Bài giảng môn Sinh học Lớp 10 - Bài 30: Sự nhân lên của virut trong tế bào chủ

Kiểm tra bài cũ 
Tại sao người ta nói virut là một dạng sống đ ặc biệt ? 
VR chưa có cấu tạo TB, nhưng vẫn có kh ả sống , sinh sản trong TB chủ ( trong TB vật chủ VR hoạt đ ộng nh ư 1 thể sống , ngoài TB chúng lại nh ư 1 thể vô sinh ). 
30 
sự nhân lên của virut trong tế bào chủ 
I. Chu trình nhân lên của virut : 
Hấp phụ 
Xâm nhập 
Sinh tổng hợp 
Lắp ráp 
Giải phóng 
Chu trình nhân lên của virut gồm 5 giai đoạn : 
1. Chu trình sinh tan: 
6 
sự nhân lên của virut trong tế bào chủ 
Bài 30: 
I. Chu trình nhân lên của virut : 
1. Chu trình sinh tan: 
2. Chu trình tiềm tan: 
* Mối quan hệ giữa chu trình sinh tan và chu trình tiềm tan: 
Virut gắn ADN của mình vào ADN của vật chủ và nhân lên cùng với tế bào vật chủ 
Khi cảm ứng ( chiếu tia UV), virut đ ang ở trạng thái tiềm tan có thể chuyển thành trạng thái sinh tan . 
sự nhân lên của virut trong tế bào chủ 
Bài 30: 
I. Chu trình nhân lên của virut : 
II. HIV/ AIDS: 
1. Khái niệm về HIV/ AIDS: 
HIV là virut gây suy giảm miễn dịch ở người 
- VR HIV gây nên bệnh AIDS, với biểu hiện : 
- VR HIV gây nhiễm và phá huỷ các tế bào của hệ thống miễn dịch 
  mất kh ả năng miễn dịch của cơ thể ( bệnh AIDS- hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người ) 
  các VSV khác lợi dụng cơ thể bị suy giảm miễn dịch để tấn công ( VSV cơ hội ) 
  Cơ thể dễ nhiễm bệnh ( bệnh cơ hội ) 
Sốt kéo dài 
Sút cân 
Tiêu chảy,viêm da . 
- Các tế bào mà HIV tấn công : 
Đại thực bào 
Tế bào limphoT 
sự nhân lên của virut trong tế bào chủ 
Bài 30: 
I. Chu trình nhân lên của virut : 
II. HIV/ AIDS: 
1. Khái niệm về HIV/ AIDS: 
2. Các con đư ờng lây truyền HIV: 
Tình dục 
Mẹ truyền sang con 
Máu 
Các con đư ờng lây truyền HIV: 
3. Các giai đoạn phát triển của bệnh : 
Sơ nhiễm 
Thời kỳ không triệu chứng 
Thời kỳ biểu hiện triệu chứng AIDS 
4. Cách phòng tránh AIDS: 
 Sống lành mạnh 
 Loại trừ tệ nạn xã hội 
 Hiểu biết về AIDS 
 Vệ sinh y tế 
Hãy quan sát 2 đoạn băng sau và cho biết : Có thể chia chu trình nhân lên của virut thành mấy giai đoạn ?Đ ó là những giai đoạn nào ? 
 Chu trình nhân lên của virut gồm 5 giai đoạn : 
 	 1. Hấp phụ 
 	 2. Xâm nhập 
 	3. Sinh tổng hợp 
 	4. Lắp ráp 
 	5. Giải phóng 
Chu trình nhân lên của virut đ ộng vật 
Chu trình nhân lên của phage 
Bài tập số 1:  Quan sát hình ả nh của từng giai đoạn và đ ọc SGK để hoàn thành bảng dưới đây: 
Các giai đoạn 
Đ ặc đ iểm của mỗi giai đ oan 
Hấp phụ 
Xâm nhập 
Sinh tổng hợp 
Lắp ráp 
Giải phóng 
Các giai đoạn 
Đ ặc đ iểm của mỗi giai đ oan 
Hấp phụ 
Xâm nhập 
Virut bám một cách đ ặc hiệu lên thụ thể bề mặt tế bào Nhờ có gai glycôprôtêin ( virut đ ộng vật ) và gai đ uôi (phage) 
Đưa cả nuclêôcapsit vào tế bào chất , sau đ ó cởi vỏ để giải phóng axit Nuclêic 
Enzim lizôzim phá huỷ thành tế bào để bơm axit nuclêic vào tế bào chất , vỏ nằm bên ngoài . 
Các giai đoạn 
Đ ặc đ iểm của mỗi giai đ oan 
Sinh tổng hợp 
Lắp ráp 
Giải phóng 
Virut thực hiện qu á trình tổng hợp axit nuclêic và prôtêin của mình 
Nguồn nguyên liệu và enzim : do tế bào chủ cung cấp 
Lắp ráp axit nuclêic vào prôtêin vỏ để tạo thành virut hoàn chỉnh . 
Virut phá vỡ tế bào chủ để ồ ạt chui ra ngoài . 
( Virut có hệ gen mã hoá enzim lizôzim làm tan thành tế bào vật chủ ) 
GĐ1 : Sự hấp phụ : 
Virut đ ộng vật 
Phage 
 Virut có thể bám đ ặc hiệu lên loại tế bào mà nó ký sinh là nhờ yếu tố gì ? 
 Nhờ có gai glycôprôtêin ( virut đ ộng vật ) và gai đ uôi (phage) có tác dụng kháng nguyên , tương hợp với các thụ thể trên bề mặt tế bào 
Gai glycôprôtêin 
Gai đ uôi 
virut 
Hấp phụ 
Xâm nhập 
Sinh tổng hợp 
Lắp ráp 
Giải phóng 
(1) 
(2) 
(3) 
(4) 
(5) 
Bài tập số 2 
 Đ iền tên các giai đoạn trong chu trình sinh tan của virut 
Chu trình tiềm tan 
Trong chu trình tiềm tan, hoạt đ ộng của virut diễn ra nh ư thế nào ? 
Có đ iểm gì sai khác so với chu trình sinh tan? 
 Virut gắn ADN của mình vào ADN của vật chủ và nhân lên cùng với tế bào vật chủ 
Chu trình sinh tan 
Chu trình tiềm tan 
Dựa vào hai đoạn phim trên , hãy cho biết : 
Thế nào là chu trình sinh tan? 
Thế nào là chu trình tiềm tan? 
 Khi virut nhân lên mà làm tan tế bào th ì gọi là chu trình sinh tan 
 Khi ADN của virut gắn xen vào NST của tế bào mà tế bào vẫn sinh trưởng bình thường th ì gọi là chu trình tiềm tan 
3. Mối quan hệ giữa chu trình sinh tan và chu trình tiềm tan 
Chu trình sinh tan và tiềm tan có quan hệ với nhau nh ư thế nào ? 
 Khi cảm ứng ( chiếu tia UV), virut đ ang ở trạng thái tiềm tan có thể chuyển thành trạng thái sinh tan . 
 Sơ đ ồ mối quan hệ giữa chu trình  sinh tan và tiềm tan 
(1) 
(2) 
(3) 
(4) 
(5) 
(6) 
(7) 
(8) 
Hấp phụ 
Xâm nhập 
Sinh tổng hợp 
Lắp ráp 
Giải phóng 
Cài xen 
Nhân lên 
Cảm ứng 
(TB tiềm tan) 
Virut HIV là gì ? 
HIV là virut gây suy giảm miễn dịch ở người 
Người bị nhiễm VR HIV sẽ bị bệnh gì? Biểu hiện lâm sàng của bệnh ? 
VR HIV gây nên bệnh AIDS, với biểu hiện : Sốt kéo dài, sút cân, tiêu chảy,viêm da ... 
Tại sao VR HIV lại gây nên bệnh AIDS với các biểu hiện nh ư vậy ? 
VR HIV gây nhiễm và phá huỷ các tế bào của hệ thống miễn dịch 
 mất kh ả năng miễn dịch của cơ thể ( bệnh AIDS- hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải ở người ) 
  các VSV khác lợi dụng cơ thể bị suy giảm miễn dịch để tấn công ( VSV cơ hội ) 
  Cơ thể dễ nhiễm bệnh ( bệnh cơ hội ) 
Các tế bào mà HIV tấn công 
Đại thực bào 
Tế bào limphoT 
Máu 
HIV/AIDS thường lây truyền qua những con đư ờng nào ? 
Tình dục 
Mẹ truyền sang con 
Nghiên cứu SGK phần “ Các giai đoạn phát triển của bệnh ” và hoàn thành phiếu học tập sau trong thời gian 5 phút . 
Giai đoạn 
Thời gian 
kéo dài 
Đ ặc đ iểm 
1. Sơ nhiễm 
2. Thời kỳ 
 không triệu chứng 
3. Thời kỳ biểu hiện triệu chứng AIDS 
2 tuần -3 tháng 
Không có triệu chứng 
1-10 năm 
Số lượng tế bào 
Limph ô T4 giảm dần 
1-10 năm 
Xuất hiện các bệnh cơ hội : sốt,tiêu chảy , sút cân , ung th ư  chết 
Bài tập số 3 : Nghiên cứu SGK phần “ Các giai đoạn phát triển của bệnh ” ,và hoàn thành trong thời gian 5 phút . 
Hiểu biết về AIDS 
 Sống lành mạnh 
 Loại trừ tệ nạn xã hội 
 Vệ sinh y tế 
Chúng ta có thể phòng tránh HIV/AIDS bằng cách nào ? 
Hiện nay đã có thuốc chữa đư ợc các bệnh do virut nói chung và virut HIV nói riêng chưa? Tại sao ? 
Biện pháp tốt nhất để chống lại các bệnh do virut hiện nay đ ang đư ợc sử dụng là gì ? 
Do virut kí sinh trong tế bào do đ ó các thuốc kháng sinh không tác đ ộng đư ợc đ ến virut , hoặc trước khi tiêu diệt đư ợc virut th ì chính thuốc đã phá huỷ tế bào 
Tiêm văcxin phòng bệnh đ ịnh kì tại các trung tâm y tế (dại, sởi , quai bị , đ ậu mùa ) 
 Chu trình nhân lên của virut HIV trong tế bào Limph ô T4 
Chu trình nhân lên của HIV trong tế bào Limph ô T4 có thể đư ợc chia thành mấy giai đoạn? Đ ó là những giai đoạn nào ? 
Có 7 giai đoạn: 
Hấp phụ 
Xâm nhập 
Sao mã ngược 
Cài xen ( tiền virut ) 
5. Sinh tổng hợp 
6. Lắp ráp 
7. Giải phóng 
Bài tập số 1: Hãy hoàn thành sơ đ ồ chu trình nhân lên của 
 virut HIV trong tế bào Limph ô T4, chú thích sơ đ ồ . 
Hấp phụ 
Xâm nhập 
Sao mã ngược 
ARN 
ARN 
ADN 
Cài xen 
Sinh tổng hợp 
Prôtêin 
HIV mới 
Giải phóng 
Lắp ráp 
Bài tập củng cố : 
Bài tập về nh à: