Bài giảng môn Sinh học Lớp 12 - Bài 8: Quy luật menđen "quy luật phân li"

 Một số khái niệm và kí hiệu thường dùng : 
1. Tính trạng và cặp tính trạng tương phản 
* Tính trạng : là những đặc điểm cụ thể về hình thái , cấu tạo , sinh lí riêng của 1 cơ thể nào đó : 
VD: Cây đậu Hà lan có thân cao , hoa đỏ , hạt vàng , 	 chống chịu tốt  
* Cặp tính trạng tương phản : 
* Cặp tính trạng tương phản : 
- Khái niệm : Là 2 trạng thái trái ngược , đối lập 	 nhau của cùng 1 loại tính trạng 
- Ví dụ : 
2. Alen và cặp alen 
Alen 
Cặp alen 
* VD:Gen qui định tính trạng màu sắc hạt đậu Hà lan có 2 alen : 
 A → hạt vàng a → hạt xanh 
VD: Ở đậu hà lan : alen A → h ạt vàng , alen a → h ạt xanh Aa → c ặp alen 
* KN:Mỗi trạng thái khác nhau của cùng 1 gen → alen 
A 
 a 
* KN: là cặp gen nằm ở vị trí tương ứng trên cặp NST tương đồng qui định c ặp tính trạng tương phản 
3. Kiểu gen và kiểu hình 
Kiểu gen 
Kiểu hình 
*VD: KG của đậu Hà lan : hạt vàng :AA hoặc Aa hạt xanh : aa 
* VD: Đậu hà lan trong TN của Menđen có KH hạt vàng hay hạt xanh 
* KN:Toàn bộ các gen nằm trong tế bào cơ thể → KG 
*KN: là tổ hợp toàn bộ các tính trạng của cơ thể 
4. Thể đồng hợp và thể dị hợp 
Thể đồng hợp 
Thể dị hợp 
*VD: 	AA, aa , BB, bb 
 AAbb , aabb 
VD: Aa , Bb,Dd 
 AABb , AaBb 
* KN:là cơ thể mang 2 alen của 1 cặp gen tương ứng giống nhau 	 
*KN: là cơ thể mang 2 alen của 1 cặp gen tương ứng khác nhau 	 
ĐỊNH LUẬT MENĐEN 
I/ Phương pháp nghiên cứu của Menden 
1. Đối tượng thí nghiệm : Đậu Hà lan : 
- Có nhiều tính trạng tương phản dễ quan sát 
- Là cây tự thụ phấn nhưng có thể giao phấn bắt buộc 
- Dễ trồng , có thời gian sinh trưởng phát triển ngắn 
2. Phương pháp phân tích cơ thể lai : 
Tạo dòng thuần : 
Tự thụ phấn 
Lai các cặp bố , mẹ thuần chủng khác nhau về 1 họăc nhiều cặp tính trạng tương phản , theo dõi riêng con cháu của từng cặp bố , mẹ 
X 
♀ 
♂ 
P 
F 1 
F 2 
F 1 x F 1 
X 
♀ 
♂ 
X 
♀ 
♂ 
P 
F 1 
F 2 
F 1 x F 1 
X 
Dùng thống kê toán học trên số lượng lớn các cơ thể lai → ph ân tích qui luật di truyền các tính trạng của bố mẹ cho các thế hệ sau 
6022 2001 8023 
5474 1850 7324 
787 277 1064 
Vàng x Xanh 
Trơn x Nhăn 
Cao x Thấp 
Màu sắc hạt 
Hình dạng hạt 
Chiều cao thân 
F2 ( thế hệ thứ 2) 
Thế hệ xuất 	 phát 
Tính trạng 
Trội 
lặn 
 
II/ Định luật phân li : 
X 
Pt/c 
F 1 
F 2 
F 1 x F 1 
X 
1. Thí nghiệm : 
Hoa đỏ và hoa trắng được gọi là những tính trạng gì ? 
X 
F 2 x F 2 
F 3 
1. Thí nghiệm : 
X 
F 3 
F 2 x F 2 
F 2 x F 2 
F 3 
X 
Menđen giải thích kết quả thí nghiệm của mình như thế nào ? 
2. Giải thích của Menden 
- Mỗi tính trạng do 1 cặp nhân tố di truyền ( cặp alen)nằm trong nhân tế bào qui định . 
VD: AA  hoa đỏ , aa  hoa trắng 
- Trong giảm phân , các nhân tố di truyền trong cặp phân li đồng đều về các giao tử  mỗi giao tử chỉ chứa 1 nhân tố di truyền trong cặp 
VD: 
P: Aa 
50% A 
50% a 
G: 
- Trong cơ thể lai F các nhân tố di truyền không bị trộn lẫn vào nhau  khi hình thành giao tử mỗi alen của cặp được phân chia đồng đều về các giao tử một cách nguyên vẹn .  giao tử thuần khiết 
F1 : Aa : A át a  cho kiểu hình của A 
3. Nội dung định luật phân li : 
Mỗi tính trạng được qui định bởi một cặp alen . Do sự phân li đồng đều của cặp alen trong giảm phân nên mỗi giao tử chỉ chứa một alen trong cặp . 
VD: 
P: Aa 
50% A 
50% a 
G: 
4. Điều kiện nghiệm đúng định luật phân li : 
- Giảm phân xảy ra bình thường 
≠ Điều kiện để F 2 có tỉ lệ 3 trội : 1 lặn : 
+ P thuần chủng 
+ Trội hoàn toàn 
+ Số lượng đủ lớn 
III/ Cơ sở tế bào học : 
- Cặp nhân tố di truyền của Menden chính là cặp alen nằm trên cặp NST tương đồng . 
A 
A 
a 
a 
A 
A 
a 
a 
A 
A 
a 
a 
A 
A 
a 
a 
A 
A 
A 
A 
A 
a 
A 
a 
a 
a 
a 
a 
P: 
 G: 
F 1 : 
G: 
F 2 : 
F 1 X F 1 : 
A 
a 
A 
a 
X 
X 
Khi giảm phân P cho mấy loai giao tử ? Là những loại nào ? 
Vì sao F1 có KH hoa đỏ ? 
F1 cho mấy loai giao tử với tỉ lệ như thế nào ? 
F2 có bao nhiêu tổ hơp giao tử ? Viết các KG của F2? 
50% 
:50% 
50% 
:50% 
III/ Cơ sở tế bào học : 
- Trong giảm phân có sự phân li đồng đều của các NST trong cặp tương đồng  sự phân li đồng đều của các alen trong cặp alen 
- Trong thụ tinh các NST trong cặp tương đồng tổ hợp với nhau  tổ hợp của các alen trong cặp alen 
- Trong cơ thể lai F, A át hoàn toàn a F1 có tỉ lệ 100% hoa đỏ , F2 có tỉ lệ 75% hoa đỏ : 25% hoa trắng 
 Cơ sở tế bào học của định luật phân li : sự phân li và tổ hợp của các cặp NST tương đồng trong giảm phân và thụ tinh  sự phân li và tổ hợp của các cặp gen alen tương ứng . 
Làm thế nào để xác định được kiểu gen của cây hoa đỏ ở F2 ( AA hay Aa )? 
A 
A 
A 
A 
a 
a 
a 
a 
F 2 : 
Cho cây hoa đỏ F2 lai phân tích : 
A 
a 
a 
a 
Pa: 
x 
G: 
A 
a 
Fa : 
50% 
A 
a 
A 
A 
a 
a 
Pa: 
x 
G: 
A 
a 
Fa : 
100% 
A 
a 
a 
:50% 
a 
a 
: 
; 
; 
Nếu Fa đồng tính  hoa đỏ F2 thuần chủng 
Nếu Fa phân tính  hoa đỏ F2 dị hợp 
 Lai phân tích là phép lai giữa 1 cơ thể mang tính trạng trội chưa biết kiểu gen với cơ thể mang tính trạng lặn 
 Mục đích của lai phân tích : xác định kiểu gen của cơ thể mang tính trạng trội 
Aa 
ĐỊNH LUẬT PHÂN LI ĐỘC LẬP 
X 
P t/c : 
F 1 : 
(100% vàng trơn ) 
X F 1 ( tự thụ phấn ) 
F 2 : 
315 
101 
108 
32 
P : 
Giao tử P : 
F 
G 
F 
G 
f 
f 
g 
g 
X 
F 1 : 
F 
G 
f 
g 
F 
G 
f 
g 
F 
G 
f 
g 
Giao tử F 1 : 
F 
G 
F 
g 
f 
G 
f 
g 
F 
G 
F 
g 
f 
G 
f 
g 
X 
F 
G 
F 
g 
f 
G 
f 
g 
f 
g 
f 
G 
F 
g 
F 
G 
f 
f 
g 
g 
F 
G 
F 
G 
F 
G 
F 
g 
F 
G 
f 
G 
F 
G 
f 
g 
f 
f 
g 
G 
f 
f 
G 
G 
f 
F 
g 
g 
f 
g 
F 
G 
F 
g 
F 
G 
f 
G 
F 
G 
f 
f 
G 
g 
F 
g 
F 
g 
f 
G 
F 
g 
F 
g 
F 
g 
F 
g 
f 
g