Bài giảng môn Ngữ văn 8 - Bài 16: Thuyết minh một thể loại văn học

Tiết 61: Bài 16THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌCTHUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌCTiết 61A.Lí thuyết : Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh một thể loại văn học *Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật1. Tìm hiểu đề:- Thể loại: thuyết minh về một thể loại văn học- Đối tượng thuyết minh: thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật- Phạm vi tri thức: Đặc điểm về :số câu, tiếng ; luật bằng, trắc; niờm; nhịp; vần; đối; bố cục - Phương pháp thuyết minh:+ Nêu định nghĩa+ Phân tích+ Nêu ví dụ1. Tìm hiểu đề:THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌCTiết 61A.Lí thuyết : Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh một thể loại văn học *Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật1. Tìm hiểu đề:2. Quan sát- nhận xét:? Cách làm một bài văn thuyết minh? Để làm một bài văn thuyết minh, cần tìm hiểu đối tượng thuyết minh, xác định rõ phạm vi tri thức về đối tượng đó, sử dụng phương pháp thuyết minh thích hợp, chính xác, dễ hiểu. 1 Làm trai đứng giữa đất Cụn Lụn B T B 2 Lừng lẫy làm cho lở nỳi non. T B T3 Xỏch bỳa đỏnh tan dăm bảy đống, T B T 4 Ra tay đập bể mấy trăm hũn. B T B5 Thỏng ngày bao quản thõn sành sỏi, B T B6 Mưa nắng càng bền dạ sắt son. T B T7 Những kẻ vỏ trời khi lỡ bước, T B T8 Gian nan chi kể việc con con! B T BThể thơ : thất ngôn bát cú Đường luật.*Số cõu :Bài thơ có 8 câu.*Số tiếng : Mỗi câu có 7tiếng.*Về vần : hiệp vần ở cuối các câu 1, 2, 4, 6, 8 (vần chân-độc vần)_luụn gieo vần bằng .*Theo hàng ngang: Tiếng thứ 4 luụn trỏi thanh với tiếng thứ2 và 6 ;Cỏc tiếng thứ 2,4,6 ở cỏc cặp cõu : 1-2 ; 3-4 ; 5-6 ; 7-8 luụn trỏi ngược nhau về thanh => Luật : Nhị tứ lục phõn minh ,nhất tam ngũ bất luận*Theo hàng dọc :Cỏc cặp cõu :1-8 ; 2-3 ; 4-5 ; 6-7 trựng nhau về thanh ở cỏc tiếng thứ 2,4,6 =>Niờm( nếu tiếng của dòng trên là B thì tiếng của dòng dưới cũng là B => gọi là niêm( dính) với nhau.)*Về phộp đối: Cặp câu 3 – 4 ; 5 - 6.+Về hỡnh thức :-Đối nhauvề từ loại(cựng từ loại) -Đối nhau về thanh điệu(ngược thanh)+Về nội dung : Bổ sung cho nhau về ý nghĩa*Bố cục 4 phần: đề, thực, luận, kết (mỗi phần gồm có hai câu).*Về nhịp : 2/2/3 hoặc 4/3 ;ĐẬP ĐÁ Ở CễN LễN*2cõu đề :V/đề về quan niệm làm trai của người tự C.M=>Nờu và mở đề (phỏ đề và thừa đề )* 2cõu thực :M.tả về cụng việc đập đỏ của người tự C.M=>M.tả cụ thể để làm rừ đề*2cõu luận :Từ cụng việc đập đỏ suy ngẫm về con dường hoạt động C.M =>Mở rộng nội dung đề làm cho đề sõu rừ hơn.*2cõu kết :K.định lai v/đề : dự cú khú khăn gian khổ đến đõu vẫn q.tõm theo đuổi lớ tưởng của mỡnh =>Thõu túm ý toàn bài .Bước tới Đốo Ngang búng xế tà, T B TCỏ cõy chen đỏ lỏ chen hoa . B T BLom khom dưới nỳi tiều vài chỳ , B T BLỏc đỏc bờn sụng chợ mấy nhà . T B TNhớ nước đau lũng con cuốc cuốc T B TThương nhà mỏi miệng cỏi gia gia. B T BDừng chõn đứng lại trời non nước B T BMột mảnh tỡnh riờng ta với ta. T B TĐẬP ĐÁ Ở CễN LễN 1 Làm trai đứng giữa đất Cụn Lụn B T B 2 Lừng lẫy làm cho lở nỳi non. T B T3 Xỏch bỳa đỏnh tan dăm bảy đống, T B T 4 Ra tay đập bể mấy trăm hũn. B T B5 Thỏng ngày bao quản thõn sành sỏi, B T B6 Mưa nắng càng bền dạ sắt son. T B T7 Những kẻ vỏ trời khi lỡ bước, T B T8 Gian nan chi kể việc con con! B T BQUA ĐẩO NGANG=>Bài thơ làm theo luật bằng=>Bài thơ làm theo luật trắcLưu ý :Căn cứ vầo tiếng thứ 2 ở cõu thứ nhất , thể thơ Đường luật thất ngụn bỏt cỳ cú 2 dạng :-Làm theo luật bằng (V.D:Đập đỏ ở Cụn Lụn,Vào nhà ngục Quảng Đụng cảm tỏc ...)-Làm theo luật trắc (V.D :Qua Đốo Ngang,Bạn đến chơi nhà ...)1T B T2 B T B 3 B T B 4T B T 5T B T6 B T B 7 B T B 8 T B T 1 B T B 2 T B T3 T B T4 B T B 5 B T B 6 T B T7 T B T8 B T B Cõu:Tiếng: 2 4 6 2 4 6Bài thơ làm theo luật bằngBài thơ làm theo luật trắcThể thơ : thất ngôn bát cú Đường luật.*Số cõu :Bài thơ có 8 câu.*Số tiếng : Mỗi câu có 7tiếng.*Về vần : hiệp vần ở cuối các câu 1, 2, 4, 6, 8 (vần chân-độc vần)_luụn gieo vần bằng .*Theo hàng ngang: Tiếng thứ 4 luụn trỏi thanh với tiếng thứ2 và 6 ;Cỏc tiếng thứ 2,4,6 ở cỏc cặp cõu : 1-2 ; 3-4 ; 5-6 ; 7-8 luụn trỏi ngược nhau về thanh => Luật : Nhị tứ lục phõn minh ,nhất tam ngũ bất luận*Theo hàng dọc :Cỏc cặp cõu :1-8 ; 2-3 ; 4-5 ; 6-7 trựng nhau về thanh ở cỏc tiếng thứ 2,4,6 =>Niờm( nếu tiếng của dòng trên là B thì tiếng của dòng dưới cũng là B => gọi là niêm( dính) với nhau.)*Về phộp đối: Cặp câu 3 – 4 ; 5 - 6.+Về hỡnh thức :-Đối nhauvề từ loại(cựng từ loại) -Đối nhau về thanh điệu(ngược thanh)+Về nội dung : Bổ sung cho nhau về ý nghĩa*Bố cục 4 phần: đề, thực, luận, kết (mỗi phần gồm có hai câu).*Về nhip : 2/2/3 hoặc 4/3 ;2/53. Dàn bài: a. Mở bài:-Thể thơ TNBCĐL là thể thơ thông dụng trong các thể thơ ĐL được các nhà thơ VN yêu chuộng b. Thân bài:*Xuất xứ :Là thể thơ cú nguồn gốc từ T.Quốc,làm theo luật thơ được đặt ra từ thời Đường .Thường viết theo lối vịnh vật hoặc vịnh cảnh để tỏ chớ ,tỏ lũng .*Giới thiệu đặc điểm của thể thơ:- Số câu, số chữ trong bàiCách gieo vần, Quy luật bằng trắc (Niờm –Luật =>Làm theo luật bằng hoặc trắc ?) Nghệ thuật đối Cấu trúc bài thơ Ngắt nhịp*Nhận xột :Ưu - nhược điểm của thể thơ b. Thân bài:*Xuất xứ :Là thể thơ cú nguồn gốc từ T.Quốc,làm theo luật thơ được đặt ra từ thời Đường*Giới thiệu đặc điểm của thể thơ:- Số câu, số chữ trong bàiCách gieo vần, Quy luật bằng trắc Nghệ thuật đối Cấu trúc bài thơ Ngắt nhịpNhận xột :Ưu - nhược điểm của thể thơ3. Dàn bài: a. Mở bài:-Thể thơ TNBCĐL là thể thơ thông dụng trong các thể thơ ĐL được các nhà thơ VN yêu chuộngThảo luận nhúm :Nhận xét ưu điểm( vẻ đẹp, nhạc điệu), nhược điểm của thể thơ này trong thơ ca Việt Nam?- Thể thơ này đẹp ở sự tề chỉnh, hài hoà, âm thanh trầm bổng, nhạc điệu phong phú, bố cục cân đối hài hoà, vần điệu nhịp nhàng mang đậm chất cổ điển. Ngắn gọn , sỳc tớch .- Nhược điểm: có nhiều ràng buộc gò bó, cụng thức khuôn mẫu, không phóng khoáng như thơ tự do c. Kết bài :-Thơ ca VN có nhiều bài thơ hay được sáng tác theo thể thơ này. Ngày nay thể thơ này vẫn được ưa chuộng.-Đõy là thể thơ cú vai trũ rất quan trọng trong đời sống v.học dõn tộcTHUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌCTiết 61A.Lí thuyết : Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh một thể loại văn học *Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật1. Tìm hiểu đề:2. Quan sát- nhận xét:3. Dàn bài:4.Ghi nhớ :sgk (154) Từ quan sát trên, rút ra bài học như thế nào về cách thminh đặc điểm 1 thể loại văn học? Muốn thuyết minh một thể loại văn học , trước hết phải quan sát, nhận xét, sau đó khái quát thành đặc điểm.Khi nêu các đặc điểm cần chú ý lựa chọn ntn? Khi nêu các đặc điểm cần lựa chọn đặc điểm tiêu biểu, quan trọng và cần có ví dụ cụ thể để làm sáng tỏ các đặc điểm ấy. B. Luyện tập. THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌCTiết 61A.Lí thuyết : Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh một thể loại văn học *Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật1. Tìm hiểu đề:2. Quan sát- nhận xét:3. Dàn bài:4.Ghi nhớ :sgk (154)B. Luyện tập:B.tập1 :Thuyết minh đăc điểmchớnh của truyện ngắn 2.Quan sát: Qua 3 văn bản truyện ngắn đã học :Tụi đi học ,Lóo Hạc , Chiếc lỏ cuối cựng*Định nghĩa thể loại truyện ngắn: thuộc thể tự sự loại nhỏ.*Dung lượng ( Nội dung phản ánh): Dung lượng nhỏ, tập trung mô tả một mảng cuộc sống hay một biến cố, một hành động, một trạng thái nào đó trong cuộc đời nhân vật, thể hiện một khía cạnh của tính cách hay một mặt nào đó của đời sống xã hội (ví dụ minh hoa)* Nhân vật sự kiện: ít* Cốt truyện thường diễn ra một khoảng không gian, thời gian hạn chế, không kể trọn vẹn một quá trình diễn biến một đời người mà chọn những khoảnh khắc, những lát cắt của cuộc sống để thể hiện.*Kết cấu thường là sự sắp đặt những đối chiếu tương phản để làm nổi bật chủ đề.*Truyện ngắn tuy dung lượng ngắn nhưng thường đề cập vấn đề lớn của cuộc sống1. Tìm hiểu đề:- Thể loại: thuyết minh về một thể loại văn học- Đối tượng thuyết minh: Truyện ngắn- Phạm vi tri thức: Đặc điểm :về dung lượng, về nhõn vật ,về cốt truyện ,về kết cấu.. .- Phương pháp thuyết minh : Nêu định nghĩa ; Phân tích ; Nêu ví dụ3.Dàn ý :THUYẾT MINH MỘT THỂ LOẠI VĂN HỌCTiết 61A.Lí thuyết : Từ quan sát đến miêu tả, thuyết minh một thể loại văn học *Đề bài: Thuyết minh đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật1. Tìm hiểu đề:2. Quan sát- nhận xét:3. Dàn bài:4.Ghi nhớ :sgk (154)B. Luyện tập. B.tập1 :Thuyết minh đăc điểmchớnh của truyện ngắn1. Tìm hiểu đề:2.Quan sát:3.Dàn ý :3.Dàn ý :a.MB :Truyện ngắn là một thể loại tự sự nhỏ...b.TB :Giới thiệu cỏc đặc điểm tiờu biểu :+Về dung lượng+Về nhõn vật +Về cốt truyện +Về kết cấu ...c.KB :K.định vai trũ , ý nghĩa của thể loại truyện ngắnHƯỚNG DẪN HỌC BÀI:+Hoàn thành bài tập1 :X.dựng dàn ý chi tiết=> viết bài +Chuẩn bị bài :Muốn làm thằng Cuội , Hai chữ nước nhà