Bài giảng môn Sinh học Lớp 12 - Bài 18: Chọn giống vật nuôi và cây trồng dựa trên nguồn biến dị tổ hợp

NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG 
 QUÝ THẦY CÔ 
VỀ DỰ GIỜ THĂM LỚP 12A 7 
CHƯƠNG IV 
BÀI 18 
CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
Nội dung 
 Tạo giống dựa trên nguồn biến dị tổ hợp 
2. Quy trình t ạo gi ống thu ần d ựa trên ngu ồn bi ến dị tổ h ợp 
1. Cơ chế phát sinh bi ến dị tổ h ợp 
II. Tạo giống lai có ưu thế lai cao 
3. Phương pháp t ạo ưu thế lai 
2. Cơ sở di truy ền c ủa hi ện tư ợng ưu thế lai 
 Khái ni ệm về ưu thế lai 
4. M ột vài thành t ựu ứng dụng ưu thế lai trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam 
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
I. Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp 
Vậy các vật liệu tự nhiên thu thập về ban đầu có thể trở thành giống vật nuôi cây trồng được ngay chưa ? 
Tại sao lai tạo lại là phương pháp cơ bản tạo sự đa dạng các vật liệu di truyền cho chọn giống ? 
Tại sao BDTH có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc tạo giống mới ? 
Sơ đồ minh họa quá trình chọn lọc các tổ hợp gen mong muốn 
F 1 
P 
F 2 
F 3 
F 4 
AABBcc x aabbCC 
AaBbCc 
AABBCC AABbCC AAbbCC AaBbCC AabbCC AaBbCC aaBBCC  
AABBCC AABbCC AAbbCC  
AAbbCC AabbCC aabbCC  
AAbbCC 
AAbbCC 
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
I. Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp 
Vậy cơ chế phát sinh các biến dị tổ hợp trong quá trình tạo dòng thuần là gì ? 
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
I. Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp 
2. Quy trình t ạo gi ống thu ần d ựa trên ngu ồn bi ến dị tổ h ợp : 
Nêu quy trình phát sinh các biến dị tổ hợp trong quá trình tạo giống thuần ? 
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
I. Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp 
1. Cơ chế phát sinh bi ến dị tổ h ợp 
Các gen n ằm trên các NST khác nhau sẽ phân li đ ộc l ập v ới nhau nên t ạo các tổ h ợp gen m ới qua sinh s ản h ữu tính . 
- Bư ớc 1: t ạo các dòng thu ần ch ủng 
- Bư ớc 2: lai các gi ống thu ần → ch ọn l ọc ra nh ững tổ h ợp gen mong mu ốn 
- Bư ớc 3: t ạo gi ống thu ần ch ủng : cho dòng cá thể ch ọn đư ợc tự thụ ph ấn ho ặc giao ph ối g ần . 
Dựa vào sơ đồ 18.2 chỉ rõ các bước tạo giống thuần ? 
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
Giống lúa Peta 
Giống lúa Dee-geo woo- gen 
Giống lúa IR8 
Takudan 
IR - 12 - 178 
IR 22 
CICA4 
X 
X 
X 
Hình 18.2 Một phần trong sơ đồ tạo giống lùn năng suất cao 
Giống lúa Dee-geo woo- gen 
Giống lúa IR8 
Thu hoạch giống lúa IR8 
II.T ạo gi ống lai có ưu thế lai cao 
Là hi ện tư ợng con lai có năng su ất , s ức ch ống ch ịu , khả năng sinh trư ởng phát tri ển cao vư ợt tr ội so v ới các d ạng bố mẹ. 
 Khái ni ệm ưu thế lai : 
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
 A B C 
I. Tạo giống thuần dựa trên nguồn biến dị tổ hợp 
Mẹ : Lợn Ỉ 
Bố : Lanđrat 
X 
Lợn Ỉ lai 
Mẹ : Bò vàng VN 
Con F 1 
F 1 cho nhiều sữa & thích nghi với khí hậu , chăn nuôi ở Việt Nam 
Bố : Bò Hà Lan 
x 
2. Cơ sở di truy ền c ủa hi ện tư ợng ưu thế lai: 
Giả thuy ết siêu tr ội : ở tr ạng thái dị h ợp tử về nhi ều c ặp gen khác nhau , con lai có ki ểu hình vư ợt tr ội về nhi ều m ặt so v ới d ạng bố mẹ có nhi ều gen ở tr ạng thái đ ồng h ợp kể cả đ ồng h ợp tr ội . 
Ưu thế lai thư ờng bi ểu hi ện cao nh ất ở đ ời F 1 và gi ảm d ần ở các đ ời sau , vì v ậy không dùng con lai để làm gi ống . 
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
II.T ạo gi ống lai có ưu thế lai cao 
 Khái ni ệm về ưu thế lai: 
P 	 AABBcc 	 x 	 aabbCC 
F 1 : 	 AaBbCc vượt trội so với P 
Cho F 1 phối với F 1 : 
F 1 x F 1 : 
♂ AaBbCc x ♀ AaBbCc 
F 2 : 
AABBCC, AA Bb Cc , AAbbcc , Aa BBCC , AaBb Cc , Aa bbcc aaBBCC , aa Bb Cc , aabbcc 
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
Tại sao ưu thế lai giảm dần qua các thế hệ ? 
3. Phương pháp t ạo ưu thế lai 
- Bước 1: Tạo ra các dòng thuần chủng khác nhau . 
- Bước 2: Lai các dòng thu ần ch ủng để tìm tổ h ợp lai có ưu thế lai cao nh ất 
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
2. Cơ sở di truy ền c ủa hi ện tư ợng ưu thế lai: 
II.T ạo gi ống lai có ưu thế lai cao 
 Khái ni ệm về ưu thế lai: 
Có thể sử dụng các phương pháp sau : 
* Lai thuận nghịch 
* Lai khác dòng đơn : 
	 Dòng A x Dòng B → con lai C dùng trong SX 
* Lai khác dòng kép : 
 Dòng A x Dòng B → con lai C 
 Dòng D x Dòng E → con lai F 
 Con lai C x Con lai F → Con lai kép G 
P 	 AABBcc 	 x 	 aabbCC 
F 1 : 	 AaBbCc vượt trội so với P 
Ưu đi ểm : con lai có ưu thế lai cao sử d ụng vào m ục đích kinh tế. 
Như ợc đi ểm : t ốn nhi ều th ời gian , t ốn nhi ều công s ức , t ạo dòng thu ần và duy trì dòng thu ần , ưu thế lai bi ểu hi ện cao nh ất ở F 1 sau đó gi ảm d ần qua các thế hệ. 
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
3. Phương pháp t ạo ưu thế lai: 
II.T ạo gi ống lai có ưu thế lai cao 
Nêu ưu và nhược điểm của phương pháp tạo ưu thế lai ? 
4. M ột vài thành t ựu ứng dụng ưu thế lai trong sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam 
Bài 18: CHỌN GIỐNG VẬT NUÔI VÀ CÂY TRỒNG DỰA TRÊN NGUỒN BIẾN DỊ TỔ HỢP 
3. Phương pháp t ạo ưu thế lai 
II.T ạo gi ống lai có ưu thế lai cao 
Giống lúa mới có tên gọi HTY100, cho gạo ngon , cơm mềm , có mùi thơm nhẹ , đã được đăng ký thương hiệu độc quyền Thiên Hương HYT100. 
Hãy kể tên các thành t ựu t ạo gi ống v ật nuôi cây tr ồng có ưu thế lai cao ở vi ệt nam ? 
Cà chua HT.42 – Chất lượng cao khẩu vị ngọt , quả chắc , có thể cất giữ và vận chuyển mà không gây hỏng 
Ngô lai khác dòng tăng 
 năng suất 30% 
Su hào lai : 1 → 1,5 kg/ c ủ 
Cá lai đẹp hơn 
Trê lai to hơn 
X 
X 
 Để tạo ưu thế lai ở vật nuôi , ở nước ta thường sử dụng công thức lai nào sau đây ? 
 Phối con cái cao sản thuộc giống thuần nhập nội với con đực thuộc giống trong nước . 
 Phối con đực cao sản thuộc giống thuần nhập nội với con cái thuộc giống trong nước . 
 Phối con cái cao sản thuộc giống trong nước với con đực thuộc giống thuần nhập nội 
 Phối con đực cao sản thuộc giống trong nước với con cái thuộc giống thuần nhập nội 
CỦNG CỐ 
 Câu nào sau đây giải thích về ưu thế lai là đúng ? 
 Lai hai dòng thuần chủng khác nhau sẽ luôn tạo ra con lai có ưu thế lai cao . 
 Lai khác dòng thuần khác xa nhau về khu vực địa lí luôn cho ưu thế lai cao . 
 Chỉ có một số tổ hợp lai giữa các cặp bố mẹ nhất định mới có thể cho ưu thế lai cao . 
 Người ta không sử dụng con lai có ưu thế lai cao làm giống vì con lai thường không đồng nhất về kiểu hình . 
CỦNG CỐ 
Nguồn biến dị di truyền của quần thể vật nuôi được tạo ra bằng những cách nào ? 
Thế nào là ưu thế lai ? 
Nêu phương pháp tạo giống cho ưu thế lai ? 
Tại sao ưu thế lai cao nhất ở F 1 và giảm dần ở đời sau ? 
CỦNG CỐ 
VỀ NHÀ 
Học bài và trả lời câu hỏi 1, 2, 3, 4 trang 78 sgk . 
Sưu tầm một số hình ảnh về thành tựu tạo giống ở Việt Nam. 
Đọc mục II.1 trang 80 và cho biết phương pháp để tạo ra giống cây “ cà-khoai ” bằng cách nào ? 
CHÀO TẠM BIỆT! 
Chuùc caùc em hoïc taäp toát!