Bài giảng môn Ngữ văn 8 - Phần Tiếng Việt: Nói quá

 Trong làng tụi khụng thiếu gỡ cỏc loại cõy,nhưng hai cõy phong này khỏc hẳn: chỳng cú tiếng núi riờng và hẳn phải cú một tõm hồn riờng, một tõm hồn chan chứa những lời ca ờm dịu. Dự ta cú tới đõy vào lỳc nào, ban ngày hay ban đờm, chỳng vẫn nghiờng ngả thõn cõy, lay động lỏ cành, khụng ngớt tiếng rỡ rào theo nhiều cung bậc khỏc nhau. Cú khi tưởng chừng như một làn súng thuỷ triều dõng lờn vỗ vào bói cỏt, cú khi lại nghe như một tiếng thỡ thầm thiết tha nồng thắm chuyển qua lỏ cành như một đỏm lửa vụ tỡnh, cú khi hai cõy phong bỗng im bặt một thoỏng, rồi khắp lỏ cành lại cất tiếng thở dài một hơi như thương tiếc người nào. Và khi mõy đen kộo đến cựng với bóo giụng, xụ góy cành, tỉa trụi lỏ, hai cõy phong nghiờng ngả tấm thõn dẻo dai và reo vự vự như một ngọn lửa bốc chảy rừng rực. 1.Ví dụ: Đêm tháng chưa nằm đã sáng Ngày tháng mười chưa cười đã tối. Cày đồng đang buổi ban trưa, Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày Ai ơi bưng bát cơm đầy, Dẻo thơm một hạt, đắng cay muôn phần => Nhấn mạnh mức độ cụng việc của người nụng dõn hết sức vất vả.“Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng” (hiện tượng thời gian đêm tháng năm rất ngắn.)“Ngày tháng mười chưa cười đã tối”(hiện tượng thời gian ngày tháng mười rất ngắn.) “Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày” =>Núi quỏ=>Nhấn mạnh tính chất khác biệt của thời tiết giữa tháng 5 và tháng 10(mồ hôi rơi nhiều, liên tục) So sánh hai cách nói sau, cách nói nào sinh động và gây ấn tượng hơn? Cách 1 Cách 2 “Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng”  Đêm tháng năm rất ngắn“Ngày tháng mười chưa cười đã tối”  Ngày tháng mười rất ngắn“Mồ hôi thánh thót như mưa ruộng cày”  Mồ hôi ướt đẫm=>Sinh động, gây ấn tượng có tớnh biểu cảm hơn=> Tác dụngBài tập nhanh: Tỡm biện phỏp núi quỏ và giải thớch ý nghĩa của chỳng trong cỏc vớ dụ sau:a. Tối hôm qua xem phim cười vỡ cả bụng.b. Anh ấy bận trăm công nghìn việcc. Tiếng đồn cha mẹ anh hiền Cắn cơm không vỡ, cắn tiền vỡ đôi.d. Ước gì sông hẹp một gangBắc cầu dải yếm cho nàng sang chơie. Thuận vợ, thuận chồng tát bể Đông cũng cạn.* Lưu ý: Thảo luận nhóm: Em hãy tìm trong văn thơ những chi tiết, hình ảnh có dùng biện pháp nói quá ? - Bác ơi! Tim Bác mênh mông thế ! Ôm cả non sông mọi kiếp người. -Nhân vật Đan – Kô: Xé toang lồng ngực của mình, rứt trái tim ra châm lửa đốt. Trái tim đã bốc cháy rừng rực, làm ngọn đuốc để soi sáng cho bộ lạc vượt qua đầm lầy và cảnh rừng đen tối, đưa họ tới thảo nguyên tràn đầy ánh sáng------ -Trên quê hương quan họ Một làn nắng cũng mang điệu dân ca. Dùng trong thơ văn châm biếm:- Nú là loại vắt cổ chày ra nước. - Chị ấy là người ruột để ngoài da -Tóc rễ tre chải lược bồ cào Trong mình ghẻ lở hắc lào tứ tung Trên đầu chấy rận như sung - Lỗ mũi mười tỏm gỏnh lụng Chồng yờu chồng bảo rõu rồng trời choDùng trong thơ văn trữ tình: ngợi ca.Dùng trong đời sống hàng ngày: câu chuyện vui Quả bí khổng lồHai anh chàng cùng đi qua một khu vườn trồng bí, anh A thấy quả bí to vội kêu lên: -Chà quả bí to thật !Anh B cười và bảo rằng: -Thể đã lấy gỡ làm to ! Tôi đã từng thấy quả bí to hơn nhiều. Có lần tôi trông thấy quả bí to bằng cả cái nhà kia kỡa ! Anh A nói ngay: -Thế thỡ lấy gỡ làm lạ ! Tôi còn nhớ có một lần tôi trông thấy cái nồi to bằng cả cái đỡnh làng ta ! Anh B ngạc nhiên hỏi: -Cái nồi ấy dùng để làm gỡ mà to vậy? Anh A giải thích: -Cái nồi ấy dùng để luộc quả bí anh vừa nói ấy mà. Anh B biết bạn chế nhạo mỡnh bèn nói lảng sang chuyện khác. (Theo: truyện cười dân gian)*Câu hỏi: Lời nói của hai nhân vật trong truyện có sử dụng biện pháp nói quá không?Thảo luận nhúmCú phải hai nhõn vật trong truyện đó dựng phộp núi quỏ? Phõn biệt biện phỏp tu từ núi quỏ và núi khoỏc.  Phân biệt giữa nói quá và nói khoác * Giống nhau: Cả hai đều nói quá sự thật và phóng đại quy mô, mức độ, tính chất của sự vật sự việc được nói đến.* Khác nhau: +Nói quá: -là biện pháp tu từ có tính nghệ thuật nhằm gây ấn tượng mạnh, tăng sức biểu cảm trong diễn đạt. +Nói khoác: -Nhằm mục đích làm cho người nghe tin vào nhng điều không có thực.ở mục đích*Lưu ý: Phân biệt Núi quỏ và núi khoỏc Bài tập bổ sung Cho biết tỏc dụng của núi quỏ trong cỏc cõu sau :a. Gỏnh cực mà đổ lờn non Cũng lưng mà chạy cực cũn chạy theo => nhấn mạnh nỗi cực khổ, vất vả của người dõn lao động b. Người sao một hẹn thỡ nờn Người sao chớn hẹn thỡ quờn cả mười => nhấn mạnh , gõy ấn tượng về sự quờn của người hẹnc. Đờm nằm lưng chẳng tới gường Mong trời mau sỏng ra đường gặp em => nhấn mạnh , gõy ấn tượng , tăng sức biểu cảm về nỗi nhớ mong người thương thao thức suốt đờm ,khụng ngủ được ĐIỀN TỪ THÍCH HỢP ĐỂ Cể THÀNH NGỮ HOÀN CHỈNHMột nắng..........................................rùa.................như trứng gà bóc. ......................sôi nước mắt.Đen.......................................quỷ hờn hai sương.Chậm nhưTrắngnhư cột nhà cháyĐổ mồ hôiMa chê Bài 1: Tỡm biện phỏp núi quỏ và ý nghĩa của chỳng trong cỏc vớ dụ sau:a) Bàn tay ta làm nờn tất cả .Cú sức người sỏi đỏ cũng thành cơm. b) Anh cứ yờn tõm, vết thương chỉ sướt da thụi. Từ sỏng đến giờ em cú thể đi lờn đến tận trời được. c) Cỏi cụ bỏ thột ra lửa ấy lại xử nhũn mời hằn vào nhà xơi nước. =>Con người cú thể vượt qua trở ngại để thành cụng ( niềm tin vào bàn tay lao động).=>Vết thương chẳng có nghĩa lí gì, không phải bận tâm, sức khỏe rất tốt.=>Kẻ có uy quyền, hống hỏch quỏt nạt mọi người.Bài 2 :a. Ở nơi ............................... thế này, cỏ khụng mọc nổi nữa là trồng rau trồng cà.b. Nhỡn thấy tội ỏc của giặc ai ai cũng .........................c. Cụ Nam tớnh tỡnh sởi lởi,.........................d. Lời khen của cụ giỏo làm cho nú ...........................e. Bọn giặc hoảng hồn .......................... mà chạy.chú ăn đỏ gà ăn sỏibầm gan tớm ruộtruột để ngoài danở từng khỳc ruộtvắt chõn lờn cổ Baứi 3:ẹaởt caõu vụựi caực thaứnh ngửừ coự duứng pheựp noựi quaự sau: nghieõng nửụực nghieõng thaứnh, dụứi non laỏp bieồn, laỏp bieồn vaự trụứi, mỡnh ủoàng da saột, nghú naựt oực a. Naứng coõng chuựa coự veỷ ủeùp nghieõng nửụực nghieõng thaứnh. b. ẹoaứn keỏt laứ sửực maùnh dụứi non laỏp bieồn. c. Coõng vieọc laỏp bieồn vaự trụứi laứ coõng vieọc cuỷa nhieàu ủụứi, nhieàu theỏ heọ mụựi coự theồ laứm xong. d. Nhửừng chieỏn sú mỡnh ủoàng da saột ủaừ chieỏn thaộng. e. Mỡnh nghú naựt oực maứ vaón chửa giaỷi ủửụùc baứi toaựn naứy.Noựi nhử vẹt Khoỷe nhử voiBaứi 4 : Tỡm thaứnh ngửừ so saựnh coự sửỷ duùng pheựp noựi quaự ẹeùp nhử tieõnBaứi 4 : Tỡm thaứnh ngửừ so saựnh coự sửỷ duùng pheựp noựi quaựTrắng như tuyếtNhanh nhử soựcPhi nhử bayBaứi 4 : Tỡm thaứnh ngửừ so saựnh coự sửỷ duùng pheựp noựi quaựBaứi 4 : Tỡm thaứnh ngửừ so saựnh coự sửỷ duùng pheựp noựi quaựChaọm nhử ruứaTửụi nhử hoaHướng dẫn về nhà-Làm nốt các bài tập còn lại trong SGK-Hoàn thiện các bài tập trong vở bài tập-Học thuộc và hiểu phần ghi nhớ-Làm đề cương ôn tập truyện kí Việt Nam.