Bài giảng môn Sinh học Lớp 11 - Bài 26: Cảm ứng ở động vật (Bản mới)

Bài26 :CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
Ghép các khái niệm , hiện tượng tương ứng cho đúng nghĩa ? 
A - Kiểu ứng động không có sự thay đổi về tốc độ sinh trưởng của các tế bào . 
B - Phản ứng của thực vật với kích thích không định hướng . 
C - Phản ứng của thực vật với kích thích có định hướng . 
D - Ứng động tiếp xúc và hoá ứng động . 
E - Kiểu ứng động có sự thay đổi về tốc độ sinh trưởng của các tế bào . 
1- Ứng động là : 
2 - Hướng động là : 
3 - Ứng động sinh trưởng là : 
4 - Ứng động không sinh trưởng là : 
5 - Hiện tượng bắt mồi ở cây nắp ấm là : 
10 - Hướng dương là : 
H - Giúp sinh vật tồn tại và phát triển . 
6 - Hoa tulip nở và cụp là : 
7- Cây trinh nữ cụp lá là : 
8 - Nguyên nhân của hiện tượng hướng động là : 
9 - Vai trò của ứng động 
G - Hướng tới nguồn kích thích . 
L - Ứng động không sinh trưởng . 
I - Hiện tượng nhiệt ứng động . 
K - Sự phân bố không đồng đều Auxin ở 2 phía cơ quan . 
KIỂM TRA BÀI CŨ 
Bài 26: 
CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT 
B. CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT 
Khí hậu trở lạnh . 
Chim Sẻ xù lông giúp giữ ấm cơ thể . 
Kích thích 
Lá cây cụp lại . 
I - KHÁI NIỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT: 
Cảm ứng là phản ứng của sinh vật đối với kích thích từ môi trường . 
Cảm ứng là gì ? 
Khí hậu trở lạnh . 
Chim Sẻ xù lông giúp giữ ấm cơ thể . 
Cảm ứng ở động vật là gì ? So sánh với cảm ứng ở thực vật ? 
I - KHÁI NIỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT: 
Sâu bọ phản ứng với kích thích 
 * Khái niệm : 
- Cảm ứng ở động vật là khả năng tiếp nhận kích thích và phản ứng lại với các kích thích từ môi trường sống , đảm bảo cho sinh 	 vật tồn tại và phát triển . 
I - KHÁI NIỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT: 
- Cảm ứng ở động vật có tổ chức thần kinh là phản xạ . Phản xạ thực hiện được nhờ cung phản xạ . 
- Một cung phản xạ gồm : 
+ Thụ quan tiếp nhận kích thích 
+ Bộ phận phân tích kích thích . 
+ Bộ phận trả lời kích thích 
Cảm ứng ở động vật nhờ vào yếu tố nào ? 
-> Cơ co . Đó là phản xạ tự vệ , 	 phản xạ thực hiện do có 	 đầy đủ các thành phần 	 của cung phản xạ  
-> Cơ co . Do cơ , chế phẩm 	 thần kinh có khả năng 	 hưng phấn . Nghĩa là có 	 tính cảm ứng chứ 	 không phải là phản xạ . 
Phân biệt co cơ trong trường hợp sau : 
=> Cảm ứng là đặc tính chung của mọi tổ chức sống . 
Hệ thần kinh ở các loài động vật tiến hoá như thế nào ? 
Kích thích vào cơ đùi ếch 
( Ếch còn sống )? 
Kích thích vào cơ đã tách rời hay chế phẩm thần kinh ? 
I - KHÁI NIỆM VỀ CẢM ỨNG Ở ĐỘNG VẬT: 
HỆ TK ỐNG 
HỆ TK LƯỚI 
HỆ TK HẠCH 
HỆ TK CHUỖI 
TIẾN HOÁ CỦA HỆ THẦN KINH: 
CHƯA CÓ HỆ TK 
II - CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐỘNG VẬT KHÁC NHAU: 
Amip ........... ánh sáng chói 
 tránh 
1 - Ở ĐỘNG VẬT CHƯA CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH : 
Động vật đơn bào phản ứng với các kích thích như thế nào ? 
 - Hoạt động cảm ứng : Phản ứng bằng cách chuyển 	 động cả cơ thể hoặc co rút chất nguyên sinh 	 nhờ không bào co rút . 
 Ví dụ : Trùng roi bơi tới nơi giàu ánh sáng , trùng đế 	 giày bơi tới nơi giàu Ôxi ; Amip tránh . 
- Đặc điểm : Phản ứng đơn giản , chậm . 
 Bao gồm : Động vật đơn bào . 
II - CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐỘNG VẬT KHÁC NHAU: 
1 - Ở ĐỘNG VẬT CHƯA CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH : 
* Bao gồm : ĐV đối xứng 	 toả tròn thuộc ngành 	 ruột khoang như : Sao 	 biển , thuỷ tức ... 
2- Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH : 
Hệ thần kinh lưới có ở những loài động vật nào ? 
Hệ thần kinh lưới có đặc điểm ? 
II - CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐỘNG VẬT KHÁC NHAU: 
 a - Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh lưới : 
* Cấu tạo : 
 - Các TBTK nằm rải rác trên bề mặt cơ thể , liên hệ với nhau qua các sợi thần kinh  Lưới thần kinh . 
 - Các sợi thần kinh liên hệ với các TB gai và các TB biểu mô cơ . 
II - CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐỘNG VẬT KHÁC NHAU: 
2- Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH : 
 a - Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh lưới : 
Cảm ứng ở các loài động vật này diễn ra thế nào ? 
Kích thích 
II - CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐỘNG VẬT KHÁC NHAU: 
2- Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH : 
 a - Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh lưới : 
* Hoạt động cảm ứng : Khi bị kích thích , thông tin được truyền từ TB cảm giác  toàn bộ mạng lưới thần kinh  toàn bộ biểu mô cơ  cả cơ thể co lại . 
* Hiệu quả phản xạ : Phản ứng lan toả toàn thân , không chính xác ., tiêu tốn nhiều năng lượng . 
II - CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐỘNG VẬT KHÁC NHAU: 
2- Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH : 
 a - Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh lưới : 
Hệ thần kinh chuỗi hạch thường có ở nhóm ĐV nào ? 
 b - Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh chuỗi hạch : 
II - CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐỘNG VẬT KHÁC NHAU: 
2- Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH : 
II - CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐỘNG VẬT KHÁC NHAU: 
 b - Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh chuỗi hạch : 
2- Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH : 
Hệ thần kinh chuỗi hạch có gì khác so với hệ thần kinh lưới ? 
* Bao gồm : ĐV có cơ thể đối xứng 2 bên ( Giun dẹp , tròn , đốt ...) và chân khớp 
* Cấu tạo : 
 - Các TBTK đã tập trung thành 	 các hạch . 
 - Hạch lớn nhất gọi là não . Từ 	 não phát đi 2 chuỗi hạch bụng chạy dọc cơ thể . 
 - Mỗi đốt cơ thể có 1 đôi hạch . Các hạch được nối với nhau bởi các dây TK. 
 Hình thức hoạt động : Mỗi hạch chỉ đạo 1 phần cơ thể ( chủ yếu là phản xạ không điều kiện ) 
II - CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐỘNG VẬT KHÁC NHAU: 
2- Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH : 
 b - Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh chuỗi hạch : 
* Hiệu quả phản xạ : 
 - Phản ứng được định khu ở 	 chuỗi hạch . 
  Chính xác hơn , tiêu tốn ít 	 năng lượng hơn hệ thần 	 kinh lưới . 
Hiệu quả phản xạ của các loài động vật này như thế nào ? 
II - CẢM ỨNG Ở CÁC NHÓM ĐỘNG VẬT KHÁC NHAU: 
 b - Cảm ứng ở động vật có hệ thần kinh chuỗi hạch : 
2- Ở ĐỘNG VẬT CÓ TỔ CHỨC THẦN KINH : 
CỦNG CỐ: 
Câu 1: Thế nào là cảm ứng ? 
Là khả năng tiếp nhận và phản ứng lại các kích thích của môi trường trong và ngoài . 
Đảm bảo cho cơ thể sinh vật tồn tại và phát triển 
Là những phản ứng diễn ra nhanh dưới tác động của môi trường . 
Cả A và B đều đúng . 
Câu 2: Hình thức phản ứng của động vật đơn bào ? 
Phản ứng nhờ tế bào cảm giác 
Phản ứng nhờ các tế bào mô bì cơ – tế bào gai 
Phản ứng bằng cách co rút chất nguyên sinh 
Phản ứng nhờ hệ thần kinh 
CỦNG CỐ: 
Câu 3: Các hình thức cảm ứng ở động vật đa bào xảy ra theo cơ chế nào ? 
Hình thức ứng đông 
Theo cơ chế phản xạ 
Tránh xa kích thích có hại 
Chuyển động hướng tới kích thích có lợi . 
CỦNG CỐ: 
BÀI TẬP VỀ NHÀ: 
1- Trả lời câu hỏi trong sách giáo khoa . 
2- Trình bày hướng tiến hoá trong hệ thần kinh và cảm ứng của động vật ? 
3- Đọc bài 27.