Bài giảng Ngữ văn 12: Ông già và biển cả Hê-minh-uê

Thầy giáo Nguyễn Ngọc Kí Từ cuộc đời của thầy Nguyễn Ngọc Kí chúng ta hiểu rằng con đường thành công không phải là con đường bằng phẳng đầy nhung lụa mà đầy chông gai, nghiệt ngã, trắc trở nhưng con người sẽ chinh phục được bằng ý chí nghị lực của chính mình. Đó cũng chính là niềm tin của Hê-minh-uê vào con người mà ông gửi gắm qua tác phẩm “Ông già và biển cả”ÔNG GIÀ VÀ BIỂN CẢ(Trích)HÊ-MINH-UÊ1899-1961I. TÌM HIỂU CHUNG:1. Tác giả:Hiểu biết của anh (chi) về cuộc đời tác giả? Là nhà văn Mĩ, sinh trưởng trong một gia đình trí thức tại bang I-li-noi . - Ông là người yêu thiên nhiên, thích phiêu lưu mạo hiểm, tham gia nhiều cuộc chiến tranh Ông để lại dấu ấn sâu sắc trong văn xuôi hiện đại phương Tây, góp phần đổi mới lối viết văn của nhiều thế hệ nhà văn trên thế giớia. Cuộc đời b. Sự nghiệp- Quan niệm về nghệ thuật: Suốt cuộc đời ước mơ “viết một áng văn xuôi đơn giản và trung thực về con người.”- Người đề xướng nguyên lí tảng băng trôiTảng băng trôi + Yêu cầu của 1 tác phẩm văn học có phần chìm lớn hơn phần nổi (1 phần nổi 7 phần chìm) nghĩa là phải hàm súc, uyên thâm đa nghĩa + Nhà văn không trực tiếp công khai ý tưởng của mình mà phải xây dựng hình tượng có nhiều sức gợi để mỗi người đọc tự rút ra phần ẩn ý + Biện pháp chủ yếu để thể hiện nguyên lí là độc thoại nội tâm kết hợp xây dựng các ẩn dụ, biểu tượng 19291940194019521926- Tác phẩm tiêu biểu :2-Tác phẩm : “Ông già và biển cả” (1952)a.Xuất xứ: - Viết năm 1952, là kết tinh tiêu biểu của những sáng tạo trong lối kể chuyện của Hemingway, là minh chứng cụ thể, toàn diện cho “nguyên lý tảng băng trôi” b-Tóm tắt truyện: Hoàn cảnh xuất xứ của tác phẩm? Tóm tắt tác phẩm? 3. Đoạn trích “Ông già và biển cả”Đoạn trích nằm ở phần cuối tác phẩm, kể lại việc ông lão Xantiagô theo đuổi, vật lộn để chinh phục con cá kiếm1. Hình tượng con cá kiếmII. Đọc - hiểu văn bảnHọc sinh thảo luận nhóm Con cá kiếmÝ nghĩa biểu tượngcủa con cá kiếm?Con cá kiếmđã gây ra những nỗi đau cho ông già?Tác giả muốn nói lên điều gì?Hình ảnh con cá kiếm?Tác giả muốn nói lên điều gì?Nhóm 1:Nhóm 2:Nhóm 1,2Rất lớn và đẹpNhững vòng tròn lượn sóng liêntụcMột cái bóng đen vượt dàidưới con thuyềnCái đuôi lớn hơn cả lưỡihái lớnThân hình đồ sộ và những sọc tía trên mìnhCánh vi lưng xếp lại, bộ vây xoè rộngKích thước khổng lồ sánh ngang tầm vũ trụ; một vẻ đẹp tuyệt mĩ và tráng lệ.Vẻ đẹp kỳ vĩ của biển cả, của thiên nhiên II. Đọc - hiểu văn bản1. Hình tượng con cá kiếmII. Đọc - hiểu văn bảnHình ảnh của con cá được tác giả miêu tả như thế nào?Qua đó tác giả muốn nói lên điều gì?Con cá đầy sức mạnh Vòng bơi của nó bơi khiến ông lão hoa mắt chóng mặt, choáng váng Nó kéo làm ông lão mệt lử, xây xẩm mặt mày, chịu nhiều đau đớnTrong cuộc chiến đấu con cá đã gây ra những nỗi đau nào cho ông lão? Qua đó tác giả nói lên điều gì?+ Sức mạnh phi thường, vĩ đại + Những hiểm hoạ, thách thức của thiên nhiên.Kiêu hùng, bất khuấtKiên cường, không chịu buông xuôikhuất phụcngay khi biết cái chếtđã cận kề Phóng vút lên khỏi mặt nước, phô hếttầm vóc khổng lồvẻ đẹpvà sức lựcMột cái chết oai hùng, mạnh mẽ, bi trángÝ nghĩa biểu tượngLà vẻ đẹp, sức mạnh phi thường của thiên nhiênLà đối thủ, là bạn củacon ngườiLà những chônggai, thử tháchcủa cuộc đờiLà ước mơ,khát vọng chinhphục, là đỉnhcao của nghệthuậtTô đậm vẻ đẹp, sức mạnhvà tầm vóc của con ngườiTheo em hình ảnh con cá kiếm là biểu tượng cho những điều gì?2. Hình tượng ông lão Xan-ti-a-gô:Ấn tượng chung của em về lão Xan-ti-a-gô? * Lão ngư phủ lành nghề, dũng cảm, kiên cường và mưu trí.Ông lão Xan-ti-a-gôCon cá kiếm Sự đấu trí của ông lão với cá kiếmĐó là một cuộc chiến bền bỉ, của hai đối thủ ngang tài, ngang sức, cuộc đấukhông chỉ cần sức lực mà còn cần sự khôn khéo, điêu luyện tài trí. Nghệ thuật săn bắt cá trên đại dương của một ngư phủ lành nghề2. Hình tượng ông lão Xan-ti-a-gô:-Khi con cá cắn câu, nó lồng lộn kéo thuyền đi, cố tìm cách thoát khỏi sự bủa vây của ông lão.-Khi bắt đầu thấm mệt, nó bắt đầu bơi chậm rãi, nhưng vẫn cố gắng tìm cách thoát khỏi sợi dây,lượn thành vòng tròn.-Khi bị lao đâm dường như nó không chấp nhận cái chết,..nhưng phải đành chấp nhận thất bại.-Ông lão giữ yên sợi dây trong tư thế sẵn sàng chiến đấu, -Khi dây chùng ông lão thu dây vào rất nhẹ nhàng. Ông lão thu dần sợi dây vào để áp sát cá kiếm, tìm cơ hội để giết nó, lúc buông, lúc kéo rất nhịp nhàng cho tới khi vòng dây thu hẹp, con cá bắt đầu xuất hiện.-Ông lão dùng lao, “vận hết sức bình sinh phóng lao vào con cácá , và cuối cùng cũng giết được nóCuộc chiến giữa ông lão và con cá kiếm diễn ra như thế nào? Qua đó tác giả muốn nói lên điều gì?* Diễn biến * Đối thoại với con cá: ( Tao chưa bao giờ thấy bất kì ai hùng dũng, duyên dáng, bình tĩnh, cao thượng hơn mày, người anh em ạ!)Qua lời của ông lão, em có nhận xét gì về mối quan hệ giữa lão và con cá? + Thể hiện mối quan hệ giữa ông lão và con cá: quan hệ giữa người đi săn và con mồi; quan hệ giữa hai người bạn, lão yêu quý, thán phục và ngưỡng mộ đối thủ của mình; quan hệ giữa hai kì phùng địch thủ (cân tài, cân sức..); quan hệ ứng xử giữa con người và môi trường * Chiến thắng của ông lão:Ông lãochiến thắng trước con cá kiếm khổng lồ và mạnh mẽ là nhờ yếu tố nào? - Chiến thắng của trí tuệ, mưu trí niềm tin, ý chí và nghị lực phi thường. - Chiến thắng vinh dự của con người trong hành trình theo đuổi ước mơ.* Ý nghĩa biểu tượng:Theo em, xây dựng hình tượng nhân vật ông lão, ẩn ý mà nhà văn thể hiện là gì? - Người lao động có sức mạnh, trí tuệ, ý chí và quyết tâm theo đuổi đến cùng khát vọng của mình. - Ca ngợi và đề cao giá trị của con người trong cuộc sống. - Thể hiện niềm tin và nghị lực của con người và niềm tự hào về con người (Con người có thể bị hủy diệt nhưng không thể bị đánh bại)3-Nghệ thuật của đoạn trích:-- Lối kể chuyện độc đáo, sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa lời kể với văn miêu tả cảnh vật , đối thoại và độc thoại nội tâm - Ý nghĩa hàm ẩn của hình tượng và tính đa nghĩa của ngôn từ .Biểu hiện nguyên lí sáng tác : tác phẩm nghệ thuật như một “ tảng băng trôi ”.Hãy đánh giá vài nét đặc sắc về nghệ thuật của đoạn trích?.4. Củng cố:Nghệ thuật+ Lối kể chuyện độc đáo, kết hợp nhuần nhuyễn giữa kể và tả, đối thoại và độc thoại+ Ý nghĩa hàm ẩn của hình tượng và tính đa nghĩa của ngôn ngữ, thể hiện nguyên lí “tảng băng trôi”Nội dung: Đoạn trích ca ngợi vẻ đẹp của con người trong hành trình theo đuổi những ước mơ giản dị mà lớn lao. Tác giả gửi gắm niềm tin vào con người và khẳng định sự thắng lợi của con người dù trong bất kì hoàn cảnh nào.Đoạn trích Dặn dò 3. Đọc và soạn bài: Nhìn về vốn văn hóa dân tộc *Cần nắm vững: 1. Những nét chính về cuộc đời và sự nghiệp của Hê-minh-uê ?2. Phân tích nguyên lí “Tảng băng trôi” được thể hiện trong đoạn trích ?