Bài giảng Giáo dục công dân 10 - Chương IV: Học Thuyết Giá Trị

*Chương IVHỌC THUYẾT GIÁ TRỊGiảng viên: HOÀNG PHƯƠNG LANLạng Sơn, tháng 10 năm 2009 ---------------- Sở GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠOTRƯỜNG CĐSP LẠNG SƠNCâu hỏi kiểm tra bài cũ	Trình bày vai trò của sản xuất vật chất đối với sự tồn tại và phát triển xã hội?Một số hình ảnh về hoạt động sản xuất 	Chương IVHỌC THUYẾT GIÁ TRỊ*Khi nghiên cứu PTSX TBCN Mác bắt đầu từ hàng hoá, bởi vì, một mặt, sản xuất TBCN, trước hết là sản xuất hàng hoá đã phát triển cao, trong đó sản xuất hàng hoá là tế bào kinh tế của xã hội tư sản. Häc thuyÕt gi¸ trÞ lµ xuÊt ph¸t ®iÓm trong toµn bé lý luËn kinh tÕ cña C.M¸cTrong häc thuyÕt nµy C.M¸c nghiªn cøu mèi quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi, cã liªn quan víi vËt vµ biÓu hiÖn d­íi h×nh th¸i quan hÖ gi÷a vËt víi vËt. C¬ së vÒ kinh tÕ ®Ó x¸c lËp quan hÖ gi÷a ng­êi víi ng­êi th«ng qua quan hÖ gi÷a vËt víi vËt ë ®©y chÝnh lµ lao ®éng, c¸i thùc thÓ, yÕu tè cÊu thµnh gi¸ trÞ cña hµng hãa. 1. Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá VD: Có hai gia đình cùng sản xuất ra thóc: + Gia đình A: Sản xuất ra để bán.+ Gia đình B: Sản xuất ra để tiêu dùng cho chính nhu cầu của mình.Gia đình nào là sản xuất hàng hoá? - Câu hỏi:?- KN: Sản xuất hàng hoá là kiểu tổ chức kinh tế mà ở đó sản phẩm được sản xuất ra để trao đổi hoặc mua bán trên thị trường.- KN: Sản xuất tự cấp, tự túc là kiểu tổ chức kinh tế mà sản phẩm do lao động tạo ra nhằm thoả mãn trực tiếp nhu cầu của người sản xuất. Khái niệm1. Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá - Vậy, không phải ngay từ khi con người xuất hiện là đã có sản xuất hàng hoá, mà sản xuất hàng hoá ra đời phải có đủ điều kiện cần thiết của nó. Khái niệm1. Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá 	b) Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoáPhân công lao động xã hộiSẢN XUẤT HÀNG HOÁSự tách biệt tương đối về mặt kinh tế của những người sản xuất1. Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá PHÂN CÔNG LAO ĐỘNG XH	b) Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá * Thứ nhất: Phân công lao động xã hội.1. Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá 	b) Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá * Thứ hai: Sự tách biệt tương đối về mặt kinh tế của những người sản xuất 1. Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá 	b) Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá * Thứ nhất: Phân công lao động xã hội. Thế nào là Phân công lao động xã hội? Vì sao trong phân công lao động xã hội việc trao đổi sản phẩm lại trở thành tất yếu?1. Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá Thứ nhất: Phân công lao động xã hội	- Phân công lao động xã hội là sự phân chia lao động một cách tự phát thành các ngành nghề khác nhau	- Do phân công lao động xã hội => mỗi người sản xuất chỉ tạo ra một (một vài sản phẩm nhất định)	- Do nhu cầu đời sống cần nhiều thứ => họ phải trao đổi sản phẩm cho nhau, làm cho người sản xuất phụ thuộc vào nhau và 	b) Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá1. Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá => Tóm lại: Phân công lao động xã hội là cơ sở, tiền đề của sản xuất hàng hoá, khi phân công lao động xã hội ngày càng phát triển, thì trao đổi hàng hoá ngày càng mở rộng hơn và đa dạng hơn. 	b) Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá1. Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá Thứ hai: Sự tách biệt tương đối về mặt kinh tế của những người sản xuất b) Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá- Sự tách biệt này do các quan hệ sở hữu khác nhau về tư liệu sản xuất.1. Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá b) Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá Chính quan hệ sở hữu khác nhau về tư liệu sản xuất đã làm cho những người sản xuất độc lập với nhau, đối lập với nhau- Trong điều kiện ấy người này muốn tiêu dùng sản phẩm của người kia phải thông qua sự mua bán hàng hoá, tức là phải trao đổi dưới những hình thái hàng hoá.1. Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá 2. Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hoá a) Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hoá(Thảo luận 5 phút)So sánh sự giống nhau và khác nhau của sản xuất tự cấp, tự túc với sản xuất hàng hoá? Rút ra đặc trưng và ưu thế của kinh tế hàng hoá?b) Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá=> Từ sự phân tích trên, sản xuất hàng hoá chỉ ra đời và tồn tại khi đồng thời có hai điều kiện nói trên, nếu thiếu một trong hai điều kiện ấy thì không có sản xuất hàng hoá và sản phẩm lao động không mang hình thái hàng hoá1. Điều kiện ra đời và tồn tại của sản xuất hàng hoá 2. Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hoá a) Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hoá(Thảo luận 5 phút)So sánh sự giống nhau và khác nhau của sản xuất tự cấp, tự túc với sản xuất hàng hoá? Rút ra đặc trưng và ưu thế của kinh tế hàng hoá?So sánh kinh tế tự cấp, tự túc và kinh tế hàng hoáSản xuất tự cấp, tự túcSản xuất hàng hoáQuy môPhương diện kỹ thuậtPhương diện kinh tếMục đích sản xuấtNăng suất, chất lượng sản phẩmChất lượng cuộc sống về vật chất, văn hoá và tinh thầnSo sánh kinh tế tự cấp, tự túc và kinh tế hàng hoáSản xuất tự cấp, tự túcSản xuất hàng hoáQuy môNhỏ hẹp, khép kínMở rộng, giao lưu hợp tác với các tổ chức kinh tế khácPhương diện kỹ thuậtLao động thủ công chiếm địa vị thống trị, sử dụng sức người là chínhMáy móc ngày càng hiện đạiPhương diện kinh tếCá nhân, không có cạnh tranh, giao lưu học hỏi kinh nghiệmVừa mang tính cá nhân vừa mang tính tập thể, có cạnh tranh, có trao đổi kinh nghiệm.Mục đích sản xuấtThoả mãn nhu cầu tiêu dùng nội bộ từng gia đình hay công xã.sản xuất đáp ứng nhu cầu tiêu dùng cho người khác, cho xã hội và thu lời nhiềuNăng suất, chất lượng sản phẩmNăng suất thấp, chất lượng kém.Năng suất tăng, chất lượng ngày càng cao, mẫu mã phong phú.Chất lượng cuộc sống về vật chất, văn hoá và tinh thầnNghèo nàn, lạc hậu, nhu cầu hạn hẹpĐời sống cá nhân và đời sống xã hội ngày càng cao.2. Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hoá a) Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hoáThứ nhất: Sản xuất hàng hoá 	=> mục đích là để trao đổi, để cho người khác tiêu dùng nên sự gia tăng không hạn chế nhu cầu của thị trường là một động lực mạnh mẽ thúc đẩy sản xuất phát triển.	=> Cho phép khai thác được những lợi thế về tự nhiên, xã hội, kỹ thuật của từng người, từng cơ sở cũng như từng vùng, từng địa phương2. Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hoá a) Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hoáThứ hai: Nền kinh tế hàng hoá tồn tại trong môi trường cạnh tranh gay gắt Thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển mạnh mẽ. Tạo điều kiện thuận lợi cho việc ứng dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật vào sản xuất, buộc những người sản xuất hàng hoá luôn năng động, nhạy bén..., thúc đẩy sản xuất phát triển2. Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hoá a) Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hoá- Thứ ba: Sự phát triển của sản xuất xã hội với tính chất mở, giao lưu kinh tế, văn hoá giữa các địa phương, các ngành ngày càng thường xuyên... Tạo điều kiện ngày càng nâng cao đời sống vật chất và văn hoá của nhân dân. Xoá bỏ tính bảo thủ trì trệ của nền sản xuất tự cấp, tự túc2. Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hoá Hạn chế của kinh tế hàng hoá là gì??2. Đặc trưng và ưu thế của sản xuất hàng hoá b) Hạn chế	- Phân hoá giàu nghèo	- Gây tiềm ẩn khả năng khủng hoảng kinh tế	- Phá hoại môi trường sinh thái, làm cạn kiệt nguồn tài nguyên	- Suy đồi đạo đứcCỦNG CỐ BÀISản xuất hàng hoá và hai điều kiện ra đời của nóTính ưu việt của sản xuất hàng hoá so với sản xuất tự cấp, tự túc cũng như những mặt trái của kinh tế hàng hoá.- Vận dụng kiến thức trong bài để hiểu mặt trái kinh tế hàng hoá trong cơ chế thị trường ở nước ta hiện nay	 BÀI TẬP Hãy đề xuất biện pháp nhằm khắc phục hạn chế của nền kinh tế hàng hoá của nước ta hiện nay?HƯỚNG DẪN CÂU HỎI, TÀI LIỆU TỰ HỌCTÀI LIỆU1. Giáo trình: Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin – 2009 (NXB Chính trị Quốc gia – Hà Nội)2. Giáo trình: 81 câu hỏi và trả lời Những nguyên lý cơ bản của CN Mác-Lênin (NXB ĐHSP Hà Nội)3. Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác-Lênin (Tài liệu phục vụ dạy và học Chương trình các môn lý luận chính trị trong các trường đại học và cao đẳng – NXB đại học Kinh tế quốc dân)HƯỚNG DẪN CÂU HỎI, TÀI LIỆU TỰ HỌC