Bài giảng Ngữ văn 10: Cảnh ngày hè - Bảo kính cảnh giới, bài 43 Nguyễn Trãi

KÍNH CHÀO QUí THẦY GIÁO, Cễ GIÁO TỚI DỰ GIỜ CÙNG TẬP THỂ LỚP 10B5 Cẩm Bỡnh, ngày 13 thỏng 11 năm 2008 Bảo kính cảnh giới, bài 43 Nguyễn Trãi VĂN BẢNCảnh ngày hố1. Tập thơ Quốc âm thi tập:- Tập thơ Nôm: 254 bài, đánh dấu sự phát triển của thơ tiếng Việt. - Về nội dung: Vẻ đẹp con người Nguyễn Trãi.- Về nghệ thuật: Thơ Nôm Đường luật với các câu thơ lục ngôn xen vào. Cảnh ngày hè – Nguyễn Trãi ( Bảo kính cảnh giới, bài 43 )- Quốc âm thi tập - gồm 4 phần: Vô đề, Môn thì lệnh, Môn hoa mộc, Môn cầm thúTiểu dẫn cung cấp cho ta những nội dung nào?I. TèM HIỂU CHUNG2. Bài thơ Cảnh ngày hè: a. Xuất xứ:Bài thơ số 43 trong mục Bảo kính cảnh giới – phần Vô đề c. Định hướng tiếp cận văn bản:b. Cảm nhận chung:Bài thơ núi về cảnh thiờn nhiờn, cuộc sống và vẻ đẹp tầm hồn của Nguyễn Trói3. Đọc và giải nghĩa từ khúTiếp cận theo bố cục: - 6 cõu đầu: Bức tranh thiờn nhiờn, cuộc sống - 2 cõu thơ sau: Khỏt vọng của nhà thơII. ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN1. Bức tranh thiờn nhiờn, cuộc sống a. Hoàn cảnh của tỏc giả - Hành động: Rồi húng mỏt- rảnh rỗi, húng mỏt: dạo chơi để tõm hồn thanh thản- Thời gian: Ngày trường- ngày rộng, thỏng dài => Một ngày như thế đối với Nguyễn Trói khụng nhiều, hoàn cảnh hiếm hoi bất đắc dĩ của nhà thơ- húng mỏt, ngắm cảnh thiờn nhiờn và cuộc sốngCuộc đời của Nguyễn Trói bận rộn nhưng tại sao ở đõy nhà thơ lại cú cả một ngày rảnh rỗi ngồi húng mỏt? Tại sao khi núi về vấn đề này tỏc giả lại dựng cõu thơ lục ngụn? b. Bức tranh thiờn nhiờn ngày hố - Đường nét, Màu sắc:+ “Hoố lục đựn đựn tỏn rợp giương”+ “Thạch lựu hiờn cũn phun thức đỏ”+ “Hồng liờn trỡ đó tiễn mựi hương” Hỡnh ảnh cõy hoố: cành lỏ xanh thẫm, toả búng mỏt cả một khụng gian, tạo cảm giỏc dễ chịu Cõy lựu bờn hiờn nhà trổ ra những bụng hoa màu đỏ thắm  Hoa sen hồng dưới ao đang toả ngỏt mựi hương, sức sống khụng dừng lại =>Đường nột, màu sắc tươi tắn, rừ nột, sức sống bao phủ cả khụng gianYếu tố nào đó làm nờn bức tranh thiờn nhiờn ngày hố trong cảm nhận của tỏc giảEm hóy so sỏnh hai cõu thơ sau: “Đầu tường lửa lựu lập loố đõm bụng” ( Nguyễn Du) với cõu thơ “ Thạch lựu hiờn cũn phun thức đỏ” của Nguyễn Trói để thấy cỏch cảm nhận về thiờn nhiờn riờng của mỗi nhà thơ?- Cảnh vật: + Cỏch ngắt nhịp: “Thạch lựu hiờn/ cũn phun thức đỏHồng liờn trỡ/ đó tiễn mựi hương” Khụng theo nhịp thơ Đường luật,ngắt theo nhịp 3/4 gợi sự chỳ ý, làm nổi bật bức tranh cảnh ngày hố sinh động + Cỏc động từ mạnh: “đựn đựn, giương, phun”  thể hiện sức sống tràn đầy của cảnh vật => Thiên nhiên, cảnh vật ở vào thời điểm cuối ngày; nhưng sự sống thì không dừng lại. - Âm thanh: “ Lao xao chợ cỏ làng ngư phủ Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương”Đảo ngữ: đặt từ tượng thanh Dắng dỏi, lao xao lờn đầu cõu- Âm thanh đặc trưng của ngày hố, cảnh vật như rộn lờn sự sống, niềm vui- Nột đặc trưng: “Hồng liờn trỡ đó tiễn mựi hương”-> Cả khụng gian như ngập tràn trong hương thơm của hoa senTõm hồn của Nguyễn Trói giao cảm mạnh mẽ với thiờn nhiờn, cú cỏi nhỡn tinh tế với thiờn nhiờn: một tõm hồn yờu thiờn nhiờn tha thiếtCõu hỏi thảo luậnPhải là con người cú tõm hồn như thế nào mới cú thể vẽ nờn một bức tranh thiờn nhiờn sinh động và tràn đầy sự sống như thế?Hóy so sỏnh cỏch viết về thiờn nhiờn trong đoạn thơ sau của tỏc giả thời Hồng Đức:“Nước nồng sừng sực đầu rụ trỗiNgày nắng chang chang lưỡi chú lố”Với cỏch cảm nhận thiờn nhiờn trong thơ Nguyễn Trói?Qua phõn tớch hóy nhận xột về bức tranh thiờn nhiờn ngày hố?Bức tranh thiờn nhiờn đẹp, sinh động và tràn đầy sự sống với sự kết hợp của cảnh vật, õm thanh, màu sắc, đường nột b. Cuộc sống sinh hoạt: “Lao xao chợ cỏ làng ngư phủ,Dắng dỏi cầm ve lầu tịch dương” Lao xao chợ cỏ: Đảo ngữ cú tỏc dụng làm nổi bật õm thanh vọng lại từ phớa chợ cỏ của làng chài Âm thanh đặc trưng của cuộc sống vui tươi, thanh bỡnh Âm thanh đặc trưng của ngày hố, cảnh vật như rộn lờn sự sống, niềm vui=> Bức tranh mựa hố sinh động và tràn đầy sức sống: cú sự kết hợp của đường nột, màu sắc, õm thanh, con người và cuộc sống qua đú thấy được tõm hồn của Nguyễn Trói: yờu thiờn nhiờn, yờu cuộc sống của con ngườiKết luận: Bức tranh thiờn nhiờn ngày hố sing động, tràn đầy sự sống và qua đú thấy được tõm hồn yờu thiờn nhiờn, giao cảm mạnh mẽ với thiờn nhiờn, một tõm hồn giản dị mà thanh cao yờu cuộc sống của con người.2. Tấm lòng ưu ái với dân, với nước: Câu kết ( câu lục ngôn ) ngắn gọn: thể hiện sự dồn nén cảm xúc của cả bài - “Dẽ cú Ngu cầm đàn một tiếng” Nguyễn Trói mơ đến cõy đàn kỡ diệu của vua Thuấn ngày xưa để ca ngợi và làm cho dõn giàu đủ, ấm no hơn- “Dõn giàu đủ khắp đũi phương”Cõu hỏi thảo luậnHai cõu thơ cuối liờn hệ với cõu thơ đầu cho ta nhận thức gỡ về tư tưởng của Nguyễn Trói ?Điểm kết tụ hồn thơ Ức Trai khụng phải ở thiờn nhiờn tạo vật mà chớnh ở cuộc sống của con người- Một tấm lũng ưu ỏi với dõn, với nướcBui một tấc lòng ưu ái cũĐêm ngày cuồn cuộn nước triều đông.	( Thuật hứng – bài 2 )Hổ phách, phục linh nhìn mấy biếtDành còn để trợ dân này. 	 ( Tùng ) Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân	( Cáo bình Ngô)Sức hấp dẫn của bài thơ Cảnh ngày hố? Đúng gúp của Nguyễn Trói trong bài thơ là gỡ?III. Tổng kết: 1. Nội dung: - Bài thơ là bức tranh ngày hè đẹp, sinh động và đầy sức sống.- Qua bức tranh thấy được vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi.2. Nghệ thuật:- Bài thơ vừa mang nét trang trọng cổ điển vừa bình dị, tự nhiên.- Sử dụng các câu thơ lục ngôn.CỦNG CỐ1. Nắm được bức tranh mựa hố sinh động và tràn đầy sức sống được nhà thơ thể hiện trong bài thơ2. Hiểu được tấm lũng của Nguyễn Trói đối với dõn với nước.3. Hỡnh thức đặc biệt của cõu thơ 1 và 8 thể hiện được tõm trạng, nỗi niềm của nhà thơ.IV. LUYỆN TẬP:Hướng dẫn học sinh luyện tập:Tỡm hiểu vẻ đẹp tinh thần của Nguyễn Trói trong bài thơ Cảnh ngày hố (Bảo kớnh cảnh giới số 43)