Bài giảng môn Vật lí Lớp 12 - Bài 28: Tia X (Bản mới)

Hãy nêu tính chất của tia tử ngoại . 
* Tác dụng lên phim ảnh . 
* Kích thích sự phát quang của nhiều chất  Đèn huỳnh quang . 
* Kích thích nhiều phản ứng hoá học 
* Làm iôn hoá không khí và nhiều chất khác . 
* Có tác dụng sinh học . 
+ Trong công nghiệp thực phẩm : Tiệt trùng thực phẩm , nước giải khát . 
+ Trong công nghiệp cơ khí : Tìm vết nứt , xước trên bề mặt các vật bằng kim loại . 
+ Trong y học : Chữa bệnh , tiệt trùng các dụng cụ phẫu thuật . 
 Hãy nêu công dụng của tia tử ngoại . 
Hình ảnh này được chụp bằng cách nào ? 
BÀI 28: TIA X 
I. PHÁT HIỆN TIA X 
Tia X được phát hiện trong 
Trường hợp nào ? 
Mỗi khi một chùm tia catôt - tức là một chùm electron có năng lượng lớn - đập vào một vật , dù vật đó là chất rắn , chất lỏng hoặc chất khí có nguyên tử lượng tương đối lớn thì vật đó phát ra bức xạ không trông thấy nhưng lại làm đen kính ảnh , bức xạ đó gọi là tia X. 
II. CÁCH TẠO TIA X 
N­íc lµm nguéi 
CT 
A 
F 
F’ 
K 
Ống Cu – lÝt - giơ 
- A lµm b»ng kim lo¹i cã khèi l­îng nguyªn tö lín vµ ® iÓm nãng ch¶y cao , ®­ îc lµm nguéi b»ng mét dßng n­íc khi èng ho¹t ® éng . 
- K lµm b»ng kim lo¹i hình chám cÇu ®Ó cho c¸c ª lectron phãng ra töø FF ’ ® Òu héi tô vµo anèt . 
N­íc lµm nguéi 
CT 
A 
F 
F’ 
K 
Tia X 
D©y FF’ ®­ îc nung nãng b»ng doøng ® iÖn . Ñaët giöõa A vaø K moät hieäu ñieän theá cì vµi chôc kV. C¸c e bay ra tõ d©y nung FF’ chuyÓn ® éng trong ® iÖn tr­êng m¹nh ® Õn ® Ëp vµo A lµm A ph¸t ra tia X. 
III- BẢN CHẤT VÀ TÍNH CHẤT CỦA TIA X 
- Tia X không mang điện . 
- Tia X là sóng điện từ có bước sóng ngắn hơn cả bước sóng tia tử ngoại , nó nằm trong khoảng : 
1-Bản chất 
Hãy quan sát hai bức ảnh sau và nêu cách chụp của từng tấm ảnh ? 
Chụp bằng ánh sáng nhìn thấy ( ánh sáng trắng ) 
Chụp bằng tia X ( tia Rơn-ghen ) 
Hãy quan sát hai bức ảnh sau : 
p 
x 
Tia X khi gặp vật cản có thể xuyên qua vật cản . 
Ánh sáng nhìn thấy khi gặp vật cản có thể bị hấp thụ hoặc phản xạ . 
N­íc lµm nguéi 
CT 
A 
F 
F’ 
K 
Tia X ( tia Rơn-ghen ) kích thích tính phát huy ánh sáng của một số chất 
N­íc lµm nguéi 
CT 
A 
F 
F’ 
K 
Tia X 
+ 
- 
Tia X làm iôn hoá không khí . 
2-Tính chất 
a. Có khả năng đâm xuyên 
b. Làm đen kính ảnh 
c.Làm phát quang một số chất 
d.Làm ion hóa không khí 
e. Tác dụng sinh lý 
Tóm lại : Tia X có đủ các tính chất 
của tia tử ngoại 
3-Công dụng 
- T rong y học : Chiếu điện , chụp điện để chuẩn đoán bệnh . 
- Trong công nghiệp : Tìm khuyết tật trong các vật đúc . bằng kim loại và trong các tinh thể . 
- T rong ngành hàng không : Kiểm tra hành lí của các hành khách đi máy bay. 
- Trong phòng thí nghiệm : Nghiên cứu thành phần và cấu trúc của các vật rắn . 
IV-THANG SÓNG ĐIỆN TỪ 
- Tia X, tia tử ngoại , tia hồng ngoại , tia gamma, ánh sáng nhìn thấy được đều có chung bản chất là sóng điện từ . 
- Các tính chất và tác dụng của chúng khác nhau là do bước sóng của chúng khác nhau . 
THANG S Ó NG Đ I Ệ N T Ừ 
Câu 1 : Tia Rơnghen là : 
A. Dßng h¹t mang ® iÖn tÝch . B. Sãng ® iÖn tõ cã b­íc sãng rÊt ng¾n 
C. Sãng ® iÖn tõ cã b­íc sãng dµi D. B ức xạ nhìn thấy được . 
CỦNG CỐ 
2. Tính chất nào sau đây không là tính chất chung của tia Rơnghen và tia tử ngoại ? 
A. có khả năng đâm xuyên 
B. làm ion hóa chất khí 
C. làm phát quang một số chất 
D. có tác dụng lên kính ảnh 
A. có khả năng đâm xuyên