Bài giảng môn Ngữ văn Khối 8 - Tiếng Việt Tiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câu

Tiết 114Lựa chọn trật tự từ trong câu	Kiểm tra bài cũ:	Thế nào là lượt lời ? Để thể hiện phép lịch sự tôn trọng lượt lời của người khác thì người tham gia hội thoại phải làm gì?Trả lời	- Trong hội thoại ai cũng được núi. Mỗi lần cú một người tham gia hội thoại núi được gọi là một lượt lời.	- Để giữ lịch sự cần: Trỏnh núi tranh lượt lời, cắt lời hoặc chờm vào lời người khỏc.Nhiều khi cần im lặng để biểu thị thỏi độTiết 114 - Lựa chọn trật tự từ trong câuVớ dụ:Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng. Uể oải, chống tay xuống phản, anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn. Run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng. Gừ đầu roi xuống đất, cai lệ thột bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ:- Thằng kia ! ễng tưởng mày chết đờm qua, cũn sống đấy à? Nộp tiền sưu! Mau! (Ngụ Tất Tố - Tắt đốn)I. Nhận xột chungThảo luận nhóm: 3 phútEm hãy thay đổi trật tự từ trong câu in đậm màu đỏ, sao cho nghĩa của câu không thay đổi ?gõ đầu roi xuống đất2.Cai lệbằng giọngthétkhàn khàn của người hút nhiều xái cũ.3. Cai lệcai lệcai lệgõ đầu roi xuống đất,gõ đầu roi xuống đất.gõ đầu roi xuống đất.theựtthét.4.Thétbằng giọng5.Bằng giọngbằng giọngkhàn khàn của người hút nhiềukhàn khàn của người hút khàn khàn của người hút nhiều xái cũ,nhiều xái cũ,xái cũ,6. Bằng giọngkhàn khàn của người hút nhiềugoừ ủaàu roi xuoỏng ủaỏt,cai lệ7. Gõ đầu roi xuống đất,bằng giọng khàn khàncủa người hút nhiều xái cũ,cai lệthét.xái cũthét.Vớ dụ:Cỏc cỏch sắp xếp khỏc:2.Cai lệ gừ đầu roi xuống đất, thột bằng giọng khàn khàn của một người hỳt nhiều xỏi cũ.3.Cai lệ thột bằng giọng khàn khàn của một người hỳt nhiều xỏi cũ, gừ đầu roi xuống đất.4. Thột bằng giọng khàn khàn của một người hỳt nhiều xỏi cũ, cai lệ gừ đầu roi xuống đất.5. Bằng giọng khàn khàn của một người hỳt nhiều xỏi cũ, cai lệ gừ đầu roi xuống đất, thột.6. Bằng giọng khàn khàn của một người hỳt nhiều xỏi cũ, gừ đầu roi xuống đất, cai lệ thột.7. Gừ đầu roi xuống đất, bằng giọng khàn khàn của một người hỳt nhiều xỏi cũ, cai lệ thột.I.Nhận xột chungTiết 114 - Lựa chọn trật tự từ trong câu 1. Gõ đầu roi xuống đất, cai lệ thét bằng giọng khàn khàn của người hút nhiều xái cũ: Tiết 114 - Lựa chọn trật tự từ trong câu I. Nhận xột chungVớ dụ: Cỏch 1Anh Dậu uốn vai ngỏp dài mộttiếng. Uể oải, chống tay xuốngphản, anh vừa rờn vừa ngỏngđầu lờn. Run rẩy cất bỏt chỏo,anh mới kề vào đến miệng, cailệ và người nhà lớ trưởng đósầm sập tiến vào với nhữngsong, tay thước và dõy thừng. Gừ đầu xuống đất, cai lệ bằng giọng khàn khàn củangười hỳt nhiều xỏi cũ:- Thằng kia ! ễng tưởng màychết đờm qua, cũn sống đấy à?Nộp tiền sưu! Mau! (Ngụ Tất Tố)Cỏch sắp xếpNhấn mạnh sự hung hónLiờn kết chặt chẽ với cõu trướcLiờn kết chặt chẽ với cõu sau 1 + + +roiroithộtTiết 114 - Lựa chọn trật tự từ trong câuI.Nhận xột chungVớ dụ: Cỏch 2Anh Dậu uốn vai ngỏp dài mộttiếng. Uể oải, chống tay xuốngphản, anh vừa rờn vừa ngỏngđầu lờn. Run rẩy cất bỏt chỏo,anh mới kề vào đến miệng, cai lệvà người nhà lớ trưởng đó sầmsập tiến vào với những song,tay thước và dõy thừng. Cai lệ gừ đầu xuống đất, bằng giọng khàn khàn của ngườihỳt nhiều xỏi cũ:Thằng kia ! ễng tưởng màychết đờm qua, cũn sống đấy à?Nộp tiền sưu! Mau! Cỏch sắp xếpNhấn mạnh sự hung hónLiờn kết chặt chẽ với cõu trướcLiờn kết chặt chẽ với cõu sau 1 + + + 2 - ++roiroithộttiết 114: Lựa chọn trật tự từ trong câuI. Nhõn xột chungVớ dụ: Cỏch 6Anh Dậu uốn vai ngỏp dài mộttiếng. Uể oải, chống tay xuốngphản, anh vừa rờn vừa ngỏngđầu lờn. Run rẩy cất bỏt chỏo,anh mới kề vào đến miệng, cai lệvà người nhà lớ trưởng đó sầmsập tiến vào với những roi song,tay thước và dõy thừng. Bằnggiọng khàn khàn của người hỳtnhiều xỏi cũ, gừ đầu roi xuốngđất, cai lệ : - Thằng kia ! ễng tưởng màychết đờm qua, cũn sống đấy à?nộp tiền sưu! Mau! Cỏch sắp xếpNhấn mạnh sự hung hónLiờn kết chặt chẽ với cõu trướcLiờn kết chặt chẽ với cõu sau 1 + + + 2 - + + 6--+thộtTiết 114 - Lựa chọn trật tự từ trong câu Nhận xột chung- Cú nhiều cỏch sắp xếptrật tự từ, mỗi cỏch đemlại hiệu quả diễn đạtriờng.- Cần lựa chọn trật tự từthớch hợp với yờu cầugiao tiếp. Bảng so sỏnhCách sắp xêpNhấn mạnh sự hung hónLiờn kết chặt chẽ với cõu trướcLiờn kết chặt chẽ với cõu sau1+++2-++3-+-4---5--+67-+--+++ Lặp lại từ “roi” ngay ở đầu câu có tác dụng liên kết chặt chẽ câu ấy với câu trước.+ Đặt từ “thét” ở cuối câu có tác dụng liên kết chặt chẽ câu ấy với câu sau. + Mở đầu bằng cụm từ “gõ đầu roi xuống” đất có tác dụng nhấn mạnh sự hung hãn của cai lệ.2. Việc lựa chọn trật tự như trên vì:Có tới 7 cách sắp xếp mà không thay đổi ý nghĩa của câu. Vì sao tác giả Ngô Tất Tố lại lựa chọn trật tự từ như vậy?II. Một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ? Trật tự từ trong những bộ phận câu in đậm dưới đây thể hiện điều gì?Vớ dụ1:a) Người nhà lớ trưởng hỡnh như khụng dỏm hành hạ một người ốm nặng, sợ hoặc xảy ra sự gỡ, hắn cứ lúng ngúng ngơ ngỏc, muốn núi mà khụng dỏm núi. Đựng đựng, cai lệ giật phắt cỏi thừng trong tay anh này và chạy sầm sập đến chỗ anh Dậu. 	Chị Dậu xỏm mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.Thể hiệnthứ tự trước sau của hoạt độngThể hiện thứ bậc cao thấp của các nhân vậtThứ tự xuất hiện của các nhân vật.Tương ứng với cụm từ đứng trước:Cai lệ mang roi songNgười nhà lí trưởng mang tay thước và dây thừngự.Vớ dụ1:Anh Dậu uốn vai ngỏp dài một tiếng. Ủờ oải, chống tay xuống phản, anh vừa rờn vừa ngỏng đầu lờn, run rẩy cất bỏt chỏo, anh mới kề vào đến miệng, cai lệ và người nhà lớ trưởng đó sầm sập tiến vào với những roi song, tay thước và dõy thừng.Vớ dụ 2:a, Gậy tre, chụng tre chống lại sắt thộp của quõn thự. Tre xung phong vào xe tăng, đại bỏc. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mỏi nhà tranh, giữ đồng lỳa chớn. Tre hi sinh để bảo vệ con người. (Thộp Mới)b. Gậy tre, chụng tre chống lại sắt thộp của quõn thự. Tre xung phong vào xe tăng, đại bỏc. Tre giữ mỏi nhà tranh, giữ đồng lỳa chớn, giữ làng, giữ nước. Tre hi sinh để bảo vệ con người.c. Gậy tre, chụng tre chống lại sắt thộp của quõn thự. Tre xung phong vào xe tăng, đại bỏc. Tre giữ làng,giữ mỏi nhà tranh, giữ đồng lỳa chớn, giữ nước. Tre hi sinh để bảo vệ con người.TT/BBTTBB/TBTT Cách viết của nhà văn Thép Mới có hiệu quả diễn đạt cao hơn vì nó có nhịp điệu hài hòa.Trong những cách nêu trên, cách nào gợi âm hưởng, tiết tấu, nhịp điệu hay hơn? Vì sao? Vớ dụ:a, Gừ đầu roi xuống đất, cai lệ thột bằng giọng khàn khàn của người hỳt nhiều xỏi cũ:Liờn kết với cỏc cõu đừng trước, đứng sau nú.Nhấn mạnh sự hung hón của cai lệb, Gậy tre, chụng tre chống lại sắt thộp của quõn thự. Tre xung phong vào xe tăng, đại bỏc. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mỏi nhà tranh, giữ đồng lỳa chớn. Tre hi sinh để bảo vệ con người. (Thộp Mới)Đảm bảo sự hài hũa về õm điệuc, Chị Dậu xỏm mặt, vội vàng đặt con xuống đất, chạy đến đỡ lấy tay hắn.Thể hiện thứ tự trước sau của hoạt động.Tỏc dụng của sự sắp xếp trật tự từI. nhận xét chungGhi nhớ 1: SGK trang 111ii. một số tác dụng của sự sắp xếp trật tự từ Ghi nhớ 2: SGK trang 112Tiết 114 - Lựa chọn trật tự từ trong câuIII. Luyện tập: Nờu lớ do (hiệu quả, tỏc dụng) của sự sắp xếp trật tự từ Tiết 114 - Lựa chọn trật tự từ trong câuĐọc và xỏc định yờu cầu của bài tập?III. Luyện tập: Giải thớch lớ do sắp xếp trật tự từ trong những bộ phận cõu và cõu in đậm dưới đõy: a) Lịch sử ta đó cú nhiều cuộc khỏng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yờu nước của dõn ta. Chỳng ta cú quyền tự hào vỡ những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lờ Lợi, Quang Trung, ... Chỳng ta phải ghi nhớ cụng lao của cỏc vị anh hựng dõn tộc, vỡ cỏc vị ấy là tiờu biểu của một dõn tộc anh hựng. Kể tờn cỏc vị anh hựng dõn tộc theo thứ tự xuất hiện của cỏc vị ấy trong lịch sử.Tiết 114 - Lựa chọn trật tự từ trong câuIII. Luyện tập: Giải thớch lớ do sắp xếp trật tự từ trong những bộ phận cõu và cõu in đậm dưới đõy: b). Đẹp vụ cựng, Tổ quốc ta ơi! Rừng cọ đồi chố, đồng xanh ngào ngạt Nắng chúi sụng L , hũ ụ tiếng hỏt Chuyến phà dào dạt bến nước Bỡnh Ca Nhấn mạnh vẻ đẹp của non sụng đất nướcTiết 114 - Lựa chọn trật tự từ trong câuụỏtụụđồng thời đảm bảo cho cõu thơ cú vần với cõu trước.ạtIII. Luyện tập: Giải thớch lớ do sắp xếp trật tự từ trong những bộ phận cõu và cõu in đậm dưới đõy: c) Ấy cũng may cho cụ, vơ vẩn mói ở ngoài phố thế này mà gặp mật thỏm hay đội con gỏi thỡ khốn. - Mật thỏm tụi cũng chả sợ, đội con gỏi tụi cũng chả cần. Liờn kết cõu với những cõu khỏc trong văn bản Tiết 114 - Lựa chọn trật tự từ trong câuIII. Luyện tập: Giải thớch lớ do sắp xếp trật tự từ trong những bộ phận cõu và cõu in đậm dưới đõy: d) Cựng lắm, nú cú giở quẻ, hắn củng chỉ đến đi ở tự. Ở tự thỡ hắn coi là thường. Liờn kết với cõu đứng trước, đồng thời nhấn mạnh sự việc được núi đến. Tiết 114 - Lựa chọn trật tự từ trong câuHệễÙNG DAÃN HOẽC ễÛ NHAỉ:Veà nhaứ hoùc baứi. Xem laùi baứi taọp. Chuaồn bũ baứi mụựi.