Bài giảng môn Sinh học Lớp 11 - Bài 29: Điện thế hoạt động và sự lan truyền xung thần kinh

ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG VÀ 
SỰ LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH 
BÀI 29: 
I/ ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG : 
1/ Đồ thị điện thế hoạt động : 
Điện thế hoạt động gồm những giai đoạn nào ? 
ĐTN 
Kích thích 
Giai đoạn mất phân cực 
Giai đoạn đảo cực 
Giai đoạn tái phân cực 
-70mV 
I/ ĐIỆN THẾ HOẠT ĐỘNG : 
1/ Đồ thị điện thế hoạt động : 
Điện thế hoạt động gồm 3 giai đoạn: 
Giai đoạn mất phân cực 
Giai đoạn đảo cực 
Giai đoạn tái phân cực 
ĐTHĐ: là sự biến đổi ĐTN, từ phân cực sang mất phân cực, đảo cực và tái phân cực 
Thời gian kéo dài khoảng 3-4% giây 
2/ Cơ chế hình thành điện thế hoạt động : 
KHI BỊ KÍCH THÍCH 
Khi bị kích thích 
 Cổng Na + mở rộng, cổng K + mở hé 
 Mặt khác Na + (ngoài TB) > Na + (trong TB) 
 Na + khuếch tán qua màng vào trong TB trung hòa điện tích âm gây ra mất phân cực . 
 Na + tiếp tục khuếch tán qua màng vào trong DƯ THỪA làm cho mặt trong màng tích điện dương so với mặt ngoài màng TB tích điện âm gây ra đảo cực . 
2/ Cơ chế hình thành điện thế hoạt động : 
KHI BỊ KÍCH THÍCH 
Khi bị kích thích 
 Cổng Na + mở rộng, cổng K + mở hé 
 Mặt khác Na + (ngoài TB) > Na + (trong TB) 
 Na + khuếch tán qua màng vào trong TB trung hòa điện tích âm gây ra mất phân cực . 
 Na + tiếp tục khuếch tán qua màng vào trong DƯ THỪA làm cho mặt trong màng tích điện dương so với mặt ngoài màng TB tích điện âm gây ra đảo cực . 
Ở giai đoạn tái phân cực 
 Cổng K + mở rộng, cổng Na + đóng 
 K + (trong TB) > K + (ngoài TB) 
 K + khuếch tán qua màng ra ngoài màng làm cho mặt ngoài màng TB tích điện dương so với mặt trong màng tích điện âm gây ra tái phân cực 
TOÅNG KEÁT 
 Giai đoạn 
Nguyên nhân 
Hiện tượng 
Kết quả 
Mất phân cực 
Đảo cực 
Tái phân cực 
- Khi bị kích thích cổng Na + mở rộng, cổng K + mở hé 
- Do sự chênh lệch nồng độ Na + (ngoài màng) > Na + (trong màng) 
Na + đi từ ngoài màng  trong màng TB 
Na + tiếp tục đi từ ngoài màng  trong màng TB DƯ THỪA 
Trung hòa điện tích âm ở mặt trong TB gây mất phân cực 
Làm cho mặt trong của màng TB tích điện (+) so với mặt ngoài màng TB tích điện (-) gây đảo cực 
Làm cho mặt ngoài của màng TB tích điện (+) so với mặt ngoài trong TB tích điện (-) gây tái phân cực 
K + đi từ trong màng  ngoài màng TB 
- Do sự chênh lệch nồng độ K + (ngoài màng) < K + (trong màng) 
Cổng K + mở rộng, cổng Na + đóng 
2/ Cơ chế hình thành điện thế hoạt động : 
So sánh nồng độ Na + và K + giữa 2 bên màng ở giai đoạn tái phân cực? 
K + ( ngoài ) > K + (trong) 
Na + (ngoài) < Na + (trong) 
Làm thế nào để lập lại trật tự ban đầu? 
Bơm Na-K 
- - - - - - - - - - - - - - - - - 
+ + + + + + + + + + + + + + + + + + 
ATP 
ADP 
2K + 
BƠM Na-k 
NGOÀI TB 
TRONG TB 
2K + 
MÀNG TB 
2K + 
2K + 
2K + 
2K + 
2K + 
2K + 
3Na + 
Na + 
3Na + 
3Na + 
3Na + 
3Na + 
3Na + 
Bơm Na-K: vận chuyển Na + từ trong TB ngoài TB và K + từ ngoài TB vào trong TB theo tỉ lệ 3Na + : 2 K + để lập lại trật tự như ban đầu 
2/ Cơ chế hình thành điện thế hoạt động : 
II/ SỰ LAN TRUYỀN ĐTHĐ (XUNG THẦN KINH, XUNG ĐIỆN) TRÊN SỢI THẦN KINH: 
1/ Lan truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh không có bao mielin : 
Xung thần kinh xuất hiện ở nơi bị kích thích sẽ lan truyền dọc theo sợi thần kinh 
II/ SỰ LAN TRUYỀN ĐTHĐ (XUNG THẦN KINH, XUNG ĐIỆN) TRÊN SỢI THẦN KINH: 
1/ Lan truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh không có bao mielin : 
Xung thần kinh xuất hiện ở nơi bị kích thích sẽ lan truyền dọc theo sợi thần kinh 
Nơi ĐTHĐ vừa sinh ra, màng đang vào giai đoạn trơ tuyệt đối (HƯNG TÍNH GiẢM THẤP) nên không tiếp nhận kích thích nên xung TK chỉ lan truyền theo 1 chiều nhất định 
II/ SỰ LAN TRUYỀN ĐTHĐ (XUNG THẦN KINH, XUNG ĐIỆN) TRÊN SỢI THẦN KINH: 
1/ Lan truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh không có bao mielin : 
Xung thần kinh xuất hiện ở nơi bị kích thích sẽ lan truyền dọc theo sợi thần kinh 
 Lan truyền liên tục từ vùng này sang vùng khác kề bên (do mất phân cực, đảo cực và tái phân cực liên tiếp hết vùng này sang vùng khác trên sợi thần kinh) 
 1 CHIỀU 
II/ SỰ LAN TRUYỀN XUNG THẦN KINH TRÊN SỢI THẦN KINH: 
2/ Lan truyền xung thần kinh trên sợi thần kinh có bao mielin : 
Cấu tạo: sợi thần kinh được bao bọc bởi các bao miêlin (có bản chất là phôtpholipit, màu trắng, cách điện) nhưng không liên tục mà ngắt quãng tạo thành các eo Ranvie 
- Sự lan truyền xung thần kinh: Theo cách nhảy cóc từ eo Ranvie này sang eo Ranvie khác (do mất phân cực, đảo cực và tái phân cực liên tiếp từ eo Ranvie này sang eo Ranvie khác) . 1 CHIỀU 
TOÅNG KEÁT 
Sợi TK không có bao miêlin 
Sợi TK có bao miêlin 
Cấu tạo 
Lan truyền XTK 
Tốc độ 
Tiêu tốn ATP 
Xung thần kinh là: 
A. sự xuất hiện điện thế hoạt động 
B. thời điểm sắp xuất hiện điện thế hoạt động 
C. thời điểm chuyển giao giữa điện thế nghỉ sang điện thế hoạt động 
D. thời điểm sau khi xuất hiện điện thế hoạt động 
ĐTHĐ là: 
A. sự biến đổi ĐTN ở màng TB từ phân cực sang đảo cực, mất phân cực và tái phân cực 
B. sự biến đổi ĐTN ở màng TB từ phân cực sang mất phân cực, đảo cực và tái phân cực 
C. sự biến đổi ĐTN ở màng TB từ phân cực sang đảo cực, mất phân cực 
D. sự biến đổi ĐTN ở màng TB từ phân cực sang đảo cực, và tái phân cực 
Vì sao sự lan truyền xung TK trên sợi trục có bao miêlin lại “nhảy cóc” ? 
A. Vì giữa các eo Ranvie, sợi trục bị bao bằng bao miêlin cách điện 
B. Vì tạo cho tốc độ truyền xung nhanh 
C. Vì sự thay đổi tính thấm của màng chỉ xảy ra tại các eo Ranvie 
D. Vì đảm bảo cho sự tiết kiệm năng lượng 
Vì sao trong ĐTHĐ xảy ra giai đoạn mất phân cực? 
A. Do Na + đi vào làm trung hoà điện tích âm trong màng TB 
B. Do Na + đi vào làm trung hoà điện tích trong và ngoài màng TB 
C. Do K + đi vào làm trung hoà điện tích âm trong màng TB 
D. Do K + đi vào làm trung hoà điện tích trong và ngoài màng TB