Bài giảng Sinh học Khối 12 - Tiết 42: Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái

Giáo viên : Phùng Thị Kim Thuý 
SINH HOC 12 
THPT TRUONG CHINH 
Tổ : GDCD – SINH HỌC – THỂ DỤC – NGOẠI NGỮ 
Kiểm tra bài cũ 
12 
 	 Thế nào là một hệ sinh thái ? Tại sao nói hệ sinh thái biểu hiện chức năng của một tổ chức sống ? 
Kiểm tra bài cũ 
12 
 	 H ãy chọn phương án trả lời đúng . 
 	 Kiểu hệ sinh thái nào sau đây có đặc điểm : năng lượng mặt trời là năng lượng đầu vào chủ yếu , được cung cấp thêm một phần vật chất và có số lượng loài hạn chế . 
A 
Hệ sinh thái biển 
B 
Hệ sinh thái thành phố 
C 
Hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới 
D 
Hệ sinh thái nông nghiệp 
12 
12 
Tiết 42 
12 
 	 TRAO ĐỔI CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 
I. Trao đổi vật chất trong quần xã sinh vật 
1. Chuỗi thức ăn : 
a : Cây ngô  Sâu ăn lá ngô  Nhái  Rắn hổ mang  Diều hâu . 
b: Táo lục đơn bào  Tôm  Cá rô  Chim bói cá . 
Chuỗi thức ăn 
Tiết 42 
12 
 	 TRAO ĐỔI CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 
I. Trao đổi vật chất trong quần xã sinh vật 
1. Chuỗi thức ăn : 
a : Cây ngô  Sâu ăn lá ngô  Nhái  Rắn hổ mang  Diều hâu . 
b: Táo lục đơn bào  Tôm  Cá rô  Chim bói cá . 
Thế nào là chuỗi thức ăn ? 
Tiết 42 
12 
 	 TRAO ĐỔI CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 
I. Trao đổi vật chất trong quần xã sinh vật 
1. Chuỗi thức ăn : 
a : Cây ngô  Sâu ăn lá ngô  Nhái  Rắn hổ mang  Diều hâu . 
b: Táo lục đơn bào  Tôm  Cá rô  Chim bói cá . 
Khái niệm : Một chuỗi thức ăn gồm nhiều loài có quan hệ dinh dưỡng lẫn nhau và mỗi loài là một mắt xích của chuỗi . Trong đó 
Tiết 42 
12 
 	 TRAO ĐỔI CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 
I. Trao đổi vật chất trong quần xã sinh vật 
1. Chuỗi thức ăn : 
a. Khái niệm : Một chuỗi thức ăn gồm nhiều loài có quan hệ dinh dưỡng lẫn nhau và mỗi loài là một mắt xích của chuỗi . Trong đó 
Lấy một số ví dụ trong thực tế ? 
Tiết 42 
12 
 	 TRAO ĐỔI CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 
I. Trao đổi vật chất trong quần xã sinh vật 
1. Chuỗi thức ăn : 
a. Khái niệm : Một chuỗi thức ăn gồm nhiều loài có quan hệ dinh dưỡng lẫn nhau và mỗi loài là một mắt xích của chuỗi . Trong đó 
b. Phân loại : 
Có mấy loại chuỗi thức ăn ? Căn cứ vào đâu để phân loại như vậy ? 
Tiết 42 
12 
 	 TRAO ĐỔI CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 
I. Trao đổi vật chất trong quần xã sinh vật 
1. Chuỗi thức ăn : 
a. Khái niệm : Một chuỗi thức ăn gồm nhiều loài có quan hệ dinh dưỡng lẫn nhau và mỗi loài là một mắt xích của chuỗi . Trong đó 
b. Phân loại : 
 	- Chuỗi thức ăn gồm các sinh vật tự dưỡng , sau đến ĐV ăn SV tự dưỡng và tiếp nữa là các loài ĐV ăn ĐV. 
 	- Chuỗi thức ăn gồm các sinh vật phân giải mùn bã hữu cơ , sau đến ĐV ăn SV sinh vật phân giải mùn bã hữu cơ và tiếp nữa là các loài ĐV ăn ĐV. 
Trong HST có 2 loại chuỗi thức ăn : 
 	 TRAO ĐỔI CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 
Tiết 42 
12 
 	 TRAO ĐỔI CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 
I. Trao đổi vật chất trong quần xã sinh vật 
1. Chuỗi thức ăn 
2. Lưới thức ăn 
12 
12 
Em hãy liệt kê 3 chuỗi thức ăn trong HST trên ? 
 Thằn lằn 
Thông  xén tóc  Chim gõ kiến  Trăn VSV 
Quả rẻ  Sóc 
12 
Em hãy liệt kê 3 chuỗi thức ăn trong HST trên ? 
 Thằn lằn 
Thông  xén tóc  Chim gõ kiến  Trăn VSV 
Quả rẻ  Sóc 
12 
 Thằn lằn 
Thông  xén tóc  Chim gõ kiến  Trăn VSV 
Quả rẻ  Sóc 
Em có nhận xét gì về mắt xích thức ăn là trăn ? 
Là mắt xích chung của nhiều chuỗi thức ăn . 
 Đây gọi là 1 lưới thức ăn 
12 
 Thằn lằn 
Thông  xén tóc  Chim gõ kiến  Trăn VSV 
Quả rẻ  Sóc 
Vậy thế nào là lưới thức ăn ? 
 	 Trong quần xã , một loài không chỉ tham gia vào 1 chuỗi thức ăn mà còn tham gia đồng thời vào các chuỗi thức ăn khác tạo thành 1 lưới thức ăn . 
 Đây gọi là 1 lưới thức ăn 
Tiết 42 
12 
 	 TRAO ĐỔI CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 
I. Trao đổi vật chất trong quần xã sinh vật 
1. Chuỗi thức ăn 
2. Lưới thức ăn 
 	 Trong quần xã , một loài không chỉ tham gia vào 1 chuỗi thức ăn mà còn tham gia đồng thời vào các chuỗi thức ăn khác tạo thành 1 lưới thức ăn . 
Tiết 42 
12 
 	 TRAO ĐỔI CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 
I. Trao đổi vật chất trong quần xã sinh vật 
1. Chuỗi thức ăn 
2. Lưới thức ăn 
3. Bậc dinh dưỡng 
 	 Quan s át hình 43.2 và kênh chữ trong phần 3 và hoàn thành lệnh 
Mặt trời 
a 
b 
c 
d 
e 
 
 
 
 
 
a 
b 
c 
d 
TV nổi 
ĐVKXS 
C á nhỏ 
C á lớn 
 
 
 
(A) 
(B) 
 	 Thế nào là b ậc dinh d ưỡng ? Hãy ghi chú bậc d ưỡng thay cho các chữ cái a,b,c,d .. Trong hình trên ? 
Tiết 42 
12 
 	 TRAO ĐỔI CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 
I. Trao đổi vật chất trong quần xã sinh vật 
 	 Bậc dinh dưỡng : là tất cả các loài sinh vật có cùng mức dinh dưỡng hợp thành 1 bậc dinh dưỡng . 
3. Bậc dinh dưỡng 
 	 Có nhiều bậc dinh dưỡng : 
 + Cấp 1(Sinh vật sản xuất ) 
 + Cấp 2(SV tiêu thụ bậc 1): Gồm ĐV ăn SVSX 
 + Cấp 3,4,5 (SV tiêu thụ bậc 2,3,4, ): Gồm các loại ĐV ăn thịt . 
Bậc 1 
Bậc 2 
Bậc 3 
Bậc 4 
Tiết 42 
12 
 	 TRAO ĐỔI CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 
I. Trao đổi vật chất trong quần xã sinh vật 
II. Tháp sinh thái : 
Ph©n biÖt 3 lo¹i th¸p sinh th¸i ? N êu ý nghĩa ? 
Xem xét mức độ dinh dưỡng của 
từng bậc và toàn bộ quần xã ? 
Hình tháp ngược 
( Chỉ có ở tháp sinh khối và tháp số lượng ) 
Vật chủ - Ký sinh 
Thực vật phù du 
Giáp xác 
Cá trích 
Cá thu 
Quần xã sinh vật nổi trong tầng nước 
Tiết 42 
12 
 	 TRAO ĐỔI CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI 
I. Trao đổi vật chất trong quần xã sinh vật 
II. Tháp sinh thái : 
Có 3 loại tháp sinh thái : 
Tháp số lượng . 
Tháp sinh khối . 
Tháp năng lượng . 
CÂU HỎI CỦNG CỐ 
Các sinh vật trong lưới thức ăn có quan hệ nào dưới đây ? 
. Dinh dưỡng 
. Cạnh tranh 
. Hỗ trợ 
. Nơi ở 
 A 
B 
C 
D 
CÂU HỎI CỦNG CỐ 
 Trong 1 chuỗi thức ăn , sinh vật nào có sinh khối lớn nhất ? 
. Thực vật 
. Động vật ăn thực vật 
. Động vật ăn động vật 
. Sinh vật phân huỷ 
A 
 B 
C 
D 
CÂU HỎI CỦNG CỐ 
3. Cho 4 sinh vật sau đây có phải là 1 chuỗi thức ăn hay không ? Vì sao ? 
 Cỏ  Thỏ  Hươu  Hổ 
. Phải , vì có thể hiện mối quan hệ dinh dưỡng 
. Phải , vì mỗi SV trên đều là 1 mắt xích thức ăn 
. Phải , vì các SV nêu trên tạo thành 1 chuỗi thức ăn liên tục . 
. Không phải , vì thỏ không phải là thức ăn của hươu . 
 D 
A 
B 
C 
Bài tập về nhà 
 	 - Học bài theo câu hỏi SGK 
 	- Đọc trước bài : Chu trình sinh địa hoá và sinh quyển . 
 	- Thiết lập 3 chuỗi , 1 lưới thức ăn đơn giản mà em biết . 
Đúng rồi ! 
1 
Cau hoi cung co 
1 
2 
3 
Sai rồi ! 
1 
Cau hoi cung co 
1 
2 
3