Bài giảng môn Ngữ văn 8 - Tiết 15: Từ tượng hình, Từ tượng thanh

ặc điểm, cơng dụng: 1.Từ tượng hình: vui vẻ chĩt vĩt thướt tha Trong những từ trên, từ nào gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái ? thướt tha: chĩt vĩt: vui vẻ: dáng vẻhình ảnhtrạng tháicon người,sự vậtTỪ TƯỢNGHÌNH-Lom khom- Chĩt vĩtThướt thahình ảnhdáng vẻtrạng tháiVậy, em hiểu thế nào là từ tượng hình ?Vui vẻ-> Là từ gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, trạng thái của sự vật. Bài tập. Xác định từ tượng hình : a.mĩm mém c.xồng xộc b.vật vã d.ư ử I. Đặc điểm, cơng dụng: 1.Từ tượng hình: đúngsaiđúngđúngCHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-2014I. Đặc điểm, cơng dụng: 2.Từ tượng thanh:Hãy lắng nghe những gợi ý !Để báo hiệu giờ vào lớp, giờ ra chơi, em thường nghe thấy âm thanh gì ?Tiếng kêu của con mèo ?Quả lắc đồng hồ khi hoạt động, tạo âm thanh thế nào ?Âm thanh tiếng cười của con người ?CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-2014môphỏngâmthanhtùng  tùng meo  meoreng  reng..tích  tắc  Khúc khíchtự nhiên,sự vật,con ngườiTỪTƯỢNG THANHVậy, em hiểu thế nào là từ tượng thanh ?CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-2014I. Đặc điểm, cơng dụng : 2. Từ tượng thanh: -> Từ tượng thanh là từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên, sự vật, con người.*Bài tập: Xác định từ tượng thanh: a. ư ử c. hu hu b. ăng ẳng d. ve vẩysaiđúngđúngđúngCHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-20143.Cơng dụng của từ tượng hình, từ tượng thanh :? Tìm từ tượng hình, từ tượng thanh trong câu trên. Sử dụng từ tượng thanh, tượng hình trong câu trên cĩ tác dụng gì?Đọc câu sau:“Khi ăn thường phải khoan thai, nhẹ nhàng, khơng nhai tĩp tép, nhồm nhồm, húp xuỵt xoạt, gõ bát đũa ầm ĩ”CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-2014+khoan thai: + nhẹ nhàng+ nhồm nhồm+ tĩp tép+ xuỵt xoạt + ầm ĩMiêu tả cách ăn uống thơ tục.Là người Hà Nội em sẽ chọn cách ăn uống như thế nào?Người Hà Nội ăn uống văn minh, thanh lịch.Tránh cách ăn uống thơ tục.3. Cơng dụng của từ tượng hình, từ tượng thanh :CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-20143. Cơng dụng của từ tượng hình, từ tượng thanh :CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-2014Giúp ta hình dung cách ăn uống thong thả khơng vội vàng rất văn minh, thanh lịch.3. Cơng dụng của từ tượng hình, từ tượng thanh Cái đầu lão ngoẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc.“Lão Hạc” – Nam CaoCHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-2014? Cái miệng “móm mém” và tiếng khóc “hu hu” cịn cho ta thấy tâm trạng Lão Hạc như thế nào ?? Như vậy, những từ tượng hình, tượng thanh còn có giá trị thế nào ?-> Giá trị biểu cảm cao. ? Sử dụng từ “móm mém”, “hu hu” trong hai câu văn có tác dụng như thế nào ?-> Gợi tả hình ảnh, âm thanh.CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-2014 ? Từ tượng hình, từ tượng thanh thường được dùng trong các văn bản nào? Nêu tác dụng của chúng?-> Từ tượng hình, từ tượng thanh thường dùng trong văn miêu tả, tự sự nhằm gợi hình ảnh và âm thanh cụ thể, sinh động, tăng giá trị biểu cảm .Nĩ giúp người đọc, người nghe như nhìn thấy được, nghe thấy được sự vật, con người được miêu tảCHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-20143. Cơng dụng của từ tượng hình, từ tượng thanh:Từ tượng hình, tượng thanh có giá trị gợi hình ảnh, âm thanh cụ thể, sinh động và có giá trị biểu cảm cao; thường được dùng trong văn bản tự sự, miêu tả ...CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-2014Ghi nhí(Học thuộc trong sách giáo khoa)Tõ t­ỵng h×nh lµ tõ gỵi t¶ h×nh ¶nh, d¸ng vỴ ,tr¹ng th¸i cđa sù vËt. Tõ t­ỵng thanh lµ tõ m« pháng ©m thanh cđa tù nhiªn, cđa con ng­êi.Tõ t­ỵng h×nh, tõ t­ỵng thanh gỵi ®­ỵc h×nh ¶nh, ©m thanh cơ thĨ sinh ®éng, cã gi¸ trÞ biĨu c¶m cao; th­êng ®­ỵc dïng trong v¨n miªu t¶ vµ tù sù.N :Bài tập 1/sgk : Tìm từ tượng hình, từ tượng thanh trong những câu sau :Thằng Dần vục đầu vừa thổi vừa húp soàn soạt. Chị Dậu rón rén bưng một bát lớn đến chỗ chồng nằm.Vừa nói hắn vừa bịch luôn vào ngực chị Dậu mấy bịchCai lệ tát vào mặt chị một cái đánh bốp Sức lẻo khẻo của anh chàng nghiện chạy không kịp với sức xô đẩy của người đàn bà lực điền, hắn ngã chỏng quèo trên mặt đất.CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-2014II. Luyện tập: ĐÁP ÁNTừ tượng hìnhTừ tượng thanhsoàn soạtbịchbốprón rénlẻo khẻochỏng quèoCHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-2014N- Bài tập 3/sgk :Phân biệt ý nghĩa của các từ tượng thanh tả tiếng cười.a. ( c­êi) ha h¶:b. (c­êi) h× h×:c. (c­êi) h« hè:d. ( c­êi) h¬ hí:C­êi to, sảng khối, đắc ý.TiÕng c­êi vừa phải, th­êng biĨu lé sù thÝch thĩ, hồn nhiên.C­êi to, th« lç, g©y c¶m gi¸c khã chÞu cho ng­êi kh¸c.C­êi to, hơi vơ duyên.Vận dụng tình huống:1.Trong một số tình huống sau chúng ta cĩ nên cười ha hả, hơ hố, hơ hớ.. A. Trong lớp họcD. Trong thư việnC. Trong cơng viênB.Trong bệnh việnkhơngkhơngkhơng khơng Người Hà Nội giao tiếp, ứng xử thanh lịch văn minh ngồi xã hội. Khơng nên cĩ cử chỉ cười đùa cợt nhả, la hét om sịm nơi cơng cộng, hoặc cơ quan trường học, bệnh việnCh¼ng th¬m cịng thĨ hoa nhµi DÉu kh«ng thanh lÞch cịng ng­êi Trµng An.2.Theo em, những hành vi ứng xử nào dưới đây là văn minh, thanh lịch?  A. Cười đùa lớn tiếng ở mọi nơi, mọi chỗ làm người khác khĩ chịu. B. Sống hịa đồng thân ái với mọi người. C. Nĩi năng nhẹ nhàng, duyên dáng, lễ phép, tơn trọng người nghe. D. Sống tách biệt, khơng cần quan tâm người khác nghĩ gì, làm gì. E. Luơn lắng nghe và chia sẻ cảm xúc của mọi người.đúngđúngđúngN. Bài tập 4/sgk: Đặt câu với các từ tượng hình, tượng thanh sau đây: lắc rắc, lã chã, lấm tấm, khúc khuỷu, lập lịe, tích tắc, lộp bộp, lạch bạch, ồm ồm, ào ào?- Giĩ thổi ào ào nhưng vẫn nghe rõ tiếng cành cây khơ gãy lắc rắc.- Cơ bé khĩc, nước mắt rơi lã chã.- Đêm tối, trên con đường khúc khuỷu thấp thống những đốm sáng đom đĩm lập lịe.- Mưa rơi lộp bộp trên những tàu lá chuối.- Đàn vịt lạch bạch về chuồng.Người đàn ơng cất giọng ồm ồm.CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-2014Chia nhĩm:N1: lắc rắc, lã chã N3: lộp bộp, lạch bạch N2: khúc khuỷu, lập lịe, N4: ồm ồm, ào àoBài tập củng cố : Qua 2 bài tập trên, hãy điền Đ (đúng) hoặc S (sai) vào ô vuông sau các ý kiến dưới đây :ĐSĐTừ tượng hình, từ tượng thanh phần lớn là những từ láy.B. Từ láy bao giờ cũng là các từ tượng hình, từ tượng thanh.C. Từ tượng hình, từ tượng thanh thường có giá trị biểu cảm cao.CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-2014Từ tượng hình, từ tượng thanh phần lớn là những từ láy.B. Từ láy bao giờ cũng là các từ tượng hình, từ tượng thanh.C. Từ tượng hình, từ tượng thanh thường có giá trị biểu cảm cao.* Củng cố- Dặn dị :- Khái niệm từ tượng hình, tượng thanh ?- Tác dụng từ tượng hình, tượng thanh ?→Tõ t­ỵng h×nh lµ tõ gỵi t¶ h×nh ¶nh, d¸ng vỴ ,tr¹ng th¸i cđa sù vËt. Tõ t­ỵng thanh lµ tõ m« pháng ©m thanh cđa tù nhiªn, cđa con ng­êi.→ Tõ t­ỵng h×nh, tõ t­ỵng thanh gỵi ®­ỵc h×nh ¶nh, ©m thanh cơ thĨ sinh ®éng, cã gi¸ trÞ biĨu c¶m cao; th­êng ®­ỵc dïng trong v¨n miªu t¶ vµ tù sù.- Lắng nghe bài hát “Nhạc rừng”(có sử dụng nhiều từ tượng hình, từ tượng thanh làm cho bài hát trở nên sơi động, vui tươi).CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-2014? Viết đoạn văn ngắn (khoảng 4-6 câu) nĩi về ý thức bảo vệ mơi trường xanh- sạch- đẹp của học sinh Hà Nội trong đĩ cĩ dùng ít nhất 1 từ tượng thanh, 1 từ tượng hình.Học sinh trường quốc tế nhặt rác ở Hồ Tây-Về nhà làm bài tập 2,5.Một gĩc cơng viên Thủ LệCHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-2014Xin chân thành cảm ơnBµi tËp :Nèi mét tõ ë cét A víi mét néi dung ë cét B ®Ĩ c©u gi¶i thÝch ®ĩng nghÜa cđa c¸c tõ t­ỵng thanh hoỈc t­ỵng h×nhCét A1.TrÇm ng©m2.Th­ít tha3.Long lanh4.Lanh l¶nh5.Tđm tØmCét Ba.Cã ¸nh s¸ng ph¶n chiÕu trªn vËt trong suèt, t¹o vỴ sinh ®éngb.KiĨu c­êi kh«ng nghe thÊy tiÕng chØ thÊy ®«i m«i h¬i hÐ vµ cư ®éng nhĐ.c.¢m thanh cao, to vµ trong, ph¸t ra víi nhÞp ®é mau.d.Cã d¸ng vỴ ®ang suy nghÜ, nghiỊn ngÉm diỊu g×.e.Cã d¸ng cao, chuyĨn ®éng mét c¸ch mỊm m¹i, uyĨn chuyĨn.CHUYÊN ĐỀ TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH,VĂN MINH CHO HỌC SINH HÀ NỘI TRONG MƠN NGỮ VĂN CẤP THCSNĂM HỌC: 2013-2014Ví dụ: Đoạn văn miêu tả: Mặt trăng trịn vành vạnh từ từ nhơ lên sau luỹ tre. Trăng đêm nay sáng quá! Bầu trời điểm xuyết một vài ngơi sao lấp lánh như những con đom đĩm nhỏ. ánh trăng vàng dịu mát toả xuống, chảy tràn lan trên mặt đất, trê các cảnh cây, ngọn cỏ? Khơng gian mới yên tĩnh làm sao! Chỉ cịn tiếng sương đêm rơi lộp độp trên lá cây và tiếng cơn trùng ra rả trong đất ẩm. Chị giĩ chuyên cần nhẹ nhàng bay làm rung rung mấy ngọn xà cừ trồng ven đường. Thoang thoảng đâu đây mùi hoa thiên lí dịu dàng lan toả. Đêm quê thật đẹp và êm đềm.