Bài giảng môn Ngữ văn Khối 8 - Tiết 73: Đọc văn bản Nhớ rừng (Thế Lữ)

Ta biết ta chúa tể muôn loàiNhớ rừngI. Tìm hiểu về tác giả, tác phẩmEm biết gì về phong trào Thơ mới và nhà thơ Thế Lữ?Thế Lữ (1907-1989)Phong trào Thơ mới là phong trào thơ được khởixướng từ những trí thức Tây học đầu thế kỉ XX nhằm thay đổi hình thức thơ ca truyền thống. Thế Lữ không chỉ là người cắm ngọn cờ chiến thắngcho thơ mới mà còn là nhà thơ tiêu biểu nhất chophong trào thơ mới chặng đầu. 1. Tác giả2. Tác phẩm- Nhớ rừng là “lời con hổ trong vườn bách thú”. Tác giả mượn lời con hổ bị nhốt trong vườn bách thú để tiện nói lên một cách đầy đủ, sâu sắc tâm sự u uất của một lớp người lúc bấy giờ. Đó là tâm sự của “thế hệ 1930”, những thanh niên trí thức “Tây học” vừa thức tỉnh ý thức cá nhân, cảm thấy bất hòa sâu sắc với thực tại xã hội tù túng, ngột ngạt đương thời. Đây cũng là tâm sự chung của mọi nguời dân Việt Nam trong cảnh mất nước bấy giờ.- Nhớ rừng đã có sự đồng cảm đặc biệt rộng rãi, có tiếng vang lớn. Về mặt nào đó có thể coi đây là một áng thơ yêu nước, tiếp nối mạch thơ trữ tình yêu nước trong văn thơ hợp pháp đầu thế kỉ XX. Tuy nhiên cảm hứng chủ yếu của bài thơ vẫn là cảm hứng lãng mạn.II, Đọc-hiểu văn bảnBố cụcHình ảnh con hổ là trung tâm của bài thơ. Vậy nên chia 5 khổ bài thơ theo bố cục như thế nào cho hợp lý?Phần 1:đoạn 1, 4Phần 2: đoạn 2,3Phần 3:đoạn 51. Hình ảnh con hổ ở vườn bách thúĐoạn 1 chủ yếu thể hiện tâm trạng con hổ trong cảnh ngộ bị tù hãm ở vườn bách thú. Tìm những động từ, tính từ nói lên tâm trạng ấy?Đoạn 4:Cảnh vườn bách thú hiện ra dưới cái nhìn của chúa sơn lâm thật đáng chán, đáng khinh, đángghét. Tất cả chỉ đơn điệu, nhàm tẻ, “không đờinào thay đổi”, đều chỉ là nhân tạo, do bàn taycon người sửa sang, tỉa tót nên rất tầm thường“giả dối” chứ không phải là thế giới của tự nhiên to lớn, bí hiểm.Nghệ thuật thể hiện: giọng giễu nhại, lối liệt kê liên tiếp, cách ngắt nhịp ngắn, dồndập rồi lại kéo dài ra như giọng chán chường khinh miệt thể hiện rõ thái độ ngao ngán của chúa sơn lâm.Cảnh vườn bách thú “tầm thường, giả dối” và tù túng dưới con mắt của con hổ gợi cho em suy nghĩ gì về thực tại đương thời?Thực tại xã hội đương thời được cảm nhận như là cuộc sống tù túng mà con hổ phải chứng kiến trongvườn bách thú. Thái độ của con hổ cũng chính là thái độ ngao ngán, chán ghét của người dân Việt Nam đối với xã hội đương thời.2. Hình ảnh con hổ trong chốn giang sơn hùng vĩĐoạn 2 và 3 miêu tả cảnh sơn lâm hùng vĩ và hình ảnh chúa sơn lâm ngự trị trong vương quốc của nó. Em hãy chỉ ra các từ ngữ phong phú điễn tả cái lớn lao, phi thường ấy?Cảnh núi rừng đại ngàn thật hùng vĩ, với những bóngcả, cây già,, gió gào ngàn, nguồn hét núi, thét khúc trường ca dữ dộichốn ngàn năm cao cả âm u, cảnhnuớc non hùng vĩ. Trên cái phông nền rừng núi hùng vĩ đó, hình ảnh con hổ hiện ra nổi bật với một vẻ đẹp oai phong lẫm liệt.Khi rừng thiêng tấu lên “Khúc trường ca dữ dội” thì con hổ cũng “bước chân lên dõng dạc đường hoàng”và nó: Lượn tấm thân như sóng cuộn nhịp nhàng Vờn bóng âm thầm, lá gai, cỏ sắc.Những câu thơ sống động, giàu chất tạo hình đã diễntả chính xác vẻ đẹp uy nghi, dũng mãnh và cũngthật mềm mại, uyển chuyển của chúa rừng.Đoạn 3 của bài thơ được ví như bộ tranh tứ bình đẹp lộng lẫy. Bốn cảnh, cảnh nào cũng có núi rừng hùng vĩ, tráng lệ với con hổ uy nghi làm chúa tể. Em hãy phân tích vẻ đẹp của bức tranh tứ bình ấy?Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngànTa lặng ngắm giang sơn ta đổi mới?Cảnh tượng hiện lên trong hồi ức của con hổ chỉ là dĩvãng huy hoàng. Một loạt điệp từ nào đâu, đâu những cứ lặp đi lặp lại, diễn tả thấm thía nỗi nhớ tiếc khônnguôi của con hổ đối với những cảnh không bao giờ còn thấy nữa. Và giấc mơ huy hoàng đó đã khép lạitrong tiếng than u uất “Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?”.Làm nổi bật sự tương phản, đối lập gay gắt, haithế giới, nhà thơ thể hiện nỗi bất hòa sâu sắc đốivới thực tại và niềm khao khát tự do mãnh liệtcủa nhân vật trữ tình. Đó là tâm trạng chung củanhà thơ lãng mạn, đồng thời cũng là tâm trạngchung của người dân Việt Nammất nước khi đó.3. Nét nghệ thuật đặc sắc của bài thơCả bài thơ tràn đầy cảm hứng lãng mạn.Hình ảnh thơ giàu chất tạo hình, đầy ấntượng; ngôn ngữ và nhạc điệu phong phú, giàu sức biểu cảm, thể hiện “đắt”ý thơ, khiến cho bài thơ có tính nhạc, âm điệu dồi dàoTác giả đã sử dụng một biểu tượng rất thích hợp để thểhiện chủ đề bài thơ. Hình ảnh chúa sơn lâm cùng vớicảnh ở vườn bách thú là hình ảnh ẩn dụ, biểu tượng cho cuộc sống tù túng, ngột ngạt của xã hội đương thời.Ta nằm dài trông ngày tháng dần qua