Bài giảng môn Ngữ văn 8 - Tiếng Việt Tiết 43: Câu ghép (Tiết 1)

THCS NGHIA TRUNGTiết 43: CÂU GHÉP (Tiết 1)KiÓm tra bµi còC©u 1: ThÕ nµo lµ phÐp tu tõ nãi gi¶m nãi tr¸nh:A, Lµ ®èi chiÕu hai sù vËt, hiÖn t­îng cã nÐt t­¬ng ®ång®Ó lµm t¨ng søc gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.B, Lµ mét biÖn ph¸p tu tõ phãng ®¹i møc ®é, quy m«, tÝnh chÊt cña sù vËt, hiÖn t­îng.C, Lµ mét biªn ph¸p tu tõ dïng c¸ch diÔn ®¹t tÕ nhÞ, uyÓn chuyÓn ®Ó tr¸nh g©y c¶m gi¸c qu¸ ®au buån,ghª sî,nÆng nÒ tr¸nh th« tôc , thiÕu lÞch sù.CC©u 2: C©u nµo sau ®©y sö dông biÖn ph¸p tu tõ nãi gi¶m nãi tr¸nh?A, B¸c trai ®· kh¸ råi chø ? B. L·o h·y yªn lßng mµ nh¾m m¾t! C, N¾ng Êm, s©n réng vµ s¹ch.BTiết: 43: c©u ghÐp * §äc ®o¹n trÝch sau :1/ VÝ dô: H»ng n¨m cø vµo cuèi thu, l¸ ngoµi ®­êng rông nhiÒu vµ trªn kh«ng cã nh÷ng ®¸m m©y bµng b¹c, lßng t«i l¹i nao nøc nh÷ng kØ niÖm m¬n man cña buæi tùu tr­êng. T«i quªn thÕ nµo ®­îc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy , n¶y në trong lßng t«i nh­ mÊy cµnh hoa t­¬i mØm c­êi gi÷a bÇu trêi quang ®·ng. Nh÷ng ý t­ëng Êy t«i ch­a lÇn nµo ghi trªn giÊy, v× håi Êy t«i kh«ng biÕt ghi vµ ngµy nay t«i kh«ng nhí hÕt. Nh­ng mçi lÇn thÊy mÊy em nhá rôt rÌ nóp d­íi nãn mÑ lÇn ®Çu tiªn ®i ®Õn tr­êng, lßng t«i l¹i t­ng bõng rén r·. Buæi mai h«m Êy, mét buæi mai ®Çy s­¬ng thu vµ giã l¹nh, mÑ t«i ©u yÕm n¾m tay t«i dÉn ®i trªn con ®­êng dµi vµ hÑp. Con ®­êng nµy t«i ®· quen ®i l¹i l¾m lÇn, nh­ng lÇn nµy tù nhiªn thÊy l¹. C¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi , v× chÝnh lßng t«i ®ang cã sù thay ®æi lín: h«m nay t«i ®i häc. (Thanh TÞnh, T«i ®i häc)C©u ®¬n mở rộng thành phầnT«i quªn thÕ nµo ®­îc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy n¶y në trong lßng t«i nh­ mÊy cµnh hoa t­¬i mØm c­êi gi÷a bÇu trêi quang ®·ng.(2) Buæi mai h«m Êy, mét buæi mai ®Çy s­¬ng thu vµ giã l¹nh, mÑ t«i ©u yÕm n¾m tay t«i dÉn ®i trªn con ®­êng lµng dµi vµ hÑp.(5)C¶nh vËt chung quanh t«i ®Òu thay ®æi, v× chÝnh lßng t«i ®ang cã sù thay ®æi lín: h«m nay t«i ®i häc.(7)VN2VN3CN2CN1CN3C©u cã ba cụm c-v. Trong đó cụm C1- V1 bao chứa cụm C2-V2, C3-V3. Côm C1-V1 lµm nßng cèt c©u. VNCNC©u cã mét côm chñ vÞ - lµm nßng cèt c©u. C©u ®¬nCN3 CN2CN1VN3VN1VN2C©u cã 3 côm chñ vÞ kh«ng bao chøa nhau. C©u ghÐpTìm các cụm CN-VN trong các câu ?Nhận xét về số lượng, vai trò và quan hệ giữa các cụm CN-VN ở mỗi câu ?VN1- Giống nhau : Đều có từ hai cụm c – v trở lên Khác nhau : * Câu đơn mở rộng thành phần có một cụm c – v làm nòng cốt , các cụm c – v còn lại bị bao chứa bên trong thành phần nào đó của câu. * Câu ghép có các cụm c – v không bao chứa nhau , mỗi cụm c – v làm thành một vế câu. Điểm giống và khác giữa câu đơn mở rộng thành phần và câu ghép là gì?Ph©n tÝch cÊu t¹o cña các câu ghép trong đoạn trích? và cho biết các vế của câu ghép nối với nhau bằng gì?- Hằng năm cứ vào cuối thu , lá ngoài đường rụng nhiều và trênkhông có những đám mây bàng bạc , lòng tôi lại nao nức nhữngkỉ niệm mơn man của buổi tựu trường .- Những ý tưởng ấy tôi chưa lần nào ghi lên giấy , vì hồi ấy tôi không biết ghi và ngày nay tôi không nhớ hết . - Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần , nhưng lần nàytự nhiên thấy lạ . - Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi , vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn : hôm nay tôi đi học . C1V1C2V2C3V3C1V1C2V2C3V3C1V1v2C1V1C2V2C3V3( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )C2Các vế trong những câu ghép sau được nối với nhau bằng phương tiện nào ?Cặp quan hệ từ : vì nên .2 : Cây non vừa trồi , lá đã xoà sát mặt đất .Cặp phó từ : vừa  đã .3 : Nước sông dâng lên bao nhiêu , đồi núi dâng cao bấy nhiêu .Cặp đại từ : bao nhiêu  bấy nhiêu .4 : Mẹ bảo đi đường này , nó lại đi đường kia. Cặp chỉ từ : này  kia . 1 : Vì trời mưa to nên Hà Nội ngập lụt . Cách nối các vế trong câu ghép Dùng những từ có tác dụng nối Không dùng từ nối Nối bằng một quan hệ từ : Vì , và , nhưng Cần có dấu phẩy , dấu chấm phẩy hoặc dấu hai chấm Nối bằng cặp quan hệ từ : Vì ( do , bởi , tại ) nên ( cho nên )Nếu ( giá , giá như , hễ )  thì Tuy ( dù , mặc dù  ) nhưng .Cặp phó từ :vừavừa ; càngcàng ; chưađãCặp đại từ :  bao nhiêu bấy nhiêu nào ấy ; đâu  đấy Cặp chỉ từ : này kia II. LuyÖn tËpBµi tËp 1: Tìm c©u ghÐp trong ®o¹n sau, cho biÕt mçi c©u ghÐp c¸c vÕ c©u ®­îc nèi víi nhau b»ng nh÷ng c¸ch nµo?a.  DÇn bu«ng chÞ ra, ®i con!  DÇn ngoan l¾m nhØ! U van DÇn, u l¹y DÇn!  DÇn h·y ®Ó cho chÞ ®i víi u, ®õng gi÷ chÞ nữa.  ChÞ con cã ®i, u míi cã tiÒn nép s­u, thÇy DÇn míi ®­îc vÒ víi DÇn chø!  S¸ng ngµy ng­êi ta ®¸nh trãi thÇy DÇn nh­ thÕ, DÇn cã th­¬ng kh«ng.  NÕu DÇn kh«ng bu«ng chÞ ra, chèc nữa «ng lý vµo ®©y, «ng Êy trãi nèt c¶ u, trãi nèt c¶ DÇn nữa ®Êy.	 (Ng« TÊt Tè, T¾t ®Ìn)b.  C« t«i ch­a døt c©u, cæ häng t«i ®· nghÑn ø khãc kh«ng ra tiÕng.  Gi¸ nh÷ng cæ tôc ®· ®Çy ®äa mÑ t«i lµ mét vËt nh­ hßn ®¸ hay côc thñy tinh, ®Çu mÈu gç, t«i quyÕt vå ngay lÊy mµ c¾n, mµ nhai, mµ nghiÕn cho kú n¸t vôn míi th«i. 	 (Nguyªn Hång, Nh÷ng ngµy th¬ Êu) ,,,,,,,,Gi¸,,,Bài tập 2 : trang 113Với mỗi cặp quan hệ từ dưới đây hãy đặt một câu ghép . a/ Vì  nên b/ Nếu thì c/ Tuy  nhưng d/kh«ng nh÷ngmµ(hoÆc kh«ng chØmµ)Bài tập 3 : Trang 113Chuyển những câu ghép em vừa đặt thành những câu ghép mới bằng một trong hai cách sau : a/ Bỏ bớt một quan hệ từ .b/ Đảo lại trật tự các vế câu .bµi tËp Bài tập 4 trang 114Đặt câu ghép với mỗi cặp từ hô ứng dưới đây : a / vừa đã b / chưa đã c/ đâu đấy d/  càng càng  Bài tập 5 trang 114Viết một đoanh văn ngắn về một trong các đề tài sau ( trong đoạn văn có sử dụng ít nhất là một câu ghép ) :a/ Thay đổi thói quen sử dụng bao bì ni lôngb/ Tác dụng của việc lập dàn ý trước khi viết bài tập làm vănHướng dẫn :Bước 1: Lựa chọn đề tài .Bước 2 : xác định cấu trúc đoạn văn ( Quy nạp , diễn dịch, song hành )Bước 3 : Viết các câu văn Bước 4 : Kiểm tra tính liên kết của đoạn văn Bước 5 : gạch chân câu ghép đã sử dụng trong đoạn văn Bµi tËp 5: (SGK/ T.114)ViÕt ®o¹n văn ng¾n, trong ®o¹n văn cã sö dông c©u ghÐp theo ®Ò bµi sau: 1. Thay ®æi thãi quen sö dông bao b× ni l«ng. Gîi ýMuèn t¹o c©u ghÐp, cã thÓ dùa vµo tÝnh chÊt tiÖn lîi nh­ng còng cã nhiÒu t¸c h¹i cña bao b× ni l«ng ®Ó t¹o c©u ghÐp víi cÆp tõ “tuy. nh­ng”, hoÆc “nÕu.. th× ”