Bài giảng môn Sinh học Lớp 10 - Bài 29: Cấu trúc các loại virut (Bản hay)

Bệnh đậu mùa 
Rubella 
Mụn cơm ( mụn cóc ) 
VIRUT 
CHƯƠNG III: VIRUT VÀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM 
Bài 29- 30: CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT- SỰ NHÂN LÊN CỦA VIRUT TRONG TẾ BÀO CHỦ 
 * ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA VIRUT 
a. Khái niệm 
b. Phân loại 
 CẤU TẠO 
II. HÌNH THÁI 
CHƯƠNG III: VIRUT VÀ BỆNH TRUYỀN NHIỄM 
Bài 29: CẤU TRÚC CÁC LOẠI VIRUT 
 * ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA VIRUT 
Khái niệm 
Không thấy  mầm bệnh 
Không thấy khuẩn lạc 
Nghiền lá 
Dịch  chiết 
Lọc qua nến lọc vi khuẩn 
Dịch lọc 
Thí nghiệm của D.I.Ivanopxki (1892) 
Dịch lọc 
Nhiễm vào cây lành 
Nuôi trên môi trường thạch 
Dịch chiết 
Nghiền 
Lọc qua nến lọc vi khuẩn 
Soi dưới 
kính hiển vi 
quang học 
Cây bị 
bệnh 
Gọi tác nhân gây bệnh là VIRUS 
( nghĩa là mầm độc ). 
Kích thước virut r ất nhỏ bé , nhỏ hơn rất nhiều so với kích thước của vi khuẩn 
Thí nghiệm của D.I.Ivannopxki 
Lá thuốc lá 
bị bệnh 
Không thấy mầm bệnh 
Không thấy khuẩn lạc 
Qua thí nghiệm trên , em có nhận xét gì về kích thước của virut ? 
H4: Virus viêm não Nhật Bản 
H2: Virus viêm gan B 
ADN 
Vỏ protein ( capsit ) 
Vỏ protein 
ARN 
Lipit kép 
H3: Virus HIV 
ARN 
Vỏ protein(capsit ) 
H1: Virus cúm H1N1 
ARN 
Virus là gì ? 
 * ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA VIRUT 
Khái niệm 
 Virut là một thực thể chưa có cấu tạo tế bào , có kích thước siêu nhỏ , có cấu tạo đơn giản , chỉ gồm một loại axit nucleic được bao bởi vỏ protein. Để nhân lên , virut phải nhờ bộ máy tổng hợp của tế bào , vì thế chúng là kí sinh nội bào bắt buộc . 
b. Phân loại 
H4: Virus viêm não Nhật Bản 
H2: Virus viêm gan B 
ADN 
Vỏ protein ( capsit ) 
Vỏ capssit 
ARN 
Lipit kép 
H3: Virus HIV 
ARN 
Vỏ protein(capsit ) 
ARN 
H1: Virus cúm H1N1 
Có thể phân loại virut dựa vào những tiêu chí nào ? 
 Axit nuclªic 
Capsit 
Vá ngoµi 
Có thể phân loại virut dựa vào những tiêu chí nào ? 
Virut trần 
Virut có vỏ ngoài 
A 
B 
 Virut động vật 
 Căn cứ vật chủ Virut thực vật 
 Virut vi sinh vật 
 * ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA VIRUT 
a. Khái niệm 
 Virut là một thực thể chưa có cấu tạo tế bào , có kích thước siêu nhỏ , có cấu tạo đơn giản , chỉ gồm một loại axit nucleic được bao bởi vỏ protein. Để nhân lên , virut phải nhờ bộ máy tổng hợp của tế bào , vì thế chúng là kí sinh nội bào bắt buộc . 
Căn cứ vào cấu tạo : dựa vào axit nucleic, ctrúc vỏ capsit , có hay không có vỏ ngoài 
 có 2 nhóm lớn Virut ADN (VR đậu mùa,viêm gan B..) 
 Virut ARN (VR cúm , viêm não NBản ) 
b. Phân loại 
Vá Pr«tªin ( capsit ) 
Lâi(axitnuclªic ) 
 Axit nuclªic 
Capsit 
I. CẤU TẠO 
Virus được cấu tạo gồm những 
thành phần cơ bản nào ? 
 Gồm 2 thành phần cơ bản 
 Lõi là axitnucleic ( hệ gen ). 
 Vỏ là protein ( capsit ). 
 Phức hợp gồm axit nucleic và vỏ capsit gọi là nucleocapsit . 
Nucleocapsit 
Bé gen (ADN) 
ADN 
ARN 
Hệ gen của virut có gì khác so với hệ gen của sinh vật nhân chuẩn ? 
HIV 
Viêm gan B 
Tế bào nhân thực 
 Hệ gen của virut có thể là ADN hoặc ARN , chuỗi đơn hoặc chuỗi kép 
 Hệ gen của sinh vật nhân chuẩn luôn là ADN chuỗi kép 
 
* Lõi ( hệ gen ) 
Vỏ capsit được cấu tạo như thế nào ? 
* Vỏ capsit 
 Vỏ capsit được cấu tạo từ các đơn vị protein nhỏ hơn gọi là capsome . 
 
capsome 
Capsit 
Lõi 
Vỏ capsit 
Vỏ ngoài 
 Bản chất hóa học của vỏ ngoài là gì ? 
 Vỏ ngoài : là lớp kép lipit và protein có tác dụng bảo vệ các thành phần bên trong . 
 Gai glicoprotein : làm nhiệm vụ kháng nguyên và giúp virut bám lên bề mặt tế bào chủ 
Nhiệm vụ của gai glicoprotein ? 
Gai glicoprotein 
Tế bào vật chủ 
 
* Vỏ ngoài 
II. HÌNH THÁI 
Virut Hecpet 
 Virut HIV 
Virut bại liệt 
Virut đốm thuốc lá 
Virut viêm gan B 
Phagơ T 2 
Virut được chia thành mấy loại cấu trúc ? Đặc điểm từng loại ? 
II. HÌNH THÁI 
 Virut có 3 loại cấu trúc : 
Cấu trúc xoắn 
Cấu trúc khối 
Cấu trúc hỗn hợp 
 Capsome sắp xếp theo chiều xoắn của axit nucleic do đó virut thường có hình que hoặc sợi ( virut khảm thuốc lá , dại , cúm , sởi ) 
 Capsome sắp xếp theo hình khối đa diện với 20 mặt tam giác đều ( virut bại liệt ) 
Đầu có cấu trúc khối chứa axit nucleic gắn với đuôi có cấu trúc xoắn ( phagơ ) 
 
Chủng A 
Chủng B 
ARN 
protein 
VR lai 
Sự nhân lên của virut 
Nhiễm vào cây 
Chủng A 
Nghiên cứu SGK và cho biết Franken và Conrat tiến 
 hành thí nghiệm như thế nào ? 
Giải thích tại sao virut phân lập được không phải là chủng B? 
Em có đồng ý với ý kiến cho rằng virut là thể vô sinh ? 
Theo em có thể nuôi virut trên môi trường nhân tạo 
 như nuôi vi khuẩn được hay không ? 
Axit nucleic quy định mọi đặc điểm của tế bào 
 
Tính chất 
Virut 
Vi khuẩn 
Có cấu tạo tế bào 
Chỉ chứa ADN hoặc ARN 
Chứa cả AND và ARN 
Chứa riboxom 
Sinh sản độc lập 
 So sánh sự giống và khác biệt giữa virut và vi khuẩn bằng cách điền chữ “ có ” hoặc “ không ” vào bảng dưới đây : 
không 
không 
không 
không 
có 
có 
không 
có 
có 
có 
Chủng A 
Chủng B 
Virut lai 
Nhiễm vào cây 
Chủng B 
Sư nhân lên của virut 
Bài 3 (SGK): 
 Dựa vào bài 29.3, nếu trộn axit nucleic của chủng B với một nửa protein của chủng A và một nửa protein của chủng B thì chủng lai sẽ có dạng như thế nào ? Nếu nhiễm chủng lai vào cây thuốc lá để gây bệnh , sau đó phân lập virut thì sẽ được chủng A hay chủng B. Từ đó , có thể rút ra kết luận gì ? 
III. Chu trình nhân lên của virut 
Chu trình nhân lên của virut bao gồm mấy giai đoạn ? Là những giai đoạn nào ? 
Quan sát hình , đ ọ c SGK và hoàn thành PHT sau : 
Gồm 5 gđ : 
Phóng thích 
Lắp ráp 
Xâm nhập 
Sinh tổng hợp 
 Hấp phụ 
Các giai đoạn 
 Diễn biến 
 Virut gắn vào bề mặt TB chủ nhờ gai glicôprotein thích hợp với thụ thể TB chủ 
 - Với phagơ : enzim lizôzim phá huỷ thành TB bơm axit nuclêic vào trong , vỏ ở ngoài . 
 - Với VR đv : đưa cả nuclêôcapsit vào sau đó cởi vỏ giải phóng axit nuclêic . 
 - Lắp axit nuclêic và vỏ prôtêin vào thành virut hoàn chỉnh 
 - virut sử dụng enzim và nguyên liệu của TB chủ tổng hợp axit nuclêic và prôtêin cho riêng minh. 
 - Virut phá vỡ TB chủ ồ ạt chui ra ngoài -> chu trình tan 
1. Sự hấp phụ 
2. Xâm nhập 
3. Sinh tổng hợp 
4. Lắp ráp 
5. Phóng thích 
Sự hấp phụ 
Xâm nhập 
Sinh tổng hợp 
Lắp ráp 
Phóng thích 
Sự hấp phụ 
Xâm nhập 
Sinh tổng hợp 
Lắp ráp 
Phóng thích 
5 giai đoạn nhân lên của virut 
Củng cố 
Câu 1: Hãy hoàn thành bài tập về khái niệm virut bằng cách điền từ thích hợp vào chỗ trống . 
Virut là một vô cùng đơn giản , không có 
Chúng chỉ gồm 2 phần chính : vỏ là và lõi là 
Virut sống ký sinh bắt buộc trong tế bào động vật , thực vật , vi sinh vật  được gọi là hay 
Kích thước của chúng rất nhỏ , trung bình từ 
 dạng sống 
cấu tạo tế bào 
Prôtêin 
Axit nuclêic . 
hạt virut 
 virion . 
10- 100 nm. 
Chọn đáp án đúng 
Câu 1 : Giai đoạn có sự liên kết giữa thụ thể của virut với thụ thể của TB chủ là : 
Gđ xâm nhập 	B. Gđ sinh tổng hợp 
C. Gđ hấp phụ 	D. Gđ phóng thích 
Câu 2 : Giai đoạn xâm nhập của virut vào TB vật chủ xảy ra hiện tượng nào sau đây ? 
 Virut bám trên bề mặt TB chủ 
Axit nucleic của virut được đưa vào TB chất của TB chủ 
C. Virut di chuyển vào trong nhân TB chủ 
D. Axit nuclêic nhân lên trong TB chủ 
Câu 3 : Các hình ảnh sau cho biết giai đoạn nào của sự xâm nhiễm của vurut ? 
A. .. 
B. . 
Giai đoạn lắp ráp 
Giai đoạn sinh tổng hợp 
 Hướng dẫn về nhà 
Trả lời câu hỏi cuối bài 
 đọc mục “ Em có biết ” 
3. đọc trước bài 31: Virut gây bệnh và ứng dụng của virut trong thực tiễn 
xin cảm ơn!