Bài giảng môn Sinh học Lớp 11 - Bài 31: Tập tính ở động vật (Bản chuẩn kiến thức)

Xin kÝnh chµo 
quý thÇy c« vµ c¸c em häc sinh 
KIỂM TRA BÀI CŨ: 
Trình bày cấu tạo của xináp hoá học và quá trình truyền tin qua xináp ? 
Trả lời 
Cấu tạo của xináp: 
+ Chuỳ xináp (chứa ti thể, bóng chứa chất trung gian hoá học) 
+ Màng trước xináp 
+ Khe xináp 
+ Màng sau xináp có các thụ thể tiếp nhận chất trung gian hoá học 
Quá trình truyền tin qua xináp (ví dụ xináp có chất trung gian hoá học là axêtincôlin): 
Xung thần kinh đến chuỳ xináp Ca 2+ đi vào chuỳ xináp 
Ca 2+ vào trong chuỳ xináp bóng chứa axêtincôlin gắn vào màng trước vỡ ra giải phóng axêtincôlin vào khe xináp. 
Axêtincôlin gắn vào thụ thể trên màng sau xuất hiện điện thế hoạt động lan truyền đi tiếp. 
Sinh HäC LíP 11 
Bài 31 
Tiết 33 
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT 
I. Tập tính là gì? 
Em hãy quan sát một số hình ảnh sau: 
Tập tính của động vật là gì ? Tập tính có ý nghĩa gì trong đời sống động vật ? 
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT 
I. Tập tính là gì? 
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT 
I. Tập tính là gì? 
 - Khái niệm: Tập tính là chuỗi phản ứng của động vật trả lời kích thích từ môi trường (bên trong hoặc bên ngoài cơ thể) 
- Ý nghĩa: Giúp động vật thích nghi với môi trường sống và tồn tại. 
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT 
I. Tập tính là gì? 
II. Phân loại tập tính. 
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT 
I. Tập tính là gì? 
II. Phân loại tập tính. 
Phiếu học tập: 
Phân biệt đặc điểm tính chất và cho ví dụ về các loại tập tính ở động vật? 
Tập tính bẩm sinh 
Tập tính học được 
Loại tập tính 
Nội dung 
Đặc điểm, tính chất 
Ví dụ 
(Thời gian 5 phút) 
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT 
I. Tập tính là gì? 
II. Phân loại tập tính. 
Thông tin phản hồi: 
Tập tính bẩm sinh 
Tập tính học được 
Loại tập tính 
Nội dung 
Đặc điểm, tính chất 
Ví dụ 
 Loại tập tính sinh ra đã có. 
 Được di truyền từ bố, mẹ. 
 Đặc trưng cho loài 
 Loại tập tính hình thành trong đời sống cá thể, thông qua học tập, rút kinh nghiệm. 
 Không được di truyền từ bố, mẹ. 
 Nhện chăng lưới 
 Ve sầu kêu vào mùa hè oi ả. 
. 
 Chuột nghe tiếng mèo kêu là bỏ chạy. 
 Người đi đường thấy đèn đỏ thì dừng lại. . 
Lưu ý: Tập tính hỗn hợp là tập tính có cả nguồn gốc bẩm sinh và học được. 
Film 1 
Film 2 
Film 3 
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT 
I. Tập tính là gì? 
II. Phân loại tập tính. 
Hãy cho biết tập tính nào dưới đây là tập tính bẩm sinh , tập tính học được ? 
1. Đến thời kì sinh sản , tò vò cái đào một cái hố trên mặt đất để làm tổ rồi bay đi bắt một con sâu bướm , đốt cho sâu bị tê liệt , rồi bỏ vào tổ . Tiếp đó tò vò cái đẻ trứng vào tổ và bịt tổ lại , sau một thời gian , tò vò con nở từ trứng ra và ăn con sâu . Các tò vò cái con lớn lên lặp lại trình tự đào hố và đẻ trứng như tò vò mẹ (dù không nhìn thấy các tò vò cái khác làm tổ và sinh đẻ ) 
2. Chuồn chuồn bay thấp thì mưa , bay cao thì nắng , bay vừa thì râm ( ca dao ) 
3. Khi nhìn thấy đèn giao thông chuyển sang màu đỏ , những người qua đường dừng lại . 
Tập tính : 1,2 bẩm sinh , tập tính 3 là học được . 
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT 
I. Tập tính là gì? 
II. Phân loại tập tính. 
III. Cơ sở thần kinh của tập tính. 
 Cơ sở của tập tính là các phản xạ . Các phản xạ thực hiện qua cung phản xạ . 
Kích thích ngoài 
hoặc trong 
Cơ quan thụ cảm 
Hệ thần kinh 
Cơ quan thực hiện 
Hành động 
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT 
I. Tập tính là gì? 
II. Phân loại tập tính. 
III. Cơ sở thần kinh của tập tính. 
1. Tập tính bẩm sinh: 
	- Chuỗi phản xạ không điều kiện 
	- Do kiểu gen quy định bền vững, không thay đổi. 
2. Tập tính học được: 
	- Chuỗi phản xạ có điều kiện 
	- Quá trình hình thành tập tính là quá trình hình thành các mối liên hệ mới giữa các nơron có thể thay đổi. 
Lưu ý: 
 Sự hình thành tập tính học được ở động vật phụ thuộc vào: 
 + Mức độ tiến hoá của hệ thần kinh. 
 + Tuổi thọ. 
1. ë ®éng vËt cã hÖ thÇn kinh d¹ng l­íi vµ hÖ thÇn kinh d¹ng chuçi h¹ch, c¸c tËp tÝnh cña chóng hÇu hÕt lµ tËp tÝnh bÈm sinh. T¹i sao ? 
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT 
I. Tập tính là gì? 
II. Phân loại tập tính. 
III. Cơ sở thần kinh của tập tính. 
2. T¹i sao ng­êi vµ ®éng vËt cã hÖ thÇn kinh ph¸t triÓn, cã rÊt nhiÒu tËp tÝnh häc ®­îc? 
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT 
I. Tập tính là gì? 
II. Phân loại tập tính. 
III. Cơ sở thần kinh của tập tính. 
 1. Ở động vật bậc thấp hệ thần kinh đơn giản, số lượng tế bào thần kinh không nhiều nên khả năng học tập rất thấp, việc học tập và rút kinh nghiệm rất khó khăn. Hơn nữa, tuổi thọ thường ngắn nên không có nhiều thời gian cho việc học tập. 
2. Người và những động vật có hệ thần kinh phát triển thuận lợi cho việc học tập và rút kinh nghiệm. Tập tính ngày càng hoàn thiện do phần học tập được bổ sung ngày càng nhiều và càng chiếm ưu thế so với phần bẩm sinh. Ngoài ra động vật có hệ thần kinh phát triển thường có tuổi thọ dài. 
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT 
Trắc nghiệm 
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT 
TRß CH¥I 
Em hãy quan sát và ghi nhớ nhanh những hình ảnh sau, cho biết tập tính nào là tập tính bẩm sinh, tập tính học được? 
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT 
TRß CH¥I 
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT 
TRß CH¥I 
TẬP TÍNH CỦA ĐỘNG VẬT 
Chuỗi các phản ứng trả lời kích thích từ môi trường 
(bên trong hoặc ngoài cơ thể) 
Động vật thích nghi tồn tại 
Phân loại 
Tập tính bẩm sinh 
+ Sinh ra đã có 
+ Di truyền từ bố mẹ 
+ Đặc trưng cho loài 
Tập tính học được 
Hình thành trong quá trình sống của cá thể, thông qua học tập, rút kinh nghiệm 
Cơ sở thần kinh 
Phản xạ không điều kiện 
Phản xạ có điều kiện 
BÀI TẬP VỀ NHÀ: 
 Học thuộc bài, trả lời các câu hỏi SGK. 
 Tìm thêm ví dụ về các loại tập tính của động vật. 
 Nghiên cứu nội dung bài 32 “Tập tính của động vật (tiếp)” ./. 
Ch©n thµnh c¶m ¬n quý thÇy c« 
vµ c¸c em häc sinh 
bµi gi¶ng kÕt thóc