Bài giảng môn Vật lí Khối 12 - Bài 24: Tán sắc ánh sáng (Bản mới)

TáN SắC áNH SáNG 
SóNG áNH SáNG 
Chương V 
Bài 24 
Th 
Thời Niu - tơn người ta khụng coi màu trắng là một màu ; vải trắng , giấy trắng được coi là khụng cú màu , ỏnh sỏng Mặt Trời cũng vậy . Niu - tơn khụng tỏn thành cỏch giải thớch này.và đó làm thớ nghiệm 
nghiệm về sự tán sắc á nh sáng của Niu – Tơn Thí (1672) 
Newton 
1642 - 1727 
F’ 
Màn M 
L ăng kính P 
F’ 
Màn M 
L ăng kính P 
Khi chùm á nh sáng trắng qua lăng kính nó 
xảy ra hiện tượng gi ? 
F’ 
Màn M 
KL: Khi đi qua lăng kính chùm sáng trắng không những bị khúc xạ về phía đáy lăng kính , mà còn bị trải ra thành dói sáng , trong đ ó có nhiều chùm sáng có màu sắc khác nhau biến thiên liên tục từ đ ỏ đ ến tím . 
 Dói màu sặc sỡ gọi là quang phổ của á nh sáng Mặt Trời (á nh sáng trắng), trong quang phổ này có 7 màu cơ bản : Đ ỏ , da cam, vàng , lục , lam, chàm , tím . 
Hiện tượng trên gọi là sự tán sắc á nh sáng ( gây bởi lăng kính P). 
Thí nghiệm về sự tán sắc á nh sáng của Niu – Tơn (1672) 
II. Thí nghiệm với á nh sáng đơn sắc của Niu – Tơn 
I. Thí nghiệm về sự tán sắc á nh sáng của Niu – Tơn (1672) 
Để kiểm nghiệm xem cú phải thủy tinh đó làm thay đổi màu của ỏnh sỏng hay khụng . Niu - tơn đó làm thớ nghiệm như sau 
TAN SAC ANH SANG 
L ăng kính P 
P ’ 
x 
Màn M’ 
Màn M 
L ăng kính P 
P ’ 
x 
Hiện tượng gì xảy ra 
khi tia đ ỏ đi qua lăng kính ? 
KL: Chùm sáng màu đ ỏ , tách ra từ quang phổ 
Mặt Trời , sau khi qua lăng kính P’, 
chỉ bị lệch mà không bị đ ổi màu 
– Gọi chùm sáng này là chùm sáng đơn sắc 
Vậy , á nh sáng đơn sắc là á nh sáng có một màu 
nhất dịnh mà không bị tán sắc khi truyền qua lăng kính.Với 
Cựng một lăng kớnh thỡ n đ < n dc < n v < n lục < n lam < n chàm < n tớm 
III. Giải thích hiện tượng tán sắc 
á nh sáng trắng là hỗn hợp của nhiều á nh sáng đơn sắc 
có màu biến thiên liên tục từ đ ỏ đ ến tím 
C hiết suất của chất làm lăng kính đ ối với các á nh sáng đơn sắc khác nhau th ì khác nhau . Chiết suất đ ối với á nh sáng đ ỏ th ì nhỏ nhất và đ ối với á nh sáng tím th ì lớn nhất . 
Chiết suất phụ thuộc vào màu sắc á nh sáng nên các thành phần đơn sắc bị lệch những góc khác nhau , do đ ó khi ló ra khỏi lăng kính chúng không trùng nhau nữa mà bị xoè rộng thành nhiều chùm đơn sắc. 
Kết luận về sự tán sắc 
Sự tán sắc á nh sáng là sự phân tách một chùm á nh sáng phức tạp thành các chùm sáng đơn sắc. 
IV. ứng dụng 
Tia saựng maởt trụứi bũ taựn saộc khi ủi qua gioùt nửụực mửa taùo neõn caàu voàng 
ẹaõy laứ vieõn kim cửụng lụựn nhaỏt theỏ giụựi – Star of Africa 
Maứu saộc quyeỏn ruừ cuỷa noự laứ do aựnh saựng chieỏu vaứo bũ taựn saộc . 
Sơ đ ồ máy quang phổ 
Sơ đ ồ máy quang phổ 
Máy quang phổ 
Củng cố bài 
á nh sáng trắng là hỗn hợp của nhiều á nh sáng đơn sắc khác nhau có màu biến thiên liên tục từ đ ỏ đ ến tím . 
Chiết suất của các chất trong suốt biến thiên theo màu sắc của á nh sáng và tăng dần từ màu đ ỏ đ ến mầu tím . 
Các hiện tượng vật lý sẽ gặp trong chương 
Đ ó là hiện tượng gì? Bài sau ta nghiên cứu 
Bài tập 
Bài tập 1 
Hãy chọn câu đ úng . Dải sáng nhiều màu ( trong đ ó có 7 màu ) trong thí nghiệm thứ nhất của Niu -ton đư ợc giải thích là do 
thuỷ tinh đã nhuộm màu cho á nh sáng 
B. lăng kính đã tách riêng những chùm sáng nhiều màu có sẵn trong chùm á nh sáng mặt trời . 
C. lăng kính đã nhuộm m à u cho á nh sáng trắng. 
D. các hạt á nh sáng bị nhiễu loại khi truyền qua thuỷ tinh . 
Bài tập 2 
Thí nghiệm với á nh sáng đơn sắc của Niu-Tơn nhằm chứng minh 
sự tồn tại của á nh sáng đơn sắc 
lăng kính không làm thay đ ổi m à u sắc của á nh sáng qua nó . 
á nh sáng mặt trời không phải là á nh sáng đơn sắc. 
á nh sáng có bất kì màu gì, khi qua lăng kính cũng bị lệch về phía đáy. 
Bài tập 3 
Hãy chọn câu đ úng . 
Một chùm sáng Mặt Trời hẹp rọi xuống mặt nước trong một bể bơi và tạo ở đáy bể một vệt sáng 
có màu trắng dù chiếu xuyên hay chiếu vuông góc 
có nhiều màu dù chiếu xuyên hay chiếu vuông góc 
có nhiều màu khi chiếu xuyên và có màu trắng khi chiếu vuông góc . 
không có màu dù chiếu thế nào .