu vàng nhạt và không có các tế bào cảm quang .	Bộ phận dẫn truyền của cơ quan phân tích thị giác: Bắt đầu từ các tb hạch thuộc lớp thứ 9 của võng mạc đến các dây tk thị giác đi lên não bộ, qua não trung gian xảy ra sự bắt chéo của các dây tk thị giác tao nên giao thoa thị giác ( nhưng chỉ có 1 nửa số sợi tk bắt chéo từ bên này sang bên kia ).+ Các sợi tk đi đến vùng đồi thị, nên thể gối ngoài và liên hệ với củ não sinh tư, 1 số sợi tk kết thúc tại đây tham gia vào phản xạ vận đông thị giác . + Thể gối ngoài là bộ phận trung chuyển các xung thần kinh nên vỏ bán cầu đại não (vùng thị giác tại thuỳ chẩm ).+ Bộ phận trung ương của cơ quan phân tích thị giác : Nằm ở thuỳ chẩm (vùng 17), đại bộ phận thính lực trung tâm phản chiếu tại đây, thị lực ngoại vi phản chiếu tại trước của thuỳ thi giác.b , Bộ phân khúc xạ ánh sáng Gồm 1 hệ thống các MT trong suốt tham gia vào việc tạo hình ảnh rõ nét trên võng mạc Cấu tạo : Giác mạc, phòng trước, phòng sau và thuỷ tinh thể tất cả tạo nên hệ thống quang học của mắt với tác dung tập trung các tia sáng từ MT xung quanh để tạo nên 1 hình ảnh ngược chiều trên màng lưới. Như vậy có sự khúc xạ diễn ra cả ở mặt trước và mặt sau của giác mạc và thuỷ tinh thể . Màng giác giữ vai trò quan trọng hơn trong việc khúc xạ ánh sáng nhưng hình dạng của thuỷ tinh thể có thể thay đổi để điều tiết nhìn các vật ở xa hoặc ở gần .Sự thay đổi độ cong của thuỷ tinh thể liên quan mật thiết với khả năng co dãn của các cơ thể mi.Trong nhãn khoa khả năng khúc xạ ánh sáng thường được đo bằng điop(Đ), 1Đ là khả năng khúc xạ của một thấu kính hội tụ có khoảng cách tiêu cự chính bằng 1m .Nếu tiêu cự = 2m  I khúc xạ = 0.5 ĐNếu khoảng cách tiêu cự =0.5 m  I khúc xạ = 2 Đ Không giữ gìn vệ sinh mắt sẽ làm cho khả năng nhìn của mắt bị suy giảm do mắc một số tật hoặc bệnh về mắt như tật cận thị, bệnh đau mắt đỏ Loạn thịCận thịViễn thịCận thịH50.1. Nguyên nhân tật cận thịViễn thịH50.3 Nguyên nhân tật viễn thịViễn thị : Xuất hiện khi cầu mắt quá lớn so với khả năng hội tụ của thuỷ tinh thể , các vật ở xa có khả năng hội tụ trên màng lưới nhưng không có khả năng hội tụ các vật ở gần  dùng thấu kính hội tụ .Cân thị : Xuất hiện khi cầu mắt quá dài so với thuỷ tinh thể ,các vật ở gần có thể hội tụ tốt nhưng những vật ở xa thì không có khả năng hội tụ  dùng thấu kính hội tụ .Loạn thị .Đục thuỷ tinh thể :Các tb của thuỷ tinh thể mất đi tính trong suốt  cần phẫu thuật để thay nhân mắt .Phản ứng của đồng tử :Do cơ vòng và cơ phóng xạ của mống mắt điều chỉnh .Viêm giác mạc Mắt hình chóp Đau mắt hột Đau mắt đỏ Thiếu VitaminA . VTM A tham gia vào tổng hợp Rodopsin , sắc tố của tế bào que , nên khi thiếu VTM A thì các tb hình que sẽ không được tổng hợp và gây nên triệu chứng quáng gà  Bổ xung vitamin A .Ăn bí đỏ, cà rốt, các loại rau có màu xanh thẫm là nguồn bổ sung Vitamin A cho mắte.Hiện tượng thích nghi ánh sáng Khi ta từ trong tối bước ra ánh sáng thì hưng phấn của tb tk thị giác sẽ giảm và ngược lại .Khi bước từ trong bóng tối ra, ban đầu, chỉ cần 1 lượng nhỏ ánh sáng cũng cho ta cảm giác chói mắt .Chỉ sau một khoảng thời gian nhất định thì khả năng cảm nhận của chúng ta mới trở lại bình thường.Khả năng thích nghi tỉ lệ thuận với cường độ và thời gian tác đọng của kích thích ánh sáng. 	Là khoảng cách nhỏ nhất giữa 2 điểm mà mắt có khả năng phân biệt được ,khả năng phân biệt khoảng cách càng nhỏ bao nhiêu thì thị lực càng cao bấy nhiêu .Khả năng cảm nhận và phân biệt 2 vật thể phụ thuộc vào kích thước của hình ảnh trên võng mạc Kích thước của hình ảnh trên võng mạc phụ thuộc vào góc thị giác hay góc đọ khác nhau gữa 2 vật .Trong điều kiện cố định mắt có khả năng tiếp nhận một khoảng không gian với nhiều điểm trong cùng một lúc .Cảm ơn cô giáo và các bạn