Bài giảng môn Vật lí Lớp 10 - Bài 13: Lực ma sát (Bản đẹp)

LỰC MA SÁT 
LỰC MA SÁT TRƯỢT 
LỰC MA SÁT NGHỈ 
LỰC MA SÁT LĂN 
LỰC MA SÁT TRƯỢT 
Thí nghiệm : 
Vật 
Mặt sàn 
Đẩy nhẹ 
LỰC MA SÁT TRƯỢT 
Khái niệm : 
Khi có một vật trượt trên một bề mặt , thì ở chỗ tiếp xúc , bề mặt tác dụng lực cản trở chuyển động trượt của vật . Lực đó gọi là lực ma sát trượt . 
Vì sao vật trượt chậm dần rồi dừng hẳn ? 
Do có lực ma sát trượt tác dụng lên vật ! 
Thế nào là lực ma sát trượt ? 
LỰC MA SÁT TRƯỢT 
1.Đo độ lớn của lực ma sát trượt 
F k 
F mst 
Thí nghiệm : 
F mst cân bằng với F k 
Kéo vật trượt thẳng đều trên mặt sàn ( F k // mặt tiếp xúc ). 
Nhận xét : 
Về độ lớn : F mst = F k 
Có nhận xét gì về các lực tác dụng lên vật khi đó ? 
=> Fmst = Fk 
Lực kế đo được F k 
F mst 
F k 
Làm thế nào để đo được F mst 
Cách đo F mst : 
Dùng lực kế kéo vật trượt thẳng đều 
=> Fmst 
Độ lớn lực ma sát trượt phụ thuộc vào những yếu tố nào : 
Bản chất và tình trạng 
 của bề mặt tiếp xúc 
F mst 
v 
Diện tích tiếp xúc ? 
Tốc độ của vật ? 
Aùp lực lên bề mặt tiếp xúc ? 
Bản chất và tình trạng của 2 mặt tiếp xúc ? 
Độ lớn lực ma sát trượt 
Diện tích tiếp xúc 
và tốc độ của vật 
Không phụ thuộc 
Độ lớn của áp lực 
Tỉ lệ 
Phụ thuộc 
2.Độ lớn lực ma sát trượt phụ thuộc vào những 
 yếu tố nào 
N 
3.Hệ số ma sát trượt 
Theo trên : 
 F mst = µ t . N 
 => µ t = F mst / N 
Trong đó , µ t là một hệ số tỉ lệ , được gọi là hệ số ma sát trượt 
 µ t không có đơn vị 
 µ t phụ thuộc vào bản chất và tình trạng của bề mặt tiếp xúc 
Đơn vị của µ t ? 
µ t phụ thuộc vào những yếu tố nào ? 
4.Đặc điểm của lực ma sát trươt : 
Điểm đặt : 
Hướng : 
Độ lớn : 
Tại bề mặt tiếp xúc 
Ngược với hướng chuyển động ( trượt ) của vật 
F mst = µ t . N 
LỰC MA SÁT LĂN 
Thí nghiệm 
Búng 1 viên bi lăn trên mặt sàn . 
Viên bi lăn chậm dần rồi dừng lại . 
=> Có lực ma sát lăn do mặt sàn tác dụng lên viên bi 
 Búng 
Vì sao viên bi lăn chậm dần và dừng lại ? 
F msl 
LỰC MA SÁT LĂN 
1.Khái niệm : 
Khi có một vật lăn trên một bề mặt , thì ở chỗ tiếp xúc , bề mặt tác dụng lực cản trở chuyển động lăn của vật . Lực đó gọi là lực ma sát lăn . 
Thế nào là lực ma sát lăn 
2.Đặc điểm của lực ma sát lăn : 
Điểm đặt : 
Hướng : 
Độ lớn : 
Tại bề mặt tiếp xúc 
Ngược với hướng chuyển động ( lăn ) của vật 
F msl = µ l . N 
µ l << µ t 
Chú ý : 
LỰC MA SÁT LĂN 
F k 
 m 
LỰC MA SÁT NGHỈ 
Thí nghiệm 
Tác dụng lực kéo nhỏ(song song với bề mặt tiếp xúc ) 
Vì sao vật không trượt mặc dù chịu tác dụng của lực kéo ? 
Bởi vì vật còn chịu tác dụng của F msn . Vật đứng yên do F msn cân bằng với F k 
F msn 
 m 
F msn 
F k 
Vật đứng yên 
1.Khái niệm : 
Thế nào là lực ma sát nghỉ ? 
Khi có một ngoại lực tác dụng lên vật và có xu hướng làm cho vật trượt trên một bề mặt , thì ở chỗ tiếp xúc , bề mặt tác dụng lên vật một lực cân bằng với ngoại lực và giữ cho vật đứng yên . Lực đó gọi là lực ma sát nghỉ . 
LỰC MA SÁT NGHỈ 
F max 
F k 
F msn 
F mst 
 m 
LỰC MA SÁT NGHỈ 
Thí nghiệm : 
Khi F k nhỏ : 
Tăng dần F k : 
Khi F k = F msn = F max : 
Khi F k > F max : 
Vật đứng yên . F msn = F k 
F msn tăng dần 
F msn có giá trị cực đại 
F msn trở thành F mst 
2.Đặc điểm của lực ma sát nghỉ 
Điểm đặt : 
Phương : 
Chiều : 
Độ lớn : 
Song song với bề mặt tiếp xúc 
Ngược chiều với ngoại lực có xu hướng làm vật trượt 
Bằng độ lớn của ngoại lực(khi vật còn chưa trượt ) 
Tại bề mặt tiếp xúc 
LỰC MA SÁT NGHỈ 
LỰC MA SÁT NGHỈ 
Chú ý 
Đối với vật chuyển động trượt : F mst < F msn(max ) 
3.Vai trò của lực ma sát nghỉ 
LỰC MA SÁT NGHỈ 
Nhờ có lực ma sát nghỉ : 
Giữ được các vật bằng tay 
Sợi kết được thành vải 
Dây cu- roa truyền được chuyển động làm quay bánh xe 
Người , động vật , xe cộ  đi lại trên mặt đất  
Ma sát nghỉ có lợi hay có hại ? 
GIÁO ÁN ĐIỆN TỬ 
 Phạm Ngọc Bình Minh  
Trường THPT Phan Bội Châu 
Tổ Vật Lý